Lélia Demoisy: Γλυπτική με υλικά της φύσης
Γνωστή για τα έργα της που όχι μόνο αναπαριστούν τη φύση, αλλά γίνονται κομμάτι της, η Γαλλίδα καλλιτέχνις μάς μιλά για την ανάγκη επανασύνδεσης με τον φυσικό κόσμο, το αποτύπωμα της ύλης στην τέχνη και την εμπειρία της συνεργασίας της με το οινοποιείο Maison Ruinart
«Κάθε υλικό έχει τη δική του ιστορία και είναι καθοριστική για το έργο μου»
«Η γλυπτική είναι απόλυτα σωματική», εξηγεί. Από τις σπουδές της στην École des Arts Décoratifs στο Παρίσι, είχε ήδη αρχίσει να ασχολείται θεωρητικά με την έννοια της συγχώνευσης με τη φύση. «Εγραψα μια διατριβή για την εξιδανικευμένη ιδέα της συγχώνευσης με τη φύση - τις στιγμές που νιώθουμε κομμάτι ενός συνόλου, ή όταν βρισκόμαστε μόνοι στο δάσος και έχουμε την αίσθηση πως μοιραζόμαστε ένα μυστικό μαζί της. Οταν αποφάσισα να γίνω καλλιτέχνις, ήταν προφανές ότι ήθελα να αφιερώσω τη ζωή και την ενέργειά μου σε αυτό το θέμα».
Η διαδικασία της είναι τόσο φυσική όσο και τα έργα της. Η Ντεμουαζί συλλέγει ξύλα και φυσικά υλικά, τα οποία αποθηκεύει στο εργαστήριό της και τα αφήνει να στεγνώσουν, συχνά για χρόνια, μέχρι να έρθει η σωστή ιδέα. «Μερικές φορές η έμπνευση προέρχεται από ένα βιβλίο βιολογίας ή βοτανικής. Τότε ψάχνω το τέλειο υλικό για να την υλοποιήσω. Δουλεύω πάντα σε πολλά έργα ταυτόχρονα και δίνω χρόνο στον εαυτό μου να βρίσκεται στη φύση, είτε σε δάση είτε στον δικό μου κήπο».
Η σχέση της με το υλικό είναι οργανική. «Εργάζομαι σχεδόν αποκλειστικά με υλικά που προέρχονται από ζωντανούς οργανισμούς: ξύλο, κόκαλα, δέρματα, δόντια. Στόχος μου είναι να φέρω το ανθρώπινο σώμα αντιμέτωπο με το σώμα των δέντρων και των ζώων. Δεν έχει κανένα νόημα να χρησιμοποιώ τεχνητά υλικά. Κάθε υλικό έχει τη δική του ιστορία, και αυτή η ιστορία είναι καθοριστική για το έργο μου». Αν έπρεπε να περιγράψει τη δουλειά της με τρεις λέξεις, θα ήταν: «ζωντανή, υβριδική, σωματική». Και αν υπάρχει ένα συναίσθημα που θέλει να προκαλέσει στον θεατή αυτό είναι η περιέργεια.
«Σε ένα πάρκο οι άνθρωποι είναι πιο ανοιχτοί στην τέχνη, ενώ όταν συναντούν ένα έργο μέσα σε δάσος, η εμπειρία είναι μυστικιστική»
«Επιθυμώ να μοιραστώ τη γοητεία μου για τον ζωντανό κόσμο, χωρίς πνευματικότητα ή ανιμισμό. Θέλω να προσφέρω μια νέα εμπειρία συμβίωσης με τα δέντρα και τα ζώα». Σε έναν κόσμο όπου η τέχνη καταναλώνεται κυρίως μέσω οθονών, η Ντεμουαζί βλέπει τη γλυπτική ως κάτι που απαιτεί φυσική παρουσία. «Ορισμένα έργα μου πρέπει να τα δει κανείς από όλες τις γωνίες, να τα κρατήσει στην παλάμη του χεριού, να τα αγγίξει. Αλλα, πάλι, είναι τόσο μεγάλα που προκαλούν την κλίμακα της ανθρώπινης αρχιτεκτονικής. Και μερικά πρέπει να τα συναντήσει κανείς μόνος, στο δάσος, σε πλήρη ιδιωτικότητα. Είναι εμπειρίες, όχι απλώς εικόνες». Η Γαλλίδα καλλιτέχνις έχει ήδη δημιουργήσει γλυπτά για δημόσιους χώρους και εγκαταστάσεις μέσα σε πόλεις. «Το να τοποθετείς ένα έργο τέχνης σε έναν δημόσιο χώρο είναι δύσκολο γιατί το επιβάλλεις στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Σε ένα πάρκο, όμως, οι άνθρωποι είναι πιο ανοιχτοί στην τέχνη, ενώ όταν συναντούν ένα έργο μέσα σε ένα δάσος, η εμπειρία είναι σχεδόν μυστικιστική».
