Στη δημοσιότητα μέσα στην εβδομάδα όλες οι αλλαγές - Σε έναν μήνα θα βγαίνουν οι αποφάσεις για τα ασφαλιστικά, αντί για 20 που χρειάζονται τώρα - Προδικαστικός έλεγχος στις αγωγές - Δικαστές θα μετακινούνται όπου υπάρχει φόρτος υποθέσεων - Μόνο ψηφιακές οι δικογραφίες, καταργείται το χαρτομάνι
Οι πολίτες θα έχουν στα χέρια τους τελεσίδικη απόφαση μέσα σε 6 έως 8 μήνες, έναντι των 1.492 ημερών (49,7 μηνών) που απαιτούνται σήμερα, σύμφωνα με μία από τις πολλές καινοτόμες και ρηξικέλευθες διατάξεις που περιλαμβάνονται στον νέο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (ΚΠΔ), ο οποίος θα δοθεί στη δημοσιότητα από την ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης μέσα στις επόμενες μέρες.
Την ίδια στιγμή, καταργείται παντελώς το χαρτί στα δικαστήρια και όλα θα γίνονται πλέον ηλεκτρονικά μέσω της «ψηφιακής δικογραφίας», η οποία θα ακολουθεί ψηφιακά την πορεία της κάθε υπόθεσης από την πρώτη μέρα κατάθεσης της αγωγής ή κάθε άλλου ένδικου μέσου μέχρι την έκδοση αμετάκλητης απόφασης από τον Αρειο Πάγο.
Απώτερος σκοπός τόσο του υπουργού Δικαιοσύνης Γιώργου Φλωρίδη όσο και του υφυπουργού Δικαιοσύνης Ιωάννη Μπούγα είναι οι νέες διατάξεις να μειώσουν αισθητά τον χρόνο έκδοσης των δικαστικών αποφάσεων, σε μια προσπάθεια να φτάσει ο χρόνος έκδοσης στα ευρωπαϊκά επίπεδα, δηλαδή ο πολίτης θα έχει στα χέρια του αμετάκλητη απόφαση μέσα σε 6 το πολύ 8 μήνες.
Σύμφωνα με τον νέο ΚΠΔ, όπως αποκαλύπτει το «ΘΕΜΑ», προβλέπεται αρχικά ότι η έκδοση των αποφάσεων θα γίνεται υποχρεωτικά μέσα σε 6 μήνες από την ημέρα κατάθεσης της αγωγής ή οποιουδήποτε άλλου ένδικου μέσου. Ομως, αν το αντικείμενο της εκκρεμούς υπόθεσης έχει πολλούς διαδίκους ή έχει πολυπλοκότητα νομικών ζητημάτων, τότε στην περίπτωση αυτή, ο δικαστής που έχει χρεωμένη την υπόθεση μπορεί να ζητήσει από τον προϊστάμενο του δικαστηρίου παράταση μέχρι δύο μήνες. Παράλληλα, όμως ο δικαστής που χειρίζεται την υπόθεση θα ενημερώσει εγγράφως τους διαδίκους για τον χρόνο παράτασης της έκδοσης της απόφασης κατά δύο μήνες.
Με άλλη διάταξη, μέσα σε τέσσερις μήνες υποχρεωτικά θα εκδίδονται οι αποφάσεις της εκούσιας δικαιοδοσίας. Διευκρινίζεται ότι οι αποφάσεις εκούσιας δικαιοδοσίας είναι αυτές που εκδίδονται επί υποθέσεων στις οποίες δεν υπάρχει αντιδικία μεταξύ των διαδίκων, αλλά το δικαστήριο καλείται να επιληφθεί για τη ρύθμιση νομικών ζητημάτων, όπως είναι η αναγνώριση διαθήκης, η λήψη μέτρων προστασίας ανηλίκων κ.λπ.
Οι αποφάσεις ασφαλιστικών μέτρων, οι οποίες από τη φύση τους έχουν επείγοντα χαρακτήρα θα εκδίδονται υποχρεωτικά μέσα σε 1 μήνα, ενώ σήμερα, στην καλύτερη περίπτωση, εκδίδονται σε 20 και πλέον μήνες και πολλές φορές αφού έχει εξαλειφθεί ο χαρακτήρας του επείγοντος που προβάλλεται στην αίτηση ασφαλιστικών μέτρων.
Η ημερομηνία για την εκδίκαση-συζήτηση των αγωγών και των άλλων διαδικαστικών πράξεων και ενεργειών που κατατίθενται στα δικαστήρια θα γνωστοποιείται στους δικηγόρους των διαδίκων την ίδια ημέρα κατάθεσης της αγωγής, κ.λπ. στη γραμματεία των δικαστηρίων.
