Το κελάρι της Ιστορίας: Μαυροδάφνη 150 χρόνων, βαρέλια μόνο για ηγέτες και βασιλείς στο οινοποιείο της Achaia Clauss στην Πάτρα

Σε στρατηγικό ύψωμα πάνω από την Πάτρα, από το 1861, η Achaia Clauss δεν είναι απλώς ένα ιστορικό οινοποιείο. Είναι το μέρος όπου γράφτηκε ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας του ελληνικού κρασιού και ειδικά της γλυκιάς Μαυροδάφνης. Στην καρδιά αυτού του μύθου βρίσκεται ένας χώρος που ελάχιστοι έχουν δει από κοντά και ακόμη λιγότεροι έχουν γευτεί. Το Αυτοκρατορικό Κελάρι, πιθανότατα το σπανιότερο κελάρι του ελληνικού κρασιού.

Βαρέλια αφιερωμένα σε βασιλείς και ηγέτες

Το Αυτοκρατορικό Κελάρι είναι ένας εντυπωσιακός θολωτός χώρος όπου στοιχίζονται γιγαντιαία βαρέλια από τον 19ο αιώνα με επιγραφές που μοιάζουν με σελίδες ζωντανής ιστορίας. Στις δούγες τους είναι χαραγμένα ονόματα όπως η Πριγκίπισσα Αλεξάνδρα, ο Βασιλιάς Γεώργιος Α', η Βασίλισσα Ολγα, ο Μπίσμαρκ, ο Στρατάρχης Μόλτκε. Πολλά βαρέλια είναι σκαλισμένα στο χέρι, επιβλητικά σε όγκο και παρουσία, μνημεία από ξύλο και κρασί.

Σε ένα και μόνο κτίριο φυλάσσονται 167 βαρέλια γλυκιάς Μαυροδάφνης με χωρητικότητες που ξεκινούν από περίπου 2.000 λίτρα και φτάνουν τα 13.000. Το κρασί βρίσκεται ακόμη μέσα. Δεν μιλάμε για άδεια στημένα βαρέλια, αλλά για ένα ζωντανό μουσείο, όπου το περιεχόμενο συνεχίζει να εξελίσσεται σιωπηλά. Η πρόσβαση είναι αυστηρά ελεγχόμενη και οι γευστικές δοκιμές από μεμονωμένα βαρέλια συμβαίνουν σπανιότατα, σε βαθμό που κάθε τέτοια στιγμή να θεωρείται εμπειρία ζωής.

«Για εμάς αυτά τα βαρέλια δεν είναι διακοσμητικά. Είναι η μνήμη και η ψυχή της εταιρείας», τονίζει ο Νικόλαος Καραπάνος, ιδιοκτήτης της Achaia Clauss. «Κάθε επιγραφή, κάθε χάραγμα, κουβαλάει μια ιστορία που δεν θέλουμε απλώς να φυλάξουμε, αλλά να κρατήσουμε ζωντανή».

Το κελάρι φυλάσσει και επετειακές σοδειές συνδεδεμένες με ιστορικά γεγονότα, όπως η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων το 1896, ενώ άλλα βαρέλια είναι αφιερωμένα σε εξέχουσες προσωπικότητες του κράτους και της Εκκλησίας, που όλοι τους κατ’ επανάληψη επισκέφθηκαν το οινοποιείο, με εξαίρεση τους Μπίσμαρκ και Μόλτκε. Ετσι, η Μαυροδάφνη ξεπερνά τα όρια ενός τοπικού γλυκού κρασιού και αποκτά τον ρόλο εθνικού συμβόλου στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα.

Μια σπάνια πόρτα που άνοιξε

Πριν από λίγες εβδομάδες είχα το σπάνιο προνόμιο να δοκιμάσω κάποια από αυτά τα κρασιά, που έχουν μείνει ακίνητα για δεκαετίες και σε ορισμένες περιπτώσεις για περισσότερο από έναν αιώνα. Κρασιά που δεν εμφιαλώθηκαν ποτέ, δεν ταξίδεψαν, δεν βγήκαν στην αγορά, εκτός του 1896 σε ελάχιστες πανάκριβες φιάλες μερικά χρόνια πριν.

Παρέμειναν εκεί όπου γεννήθηκαν, μέσα στο ίδιο ξύλο, στις ίδιες θερμοκρασίες, στην ίδια σιωπή. Η εμπειρία δεν ήταν απλώς μία επαγγελματική δοκιμή. Εμοιαζε περισσότερο με χρονοκάψουλα. Με κάθε βαρέλι να αφηγείται μια δική του ιστορία, όχι μόνο γευστική, αλλά και ιστορική. Ποιος τιμήθηκε με την αφιέρωση, τι συνέβαινε τότε στην Ελλάδα, ποια ήταν η θέση του κρασιού στην κοινωνία.

Από τα ιστορικά δέκα βαρέλια που δοκίμασα, επέλεξα μερικά που αποτυπώνουν το εύρος και το βάθος αυτού του κελαριού.

Βαρέλι 1885 Βασίλισσα Ολγα

Η Μαυροδάφνη του 1885, αφιερωμένη στη Βασίλισσα Ολγα, εμφανίζεται με βαθύ κεχριμπαρένιο προς καφέ χρώμα, σαν παλιό Amontillado Sherry. Στη μύτη ξεδιπλώνονται καβουρδισμένο καρύδι, αλατισμένη καραμέλα, αποξηραμένη φλούδα πορτοκαλιού, σύκο και νότες από παλιό βερνίκι.

