Από τη Λοζάνη στο ελληνικό θαύμα που κατέληξε σε πτώχευση κι ένα πραξικόπημα που κόντεψε να γίνει εμφύλιος (επεισόδιο 5ο)

Αμέσως μετά την μικρασιατική καταστροφή, την εξουσία κατέλαβε ο συνταγματάρχης Νικόλαος Πλαστήρας,  που είχε γίνει θρύλος από τους Βαλκανικούς πολέμους, παίρνοντας το προσωνύμιο «Μαύρος Καβαλάρης».  Ο Πλαστήρας δεν πήρε τότε δημόσιο αξίωμα - έγινε πρωθυπουργός πολύ αργότερα - αλλά αρκέστηκε στον τίτλο του επικεφαλής της Επαναστατικής Επιτροπής, απαιτώντας την παραίτηση του βασιλιά Κωνσταντίνου υπέρ του γιου του, Γεωργίου Β΄ , όπως και συνέβη. 

Ο Πλαστήρας κάλεσε τον Βενιζέλο να αναλάβει την εκπροσώπηση της Ελλάδας στις πολύμηνες διαπραγματεύσεις του 1923 για τη συνθήκη της Λοζάνης,  μέσω της οποίας καθορίστηκαν τα σύνορα της Τουρκίας ως διαδόχου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.  Για άλλη μία φορά - και παρά το γεγονός ότι πλέον η Ελλάδα ήταν η ηττημένη του πολέμου - ο Βενιζέλος κατάφερε να λάμψει , κερδίζοντας αρκετές παραχωρήσεις από την Τουρκία.  Για παράδειγμα, η επίσημη αναγνώριση εκ μέρους του ότι η Ελλάδα είχε διαπράξει εγκλήματα πολέμου στην μικρασιατική εκστρατεία, οδήγησε την Τουρκία να μην ζητήσει αποζημιώσεις - ενώ αρχικά ζητούσε τον μισό εμπορικό στόλο της Ελλάδας!  

Ο Βενιζέλος επέστρεψε στην Ελλάδα πολύ αργότερα - το 1927 και κέρδισε με άνεση τις εκλογές του 1928, επανερχόμενος στην πρωθυπουργία. Κυβέρνησε τέσσερα χρόνια, προχωρώντας όπως και στην πρώτη του πρωθυπουργική θητεία σε μεγάλες θεσμικές αλλαγές, αλλά και μεγάλα έργα τα οποία χρηματοδοτούσε με δάνεια από το εξωτερικό, κυρίως από κεφαλαιούχους της Μεγάλης Βρετανίας. 

«Θέλησε να γίνει Περικλής χωρίς τον χρυσό αιώνα», είπε τον Βενιζέλο ο Γεώργιος Καφαντάρης, ο οποίος είχε πρωταγωνιστήσει στην σταθεροποίηση της δραχμής μετά από την μικρασιατική καταστροφή. Πράγματι, ο υπέρμετρος δανεισμός κατέληξε να γίνει θηλειά στον λαιμό της ελληνικής οικονομίας μετά από τις αναταράξεις που προκάλεσε παγκοσμίως το κραχ του 1929 στο αμερικανικό χρηματιστήριο. Ακολούθησε η στάση πληρωμών που κήρυξε η Γερμανία το 1931 - κάτι που οδήγησε τις ΗΠΑ να «παγώσουν» τα πολεμικά της χρέη, προκειμένου να μην υποστούν μεγαλύτερες ζημιές οι Αμερικανοί  που είχαν επενδύσει στην ανοικοδόμηση της Γερμανίας, καθώς υπήρχε ο κίνδυνος ανακύκλωσης  της οικονομικής κρίσης στις ίδιες τις ΗΠΑ.  Η πτώση των ελληνικών εξαγωγών λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης ολόκληρης της Ευρώπης, ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι - το 1932 έφτασε η ώρα της τέταρτης, μέχρι εκείνη τη στιγμή, χρεοκοπίας της Ελλάδας. 

Είχε προηγηθεί το Σύμφωνο Φιλίας με την Τουρκία, το 1930, που στοίχισε πολιτικά στον Βενιζέλο, καθώς δε έγινε αποδεκτό από τους πρόσφυγες, που ήταν ως τότε το μεγάλο μέρος του εκλογικού του κοινού, αλλά εξασφάλισε αρκετά χρόνια «ήρεμων νερών» με την γείτονα χώρα. 

Το 1933 ο Βενιζέλος βιώνει την δεύτερη απόπειρα δολοφονίας του -  σχεδιασμένη από τους αντιβενιζελικούς - και δύο χρόνια αργότερα εμπλέκεται σε αυτό που οι ιστορικοί θεωρούν ως το μεγαλύτερο λάθος του: το κίνημα του 1935, που απέτυχε σύντομα, αφού πρώτα οι βενιζελικοί κατέλαβαν μέρος του Στόλου και η Αεροπορία, που είχε μείνει πιστή στην κυβέρνηση , βομβάρδισε πόλεις με έντονο το προσφυγικό στοιχείο. Μέσω Τουρκίας, ο Βενιζέλος αναχώρησε και πάλι για το Παρίσι, όπου και πέθανε έναν χρόνο αργότερα... 

Δείτε το 5ο και τελευταίο επεισόδιο της σειράς «Ο Ελευθέριος Βενιζέλος πέρα από τον μύθο»