Στη συνέχεια, αφού κατατεθεί μια αγωγή θα χρεώνεται σε δικαστή. Με τον νέο ΚΠΔ, ο δικαστής που θα χρεωθεί μια υπόθεση θα κάνει προδικαστικό έλεγχο. Δηλαδή, θα ελέγξει εάν η αγωγή, κ.λπ., έχει δικονομικές πλημμέλειες και παραλείψεις (π.χ. δεν έχει καταθέσει ο δικηγόρος το πληρεξούσιο του εντολέα του, κ.λπ.).
Εάν ο δικαστής διατυπώσει πλημμέλειες τότε θα εκδίδει διάταξη χωρίς αιτιολογικό. Με τη διάταξη αυτή ο δικαστής έχει τη δυνατότητα να ζητήσει:
■ Από τον δικηγόρο να καλύψει τις πλημμέλειες ή να συμπληρώσει τα αποδεικτικά έγγραφα.
■ Να εξεταστούν μάρτυρες την ημέρα συζήτησης της υπόθεσης στο ακροατήριο.
■ Να οριστεί γραφολόγος πραγματογνώμονας ή, ανάλογα με την υπόθεση, να οριστεί άλλης ειδικότητας πραγματογνώμονας και
■ Να διορίσει ο ίδιος πραγματογνώμονα και να ορίσει παράλληλα την προθεσμία ολοκλήρωσης της πραγματογνωμοσύνης του.
Ετσι, με τον προδικαστικό αυτό έλεγχο θα αποφεύγεται να προσδιορίζονται οι υποθέσεις στα τυφλά, χωρίς κανείς να ξέρει αν υπάρχουν ελλείψεις κ.λπ. και όταν φτάνουν στο ακροατήριο και συζητούνται να απορρίπτονται ως απαράδεκτες λόγω δικονομικών ατελειών και πλημμελημάτων.
Και θα απορρίπτονται, αφού έχει προηγηθεί ένα ντόμινο χρονοβόρων δικαστικών διαδικασιών, όπως είναι η επιβάρυνση: α) των δικαστών με το να μελετήσουν το περιεχόμενο της αγωγής, β) των πινακίων, με αποτέλεσμα άλλες υποθέσεις να αναβάλλονται, γ) του χρόνου εκδίκασης-συζήτησης των υποθέσεων στο ακροατήριο, δ) των γραμματειών των δικαστηρίων και ε) των δαπανών απομαγνητοφώνησης των πρακτικών της δίκης κ.λπ. Για να γίνει αντιληπτή η χαώδης διαφορά προσδιορισμού εκδίκασης των υποθέσεων, μεταξύ του ισχύοντος ΚΠΔ και του νέου που θα ψηφιστεί από τη Βουλή με τη διαδικασία των Κωδίκων (δηλαδή όχι κατ’ άρθρον συζήτηση αλλά στο σύνολό του σε μια συνεδρία του Κοινοβουλίου), τον περασμένο Απρίλιο συζητήθηκαν στην Αθήνα αγωγές που είχαν κατατεθεί το 2011.
Πού θα κατατίθενται οι εφέσεις
Μια άλλη καινοτομία που επιφέρει ο νέος ΚΠΔ είναι ότι σπάει το εδώ και δεκαετίες κατεστημένο της Δικονομίας, όπου οι εφέσεις επί αποφάσεων που έχουν εκδοθεί κατατίθενται στο δικαστήριο που εξέδωσε την απόφαση. Με άλλα λόγια, με το ισχύον δικονομικό πλαίσιο, όταν το Πρωτοδικείο εκδίδει μια απόφαση ο διάδικος που χάνει την υπόθεση ασκεί έφεση και η έφεση αυτή κατατίθεται στο Πρωτοδικείο που εξέδωσε την εφεσιβαλλόμενη απόφαση.
Στη συνέχεια, μετά από κάποιους μήνες, η έφεση υπηρεσιακά μαζί με όλη τη δικογραφία που έχει σχηματιστεί διαβιβάζεται στο Εφετείο. Εκεί η γραμματεία προσδιορίζει το τμήμα όπου θα διαβιβαστεί η υπόθεση και έπειτα από κάποιους μήνες ο πρόεδρος του τμήματος θα ορίσει την ημερομηνία συζήτησης της υπόθεσης στο ακροατήριο, μετά από αρκετούς μήνες ή χρόνια.