Στο στόμα το κρασί είναι απαλό, μεταξένιο, με μια γλυκιά αλλά συγκρατημένη αίσθηση. Η αλμύρα τονίζει την ένταση, ενώ η πικρή σοκολάτα και η φλούδα πορτοκαλιού μένουν για ώρα στον ουρανίσκο. Πρόκειται για κρασί που δεν μετριέται με κλασικές βαθμολογίες. Καταγράφεται απλώς ως μοναδική εμπειρία.

1896, χρονιά των Ολυμπιακών Αγώνων

Ενα άλλο βαρέλι, από τη σοδειά του 1896, συνδέεται με τη χρονιά των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων. Και εδώ το προφίλ της Μαυροδάφνης πλησιάζει περισσότερο αισθητικά σε παλαιωμένο ξηρό Sherry. Στη μύτη κυριαρχούν ο ξηρός καρπός, το καρύδι, το καβουρδισμένο αμύγδαλο, νότες φλούδας πορτοκαλιού, με μια ανεπαίσθητη ιωδιούχα πινελιά.

Στο στόμα το κρασί είναι ήπια γλυκό, πικάντικο, με ένταση, πικρό πορτοκάλι, μαύρο τσάι και ένα σταθερό, σχεδόν ξηρό, τελείωμα. Η επίγευσή του ξεπερνάει τις ώρες και μετριέται σε μέρες. Είναι ένα συγκλονιστικό κρασί με όλη τη σημασία της λέξης, που θα ξάφνιαζε ακόμη και έμπειρους δοκιμαστές με τον τρόπο που συνδυάζει γλυκύτητα προέλευσης και ξηρή αίσθηση στην παλέτα.

Πριγκίπισσα Αλεξάνδρα (1885) και στρατάρχες (1873)

Αλλη ξεχωριστή στιγμή ήταν η δοκιμή της Μαυροδάφνης 1885, αφιερωμένης στην Πριγκίπισσα Αλεξάνδρα. Θολό καφέ χρώμα, μύτη με καρύδι, φουντούκι, παλιά δρυ και λιβάνι, κερί μέλισσας και μια ευγενική αίσθηση κελαριού. Στο στόμα, όμως, το κρασί εκπλήσσει με τη φρεσκάδα του, σχεδόν ανάποδα από ό,τι υπόσχεται το άρωμα. Ξεκινά ελαφρώς γλυκό και στη συνέχεια γέρνει προς το ξηρό, με σταθερό αλλά πιο σύντομο τελείωμα.

Αυτό είναι και η υπογραφή μιας μεγάλης γλυκιάς Μαυροδάφνης, παρά τη γλύκα της να αφήνει μια ξηρή αίσθηση. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και τα βαρέλια που είναι αφιερωμένα στους στρατάρχες Μόλτκε και Μπίσμαρκ από τη σοδειά του 1873. Το ένα δίνει μια πιο συμπυκνωμένη, σοβαρή εντύπωση, με πυρήνα κόκκινων φρούτων και ελαφριά θερμότητα από το αλκοόλ. Το άλλο εντυπωσιάζει με τη φρεσκάδα του. Παρά την ηλικία του, δείχνει σχεδόν νεανικό, με πιο φωτεινό χρώμα, λιγότερες νότες οξείδωσης και πλούσιο τελείωμα σε σοκολάτα και καφέ.

Γιατί έχει σημασία αυτό το κελάρι σήμερα

Το Αυτοκρατορικό Κελάρι της Achaia Clauss δεν είναι απλώς ένας χώρος για να φωτογραφηθεί κάποιος σε μια επίσκεψη στην Πάτρα. Είναι μια συμπυκνωμένη ιστορία του ελληνικού κρασιού, γραμμένη σε ξύλο και κρασί. Δείχνει πώς η Μαυροδάφνη συνδέθηκε με πρόσωπα εξουσίας, πώς πέρασε από την τοπική παράδοση στην εθνική ταυτότητα, πώς το κρασί μπορεί να λειτουργήσει ως γέφυρα ανάμεσα σε εποχές και αφηγήσεις.

«Θέλουμε ο επισκέπτης να καταλαβαίνει ότι εδώ δεν βλέπει απλώς παλιά βαρέλια, αλλά ένα κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας της Ελλάδας μέσα από το κρασί», σημειώνει ο κ. Καραπάνος. «Στόχος μας είναι να ανοίξουμε αυτόν τον θησαυρό σε περισσότερους ανθρώπους με σεβασμό ώστε να γίνει σημείο αναφοράς για το ελληνικό κρασί διεθνώς».

Σε μια εποχή όπου ο οινοτουρισμός αναπτύσσεται και ο κόσμος αναζητά αυθεντικές εμπειρίες, ένα τέτοιο κελάρι μπορεί να αποτελέσει σημαντικό πυλώνα για την περιοχή και το ελληνικό κρασί συνολικά. Ο συνδυασμός αρχιτεκτονικού χαρακτήρα, ιστορικού ενδιαφέροντος και μοναδικών κρασιών δημιουργεί ένα αφήγημα με διεθνή απήχηση.

Το ζητούμενο είναι πώς θα διατηρηθεί και θα αναδειχθεί αυτή η κληρονομιά με σεβασμό ώστε να απολαμβάνουν τη μαγεία της περισσότεροι άνθρωποι χωρίς να χαθεί η αίσθηση του σπάνιου.