Ανάμεσα στις συνεργασίες που ξεχωρίζει είναι κι εκείνη με το διάσημο για τις σαμπάνιες του οινοποιείο Maison Ruinart, τον οποίο την περασμένη χρονιά την προσκάλεσε να δημιουργήσει για λογαριασμό του ένα έργο για τον γλυπτικό της κήπο. «Η σαμπάνια γεννιέται από το έδαφος των αμπελιών και από την αλληλεπίδραση με μύκητες, έντομα, πουλιά, δέντρα. Ηθελα να μιλήσω γι’ αυτές τις σχέσεις, δημιουργώντας ένα έργο γύρω από δύο σφενδάμια, τα παλαιότερα δέντρα του κήπου. Ηθελα να αναδείξω το σύνολο, που είναι πάντα ισχυρότερο και πλουσιότερο από το άθροισμα των μερών του. Ετσι, για πρώτη φορά, χρησιμοποίησα μέταλλο, ώστε το έργο να επιβιώσει στον χρόνο και να συνυπάρχει με τα δύο δέντρα».
Παρότι πολλοί σύγχρονοι καλλιτέχνες ενσωματώνουν κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα στα έργα τους, εκείνη δεν θεωρεί τη δουλειά της «οικολογική». «Τα έργα μου είναι σχεδιασμένα με οικολογικές αρχές, αλλά δεν μιλώ για τη φύση με πολιτικούς όρους. Δεν μιλώ για τον τρόπο που ζούμε ως κοινωνία. Μιλώ για το σώμα, για την ατομική σχέση μας με τη ζωή. Μιλώ για φυσικές εμπειρίες». Η πιο απαιτητική δουλειά της μέχρι σήμερα είναι το «Cedrus deodara», το οποίο παρουσίασε την περασμένη άνοιξη στο Art Brussels 2025. «Το 2023, ένας 80χρονος κέδρος των Ιμαλαΐων, δίπλα στον οποίο μεγάλωσα, έπρεπε να κοπεί. Συγκέντρωσα τη γύρη του, τους σπόρους του, τους κώνους, τον φλοιό του, σχεδόν όλο το ξύλο του και αποφάσισα να δημιουργήσω μια ολόκληρη σειρά έργων γύρω από αυτόν. Με αυτόν τον τρόπο, επαναφέρω το δέντρο στη ζωή μέσα από την τέχνη. Επίσης, φρόντισα να φυτέψω 240 νέους σπόρους του που θα μεγαλώσουν και θα προστατευτούν ως έργα τέχνης».
Σχετικά με τα μελλοντικά της σχέδια, αναφέρει ότι ετοιμάζει μια μεγάλη ατομική έκθεση στο Domaine de Chamarande το 2026, ενώ με διαβεβαιώνει ότι δεν έχει ολοκληρωθεί η δουλειά της με το «Cedrus deodara». Η Ντεμουαζί δεν ακολουθεί την τέχνη. Τη ζει. Στα έργα της, η ύλη δεν είναι απλώς μέσο, αλλά μνήμη, σχέση, εμπειρία. Και πάνω απ’ όλα, ένας ζωντανός, διαρκής διάλογος με τη φύση ◆
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr