Η Λάρνακα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2030

Η Λάρνακα είναι η κυπριακή πόλη που θα φέρει το 2030 τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, όπως ανακοινώθηκε σήμερα στο υφυπουργείο Πολιτισμού, στη Λευκωσία, στον τελικό γύρο του διαγωνισμού όπου «μονομάχησε» με τη Λεμεσό. Η Λάρνακα θα μοιραστεί τον ευρωπαϊκό τίτλο με τη Λέβεν του Βελγίου και το Νίκσιτς του Μαυροβουνίου, που έχουν ήδη επιλεγεί στο αντίστοιχο πλαίσιο για τις χώρες τους.

Η ανακοίνωση του προέδρου της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, Toni Attard, έγινε δεκτή με έντονο ενθουσιασμό από την ομάδα της Λάρνακας, που είδε μια πολυετή προσπάθεια να δικαιώνεται.

Πώς «κλείδωσε» η απόφαση

Μιλώντας στη συνέντευξη Τύπου, η Κύπρια Υφυπουργός Πολιτισμού Βασιλική Κασσιανίδου υπογράμμισε ότι στη διαδικασία τηρήθηκαν όλοι οι κανονισμοί της ΕΕ και εξασφαλίστηκε απολύτως αδιάβλητη και ισότιμη μεταχείριση των υποψηφίων πόλεων. Υπενθύμισε ότι στην αρχική φάση του διαγωνισμού στο παιχνίδι ήταν πέντε δήμοι, Αγία Νάπα, Λάρνακα, Λεμεσός, Λευκωσία και Δυτική Λεμεσός, πριν η κούρσα περιοριστεί στη Λάρνακα και τη Λεμεσό.

Την τελική εισήγηση έκανε 12μελής Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων, στην οποία συμμετείχαν δέκα ειδικοί που ορίστηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και δύο Κύπριοι εμπειρογνώμονες που επέλεξε το υφυπουργείο Πολιτισμού .

Ο Toni Attard ανέφερε ότι η Επιτροπή «δυσκολεύτηκε πραγματικά» να επιλέξει, καθώς και οι δύο πόλεις παρουσίασαν ώριμες, φιλόδοξες και καλοδουλεμένες προτάσεις, ύστερα από εντατική προετοιμασία και διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες.

Περισσότερα χρήματα, μεγαλύτερες προσδοκίες

Κομβικό στοιχείο της προσπάθειας ήταν η αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης. Η Βασιλική Κασσιανίδου ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση ανέβασε το ποσό στήριξης της κυπριακής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας από 6,5 σε 10 εκατομμύρια ευρώ, θέλοντας να δώσει «ισχυρή ώθηση» στην πόλη που θα αναλάβει τον θεσμό. Η χρηματοδότηση θα ξεκινήσει από το 2026 και θα επεκταθεί μέχρι και το 2031, ώστε να καλυφθεί τόσο η προετοιμασία όσο και η κληρονομιά της διοργάνωσης.

Παράλληλα με τη χρηματοδότηση από το κυπριακό κράτος, οι Πολιτιστικές Πρωτεύουσες μπορούν να διεκδικήσουν και το βραβείο «Μελίνα Μερκούρη» ύψους 1,5 εκατ. ευρώ από το πρόγραμμα Creative Europe, εφόσον η προετοιμασία τους θεωρηθεί υποδειγματική από τα ευρωπαϊκά όργανα.

Ο θεσμός και η θέση της Κύπρου

Ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης ξεκίνησε το 1985 και θεωρείται ένα από τα πιο επιτυχημένα πολιτιστικά προγράμματα της ΕΕ. Μέχρι σήμερα περισσότερες από 60 πόλεις έχουν λάβει τον τίτλο, ανάμεσά τους και η Πάφος το 2017, που ήταν η πρώτη κυπριακή πόλη με αυτή την τιμή.

Ο Richard Kühnel, Διευθυντής Αντιπροσωπειών και Επικοινωνίας στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τόνισε ότι οι Πολιτιστικές Πρωτεύουσες λειτουργούν ως «φορείς βασικών ευρωπαϊκών αξιών», όπως η δημοκρατία, η ελευθερία της έκφρασης και η καταπολέμηση των διακρίσεων. Όπως είπε, ο θεσμός επιτρέπει στους πολίτες να γνωρίσουν την πολιτιστική ποικιλομορφία της Ευρώπης και να δουν με νέα ματιά την κοινή τους ιστορία.

Στο ίδιο πνεύμα, η υφυπουργός Πολιτισμού της Κύπρου, σημείωσε ότι για την Κύπρο ο θεσμός έχει επιπλέον πολιτική βαρύτητα. Δίνει την ευκαιρία να προβληθεί η μακραίωνη πολιτιστική κληρονομιά του νησιού, αλλά και η σύγχρονη δημιουργική του δυναμική, ως αναπόσπαστο κομμάτι της ευρωπαϊκής οικογένειας. Συνδέεται επίσης με την ανάληψη της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, καθώς η διαδικασία επιλογής ολοκληρώνεται λίγο πριν η Λευκωσία αναλάβει το τιμόνι της ΕΕ, περίοδο κατά την οποία θα συζητηθεί και το μέλλον του θεσμού μετά το 2033.

Λάρνακα ως «πύλη» πολιτισμού

Η κυβέρνηση βλέπει τον τίτλο ως εργαλείο για να προβληθεί η Κύπρος ως πύλη της Ευρώπης προς την Ανατολή και ταυτόχρονα ως γέφυρα με Ασία και Αφρική. Η Βασιλική Κασσιανίδου μίλησε για στόχο ανάδειξης της χώρας σε «κόμβο πολιτισμού», αξιοποιώντας τις σχέσεις με τα γειτονικά κράτη, ώστε να δημιουργηθούν νέες αγορές για τα προϊόντα της κυπριακής πολιτιστικής βιομηχανίας.

Με τη Λάρνακα να παίρνει τον τίτλο, η συζήτηση περνά τώρα από τα χαρτιά στην πράξη. Η πόλη καλείται να μετατρέψει το φάκελο υποψηφιότητας σε συγκεκριμένα έργα, υποδομές και δράσεις που θα αφήσουν μόνιμο αποτύπωμα, όχι μόνο στο παραλιακό μέτωπο και στο ιστορικό κέντρο, αλλά και στις γειτονιές που μέχρι τώρα μένουν εκτός κάδρου όταν μιλάμε για πολιτισμό.

Οι κερδισμένοι της διαδικασίας

Παρά την απογοήτευση που αναπόφευκτα θα επικρατεί σήμερα στη Λεμεσό, τόσο η Υφυπουργός όσο και οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επέμειναν ότι όλες οι πόλεις που συμμετείχαν κέρδισαν κάτι ουσιαστικό. Ανέπτυξαν συνεργασίες, κινητοποίησαν φορείς, εμπόρους, καλλιτέχνες και πολίτες, επένδυσαν σε στρατηγικό σχεδιασμό για τον πολιτισμό.

Ο Richard Kühnel υπενθύμισε ότι οι πόλεις που μπαίνουν σε αυτή τη διαδικασία συνεχίζουν να αξιοποιούν τη δουλειά που έγινε, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του διαγωνισμού. Δημιουργούν, όπως είπε, «εργαστήρια για στρατηγικές και βιώσιμες επενδύσεις στον πολιτισμό», καθώς υποχρεώνονται να σκεφτούν πώς ο πολιτισμός συνδέεται με την αστική ανάπτυξη, τον τουρισμό, την κοινωνική ένταξη, την καθημερινότητα των κατοίκων.

Από την αγωνία στην υλοποίηση του έργου

Για τη Λάρνακα, η αγωνία της αναμονής δίνει πλέον τη θέση της σε ένα άλλο άγχος, πολύ πιο δημιουργικό. Η πόλη πρέπει τώρα να στήσει έναν μηχανισμό υλοποίησης του έργου που να μπορεί να αντέξει μέχρι το 2030 και να διασφαλίσει ότι το πρόγραμμα δεν θα μείνει σε εκδηλώσεις βιτρίνας, αλλά θα αλλάξει ουσιαστικά τον τρόπο με τον οποίο οι κάτοικοι ζουν και παράγουν πολιτισμό.

Η Κύπρια υφυπουργός δεσμεύτηκε ότι το υφυπουργείο Πολιτισμού θα σταθεί δίπλα στη Λάρνακα σε όλα τα στάδια, με στήριξη, τεχνογνωσία και συνεργασία, ώστε να υλοποιηθεί με επιτυχία «αυτή η μεγάλη αποστολή».