Ασανσέρ: Από την αιώρα του 1893, στα «κάθετα ταξίδια»
08.07.202507:43
Βασίλης Τσακίρογλου
Η τελευταία κατάκτηση της τεχνολογίας σε ό,τι αφορά τα «κάθετα ταξίδια», αλλιώς το ακρώτατο ορόσημο ανάμεσα στους state-of-the-art ανελκυστήρες, κινείται με ταχύτητες που προϋποθέτουν ειδική κατασκευή του θαλάμου, ώστε να μην υποβάλλονται σε δυσάρεστη δοκιμασία τα αυτιά των επιβατών εξαιτίας της απότομης μεταβολής στην ατμοσφαιρική πίεση
Πρόκειται για το ασανσέρ του Πύργου της Σανγκάης, το οποίο κατασκεύασε η ιαπωνική Mitsubishi το 2014, καταρρίπτοντας αμέσως τρία παγκόσμια ρεκόρ Γκίνες. Ενα από αυτά είναι, προφανώς, η καλύτερη επίδοση που σημειώθηκε ποτέ ως προς την ταχύτητα ανόδου-καθόδου, με τελική 20 μ./δευτερόλεπτο ή 73,8 χλμ./ώρα. Ο Πύργος της Σανγκάης είναι το δεύτερο πιο ψηλό κτίριο στον κόσμο και το ψηλότερο στην Κίνα, φτάνοντας τα 632 μέτρα. Χάρη στο υπερηχητικό ασανσέρ της Mitsubishi, μπορεί κάποιος να επιβιβαστεί στο δεύτερο υπόγειο του ουρανοξύστη, να πατήσει το κατάλληλο πλήκτρο και εντός μόλις 55 δευτερολέπτων να βρεθεί στον 118ο όροφο.
«Πετάει» η τεχνολογία
Παρόλο το δέος που προκαλεί το συγκεκριμένο επίτευγμα, ο ανελκυστήρας της Mitsubishi είναι ήδη ξεπερασμένος - τουλάχιστον στη θεωρία. Διότι, κατά τη δεκαετία που μεσολάβησε αφ' ότου το ασανσέρ άρχισε να ταξιδεύει μέσα στα σπλάχνα του κινεζικού γίγαντα, η τεχνολογία στον τομέα των ανελκυστήρων έχει πραγματοποιήσει περαιτέρω άλματα. Εχει ανέβει σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα - αν προτιμά κανείς μια επιλογή λέξεων σε ασανσέρ. Για παράδειγμα, το επόμενο μεγάλο βήμα θα είναι η αντικατάσταση των συμβατικών σιδηροτροχιών με προηγμένα ηλεκτρομαγνητικά συστήματα, με στόχο την ολοκληρωτική εξάλειψη θορύβων και κραδασμών. Οι διώροφοι θάλαμοι ή κίνηση περισσοτέρων του ενός θαλάμου στο ίδιο φρέαρ προβάλλονται ως συναρπαστικές αλλά και εφικτές προκλήσεις.
Ταυτόχρονα, ήδη οι ανελκυστήρες γίνονται «έξυπνοι», με στοιχεία όπως η εκλογικευμένη και πιο οικονομική διαχείριση των διαδρομών τους μέσω Τεχνητής Νοημοσύνης, ο φωνητικός χειρισμός και η κατάργηση των συμβατικών πλήκτρων, η αναγνώριση των εξουσιοδοτημένων χρηστών με βάση τα βιομετρικά χαρακτηριστικά τους και, κυρίως, η προληπτική συντήρηση. Εκατοντάδες αισθητήρες και διαρκής επιτήρηση των παραμέτρων λειτουργίας, σε συνδυασμό με ψηφιακά εργαλεία αιχμής όπως η Μηχανική Εκμάθηση, ελαχιστοποιούν τις μηχανικές αστοχίες. Κατά συνέπεια, τα πλήκτρα «SOS», οι κλήσεις στην Πυροσβεστική, η αγωνία του «κλειστήκαμε μέσα» κ.ο.κ. σύντομα θα ανήκουν σε ένα παρελθόν που θα φαντάζει όλο και πιο μακρινό, όλο και πιο πρωτόγονο.
Η «αιώρα» στην Ελλάδα
Η εξέλιξη των ανελκυστήρων, μοιραία, ακολουθεί την εξέλιξη των πολεοδομικών τάσεων. Το ότι οι πόλεις ήταν και είναι αναγκασμένες σχεδόν να αναπτύσσονται καθ' ύψος, αναδεικνύει τη συμβολή των ασανσέρ ως παράγοντα θεμελιώδους σημασίας. Και οφείλεται ακριβώς στην πρόοδο των ανελκυστήρων το γεγονός ότι, ήδη από την αρχή του 20ού αιώνα, κατέστη εφικτή η ανύψωση του αστικού ιστού, αρχικά στη Δύση και αργότερα σε κάθε μητρόπολη του πλανήτη. Εξάλλου, είναι αυτονόητο ότι χωρίς ασανσέρ, κανείς δεν θα επέλεγε να εργάζεται ή και να κατοικεί στα υψηλότερα πατώματα.
Οι ανελκυστήρες, όμως, αναποδογύρισαν την παγκόσμια αγορά ακινήτων, απογειώνοντας κυριολεκτικά την αξία των «ρετιρέ». Αυτός, άλλωστε, είναι ένας από τους τρόπους με τους οποίους τα ασανσέρ άλλαξαν τον κόσμο. Εναν κόσμο που π.χ. το έτος 1893, σχεδόν 40 χρόνια αφ' ότου ο Αμερικανός Ελίσα Οτις εγκατέστησε το πρώτο ασανσέρ κοινής χρήσης σε πολυκατάστημα της Νέας Υόρκης και προτού τα ασανσέρ μετατραπούν σε έργα τέχνης art deco, η Ελλάδα αντιμετώπιζε ακόμη με πρόδηλη αμηχανία αυτό το παράξενο, πρωτοφανές μηχάνημα. Το οποίο είχε προσωρινώς βαπτιστεί «αιώρα».
«Λίαν ευχάριστον»
Οπως έγραφε χαρακτηριστικά η «Νέα Εφημερίς» στο φύλλο της 30/3/1893, «λίαν ευχάριστον το άκουσμα ότι η αιώρα (ascenseur) η από μηνών ετοιμαζομένη δια το επί της οδού Σταδίου μέγα ξενοδοχείον η “Μασσαλία”, οικίας Καυταντζόγλου, εδοκιμάσθη προ τινών ημερών παρά μηχανικών και αρμοδίων, επέτυχον δε τα πειράματα θαυμασίως. Από της αύριον δε Τετάρτης, αφ’ ης άρχεται η λειτουργία, οι ένοικοι οι μένοντες εις το δεύτερον και τρίτον πάτωμα θα εύρωσι τον τρόπον της αναβάσεως τούτον σωτήριο και κατ’ ουδέν υπολειπόμενον του εν Παρισίοις και Βιέννη. Είναι λαμπρόν τούτο το διάβημα της διευθύνσεως του ξενοδοχείου και της ιδιοκτήτιδος, οίτινες δεν εφείσθησαν 30 χιλ. δραχμών προς εγκατάστασιν της τεραστίας μηχανής της αιώρας».