Αντώνης Ν. Βγόντζας

Στα πρώτα οράματα των ιδρυτών της θεσμικά οργανωμένης Ευρώπης το ευρώ δεν είχε καμιά περίοπτη θέση. Και, αν ψάξουμε κάτω από την επιφάνεια των ευρωπαϊκών συνθηκών, θα ανακαλύψουμε ότι το ενιαίο νόμισμα ήταν το κύριο αντάλλαγμα της Γερμανίας προς τη Γαλλία για την αποδοχή της ενοποίησής της. Ακόμα και σήμερα το γερμανικό μάρκο αποτελεί το κρυφό φλερτ μεγάλου μέρους της γερμανικής κοινής γνώμης. Και ίσως-ίσως του σκληρού πυρήνα της οικονομίας τους.

Εμείς οι νότιοι προσχωρήσαμε από την αρχή στο ευρώ με δύο βασικές ελπίδες. Φθηνά δάνεια! Και για τα κράτη μας και για τους λαούς μας. Και χωρίς να το ομολογήσουμε ποτέ, φανταστήκαμε το ευρώ ως την πιο προστατευτική ομπρέλα στις κερδοσκοπικές καταιγίδες που απειλούσαν τα εθνικά μας νομίσματα.

Το Μάαστριχτ του 1992 το έγραψαν τραπεζίτες. Και κυρίως οι κεντρικοί τραπεζίτες της Φρανκφούρτης. Πολιορκημένοι από τους πιο σκοτεινούς εφιάλτες του αχαλίνωτου πληθωρισμού του Μεσοπολέμου. Αυτοί σχεδίασαν και τις εγγυήσεις της σταθερότητας του νέου νομίσματος. Αυτό το εξασφάλισαν. Την αναγκαία, όμως, ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή των χωρών του Νότου δεν την ανύψωσαν σε βασικό κριτήριο για τη θετική πορεία κάθε χώρας μέσα σε μια Ευρώπη δημοκρατίας, ισότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης.

Στις σκληρές ώρες της πλατιάς ανθρωπιστικής κρίσης που διάβρωσε τις περισσότερες χώρες του Νότου δεν είναι χρήσιμο να επιμείνουμε σε μια εκτενή περιγραφή των λαθών μας. Αρκεί να θυμίσουμε ένα: τα «εύκολα και φθηνά δάνεια» του Δημοσίου και των ιδιωτών αποδείχθηκαν στοργικό λίκνο και για τα τερατώδη κρατικά ελλείμματα. Και τότε, στην αρχή της κρίσης, φιλοτεχνήθηκε μια λύση που φάνηκε ιδανική. Εσωτερική υποτίμηση της οικονομίας των χωρών που επλήγησαν από την κρίση και νέα πιο πολλά δάνεια με όρους και προϋποθέσεις «τραπεζικής επιεικείας». Καμία πρόνοια για την πραγματική οικονομία. Καμία πρόνοια για τις δραματικές επιπτώσεις μιας διαρκώς επιδεινούμενης κρίσης και ύφεσης.

Αληθινές και σκοτεινές φοβίες, παντελής έλλειψη ειλικρινούς δημόσιου λόγου και ένα φθαρμένο εσωτερικά και κουρασμένο πολιτικό σύστημα εξέθρεψαν τον λαϊκισμό και τη δημαγωγία. Τη βία, την ανομία και τα ακραία πολιτικά κινήματα. Ξεθάφτηκε ακόμα και ο φασισμός από το ιστορικό νεκροταφείο. Η δημοκρατία κατέστη περίγελος ενός διευρυμένου και «άνετου» πολιτικού και κοινωνικού περιθωρίου.

Η Ελλάδα αυτές τις μέρες βιώνει μια αγωνιώδη αβεβαιότητα με όρους κινηματογραφικού σασπένς. Εχει, ωστόσο, αποθέματα προσδοκιών. Ο λαός μας κουράστηκε από τη συνεχή μετακίνηση προς τα μπρος του ερχομού και της κατάκτησης της «γης της επαγγελίας». Οι θυσίες ήταν υπερβολικές και αντικειμενικά δυσβάσταχτες.

Πρέπει να είναι πολύ λίγοι οι Ελληνες που συνειδητά εκφράζονται μέσα από τα πολιτικά κόμματα του δημοκρατικού τόξου και βλέπουν την Ελλάδα έξω από τη θεσμικά οργανωμένη Ευρώπη. Η συντριπτική πλειονότητα του λαού μας έχει κατανοήσει τα πλεονεκτήματα και τα μεγάλα οφέλη -πολιτικά, οικονομικά και ιδεολογικά- από τη συμμετοχή μας στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που είναι η Ευρωζώνη. Σε κανέναν δεν έχει δώσει εντολή ή λευκή επιταγή για να διαπραγματευτεί πιθανή έξοδο της χώρας. Τα νούμερα, πέρα από τα καλπονοθευτικά εκλογικά «μπόνους», είναι συντριπτικά. Και αυτό το ξέρουμε όλοι μας.

Ολα συγκλίνουν ότι τη Δευτέρα το βράδυ θα έχει βρεθεί η λύση. Δεν πιστεύω πως έστω και ένας από τους ηγέτες των ευρωπαϊκών χωρών θα θελήσει να ταπεινώσει ιστορικά τη χώρα μας.

Και από την άλλη, θα ενισχυθούν οι πυλώνες και οι θεσμοί της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οι αποφάσεις είναι πολυμερείς και συλλογικές. Η εθνική κυριαρχία δεν έχει το καχεκτικό και θολό περιεχόμενο περασμένων αιώνων. Οι λαοί συνεργάζονται. Με κανόνες που τροποποιούνται με τον ίδιο τρόπο που τέθηκαν. Κανενός λαού η φιλοτιμία δεν είναι ασφυκτική επιταγή για τους άλλους. Ολοι οι ευρωπαϊκοί λαοί έχουν πια το γνήσιο τεκμήριο της δημοκρατικής τους οργάνωσης και εκπροσώπησης.