Δηλαδή, πλέον της επιβάρυνσης των γραμματειών των δικαστηρίων, μεσολαβεί μεγάλο γραφειοκρατικό διάστημα μέχρι η υπόθεση (δικογραφία) διαβιβαστεί από το Πρωτοδικείο στο Εφετείο, ενώ ο προσδιορισμός συζήτησης της έφεσης γίνεται ύστερα από κάποια χρόνια.
Τώρα με τη νέα διάταξη γίνεται το αυτονόητο και απλό. Η κατάθεση των εφέσεων επί των πρωτόδικων αποφάσεων δεν θα γίνεται στο Πρωτοδικείο που εξέδωσε την απόφαση, αλλά στο Εφετείο που θα δικάσει την έφεση, μηδενίζοντας έτσι τους χρόνους εκδίκασης των υποθέσεων στα Εφετεία και μειώνοντας το ύψος από τις ντάνες των δικογραφιών που σχηματίζονται στις γραμματείες των δικαστηρίων.
Από 16 Σεπτεμβρίου η εφαρμογή του
Η ισχύς-εφαρμογή του νέου ΚΠΔ θα ξεκινήσει για όλες τις δικαστικές περιφέρειες της χώρας από το νέο δικαστικό έτος, δηλαδή, από 16 Σεπτεμβρίου 2025, εκτός από την Αθήνα, όπου η εφαρμογή του θα ξεκινήσει με την είσοδο του νέου έτους (2026).
Φυσικά οι διατάξεις του νέου ΚΠΔ θα εφαρμοστούν σε όσες υποθέσεις εισαχθούν στα δικαστήρια μετά την 16η Σεπτεμβρίου 2025 ή 1η Ιανουαρίου 2026 για την Αθήνα, ενώ για τις ήδη εκκρεμείς υποθέσεις θα ισχύουν οι διατάξεις του παλαιού ΚΠΔ.
Εκτιμάται από την ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης ότι από την εφαρμογή των νέων διατάξεων του ΚΠΔ θα αυξηθεί κατά 15% ο ωφέλιμος χρόνος των δικαστών και με τον τρόπο αυτόν θα επέλθει αύξηση του παραγωγικού τους έργου.
Δικαστές-καμικάζι
Ο νέος ΚΠΔ περιλαμβάνει και ευέλικτες πυροσβεστικές λύσεις για την επίσπευση έκδοσης των δικαστικών αποφάσεων και για την αποσυμφόρηση των δικαστηρίων, καθώς ουσιαστικά καθιερώνει «καμικάζι» δικαστές που θα επιτελούν πυροσβεστικό έργο. Οι πρωτοδίκες και οι εφέτες θα μετακινούνται-αποσπώνται από τα δικαστήρια που υπηρετούν (προσωρινή ανακατανομή οργανικών θέσεων) σε άλλα δικαστήρια, ανάλογα με τις υπηρεσιακές ανάγκες των άλλων περιφερειακών δικαστηρίων.
Δηλαδή, εάν υπάρχει φόρτος υποθέσεων σε ένα δικαστήριο τότε θα αποσπώνται προσωρινά δικαστές από άλλα δικαστήρια που έχουν λιγότερο φόρτο υποθέσεων και εκδίδουν περιορισμένο αριθμό αποφάσεων, προκειμένου να συνδράμουν στο δικαστήριο που έχει αυξημένο όγκο δικογραφιών.
Αύξηση θέσεων αρεοπαγιτών
Την ίδια στιγμή, θα αυξηθούν οι θέσεις των αρεοπαγιτών από δύο έως πέντε. Ο ακριβής αριθμός των θέσεων που θα αυξηθούν θα οριστικοποιηθεί μέχρι την εκπνοή του Ιουνίου. Παράλληλα, στον Αρειο Πάγο επαναφέρεται το καθεστώς των εισηγήσεων επί των υποθέσεων που θα ζητηθούν στο ακροατήριο. Ετσι, οκτώ ημέρες πριν από την ημερομηνία συζήτησης μιας υπόθεσης ο αρεοπαγίτης που έχει χρεωμένη την υπόθεση (δηλαδή ο εισηγητής) πρέπει να έχει καταθέσει στη γραμματεία του τμήματος την εισήγησή του.
Μεταφορά δικαστηριακής ύλης
Στο πλαίσιο αποσυμφόρησης των δικαστών και των δικαστηρίων, η ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης θα προχωρήσει και πάλι σε νέα μεταφορά δικαστηριακής ύλης στους δικηγόρους και συμβολαιογράφους. Στους δικηγόρους θα μεταφερθεί η έκδοση των διαταγών πληρωμής. Η διαταγή πληρωμής δεν είναι δικαστική απόφαση, αλλά «πράξη» του δικαστή και εκδίδεται χωρίς να μεσολαβήσει κάποια διαδικασία στο ακροατήριο. Η διαταγή πληρωμής αφορά απαιτήσεις χρηματικές ή απαιτήσεις από χρεόγραφα π.χ. επιταγές, συναλλαγματικές, γραμμάτια εις διαταγή κ.λπ.
Στους συμβολαιογράφους περνάνε οι δημοσιεύσεις των διαθηκών. Σήμερα για τη δημοσίευση διαθήκης στην Αθήνα απαιτείται τουλάχιστον ένα με ενάμισι έτος, ενώ για την έκδοση πιστοποιητικού μη δημοσίευσης διαθήκης απαιτούνται, το λιγότερο, πέντε μήνες.
Να σημειωθεί ότι λόγω των μεγάλων καθυστερήσεων στη δημοσίευση των διαθηκών, αφενός διακυβεύονται τεράστια περιουσιακά στοιχεία με πολύ μεγάλο οικονομικό αντικείμενο, αφετέρου παραμένουν έωλα και δεν εισέρχονται στον δημόσιο κορβανά εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από φόρους κληρονομιάς κ.λπ.
Ψηφιακή δικογραφία
Βασική και κομβική καινοτομία των διατάξεων του νέου ΚΠΔ είναι η δημιουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας προκειμένου να λειτουργήσει ο μηχανισμός της ψηφιακής δικογραφίας. Η πλατφόρμα αυτή στήνεται ήδη σε συνεργασία του υπουργείου Δικαιοσύνης με το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Η εφαρμογή της ψηφιακής δικογραφίας θα ξεκινήσει μέσα στο 2025 και πρώτα θα συνδεθεί με τα Κτηματολογικά Γραφεία.
Η ψηφιακή δικογραφία καταργεί παντελώς το χαρτί, καθώς οι δικηγόροι από τα γραφεία τους πλέον θα καταθέτουν ηλεκτρονικά τις αγωγές και τα άλλα ένδικα μέσα, ενώ θα μπορούν να παρακολουθούν την πορεία της κάθε υπόθεσής τους αρχικά από την κατάθεση της αγωγής στο Πρωτοδικείο, μεταγενέστερα στο Εφετείο, μέχρι την έκδοση τελεσίδικης απόφασης από τον Αρειο Πάγο.
Ετσι, οι δικηγόροι αντί να τρέχουν στις γραμματείες των δικαστηρίων και να καταθέτουν πληρεξούσια, συμβόλαια και κάθε είδους αναγκαία έγγραφα, τώρα από το γραφείο τους θα πραγματοποιούν ηλεκτρονικά στον φάκελο της ψηφιακής δικογραφίας τις καταθέσεις των δικογράφων τους, τις αγωγές, τις προτάσεις τους και τα λοιπά ένδικα μέσα.
Οι δικηγόροι, χρησιμοποιώντας τους κωδικούς πρόσβασης που θα έχουν λάβει, θα μπορούν ανά πάσα στιγμή να έχουν πρόσβαση στα έγγραφα της δικογραφίας και να διεκπεραιώνουν διαδικαστικές ενέργειες μέσω Διαδικτύου. Στον φάκελο της ψηφιακής δικογραφίας θα παραμένουν μόνιμα αποθηκευμένες όλες οι δικαστικές αποφάσεις, όλα τα αποδεικτικά έγγραφα, όλες οι καταθέσεις μαρτύρων και κάθε άλλο στοιχείο που αφορά την υπόθεση.
Η πλατφόρμα θα διευκολύνει παράλληλα την ηλεκτρονική πληρωμή των δικαστικών παραβόλων που απαιτούνται για την κατάθεση δικογράφων, ενώ θα παρέχει τη δυνατότητα έκδοσης αντιγράφων από το Βιβλίο Αδικημάτων και Συμβάντων της Ελληνικής Αστυνομίας μέσω ηλεκτρονικής αίτησης.
Νόμος Κατσέλη
Η ψηφιακή δικογραφία θα συμβάλει καθοριστικά στο να αποφορτίσουν χιλιάδες υποθέσεις που εκκρεμούν για τον νόμο Κατσέλη (νόμος 3869/2010) για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά με κόκκινα δάνεια που έχουν περάσει στους servicers (άλλως funds).
Η ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης εκτιμά ότι με τη λειτουργία της ψηφιακής δικογραφίας, οι πλέον των 32.000 εκκρεμών υποθέσεων στα Πρωτοδικεία για την εφαρμογή του νόμου Κατσέλη θα έχουν εκκαθαριστεί και θα έχουν εκδοθεί αποφάσεις μέσα στην επόμενη τριετία.