Bruce Weber: Το άλμπουμ της ζωής του
Με το νέο του λεύκωμα «My Education», ο Αμερικανός δημιουργός υπογράφει ίσως το πιο προσωπικό έργο της καριέρας του: ένα φωτογραφικό σύμπαν που δεν αποτυπώνει μόνο τάσεις και εποχές, αλλά ολόκληρη την ύπαρξή του
«Αυτό το βιβλίο δεν είναι μια αναδρομή», σημειώνει. «Είναι ένα ευχαριστώ σε όλους όσοι μου έμαθαν κάτι, συχνά χωρίς καν να το γνωρίζουν». Στα λόγια του υπάρχει η ίδια ευγένεια και τρυφερότητα που χαρακτηρίζει τις φωτογραφίες του. «Ηθελα οι εικόνες αυτές να παραμείνουν ζωντανές. Να μπορείς να τις δεις μετά από δέκα χρόνια και να νιώθεις πως οι άνθρωποι σε κοιτάζουν ακόμη». Και σε μια τρίτη φράση που μοιάζει να συμπυκνώνει την ουσία του έργου του, αναφέρει: «Κάθε πρόσωπο που φωτογράφισα ήταν ένας δάσκαλος. Αυτή είναι η δική μου εκπαίδευση».
Το «My Education» περιλαμβάνει περισσότερες από 550 φωτογραφίες - διάσημες, σπάνιες, αλλά και εντελώς προσωπικές. Δεν υπάρχει χρονολογική διάταξη· ο Γουέμπερ προτιμά να οργανώνει το υλικό του θεματικά, όπως άλλωστε κάνει πάντα. Οικογένεια, φιλία, τρυφερότητα, συνεργασία, δημιουργικότητα, ανθρώπινη επαφή: αυτά είναι τα κεφάλαια που συγκροτούν την εσωτερική αφήγηση του βιβλίου. Είναι σαν να ξεδιπλώνει τη ζωή του όχι με χρονολογίες, αλλά με συναισθηματικούς κύκλους.
«Μια φωτογραφία είναι σαν μια μικρή προσευχή: δεν ξέρεις πάντα σε ποιον απευθύνεται, αλλά ελπίζεις ότι κάποιος θα τη νιώσει»
Ο Αμερικανός φωτογράφος και σκηνοθέτης έχει μια μοναδική ικανότητα να παρουσιάζει το σώμα όχι ως αντικείμενο πόζας, αλλά ως φορέα συναισθήματος. Η αισθητική του, άλλοτε ασπρόμαυρη και σιωπηλή, άλλοτε πλημμυρισμένη από φυσικό φως, δικαιολογεί το γιατί θεωρήθηκε ένας από τους πιο καθοριστικούς δημιουργούς των 80s και των 90s. Στις εικόνες του, οι άνθρωποι δεν φορούν απλώς ρούχα, δεν «ποζάρουν». Ζουν, ανασαίνουν, αμφιβάλλουν, χαμογελούν, μεγαλώνουν. Αυτή είναι η τέχνη του: να συλλαμβάνει τη στιγμή σαν να την κρατά μέσα στην παλάμη του. Στο «My Education» βρίσκει κανείς πορτρέτα που έχουν περάσει στην ιστορία: Λουίζ Μπουρζουά, Τζόρτζια Ο’Κιφ, Τομ Γουέιτς, Λεονάρντο ΝτιΚάπριο - αλλά και στιγμές λιγότερο γνωστές, από ταξίδια, από νεανικές παρέες, από μέρες που δεν φωτογραφήθηκαν για κανένα περιοδικό.
Η αξία αυτών των εικόνων δεν είναι η «αποκλειστικότητα», αλλά η ανθρωπιά τους. Κάθε φωτογραφία μοιάζει σαν να έχει παρθεί από μια βαθιά προσωπική στιγμή - κι ας προοριζόταν για ένα editorial. Πίσω απ’ όλα αυτά κρύβεται η αφετηρία του Γουέμπερ: η πίστη ότι η φωτογραφία είναι μια σχέση μεταξύ δύο ανθρώπων. «Μια φωτογραφία είναι σαν μια μικρή προσευχήˑ δεν ξέρεις πάντα σε ποιον απευθύνεται, αλλά ελπίζεις ότι κάποιος θα τη νιώσει», αναφέρει χαρακτηριστικά στις σημειώσεις του για το «Gala». Το βλέμμα του δεν είναι ποτέ επιθετικό ή υπεροπτικό, αλλά πάντα ειλικρινές, σχεδόν παιδικό, γεμάτο σεβασμό για τον άνθρωπο που βρίσκεται απέναντί του.
Τα κείμενα που συνοδεύουν τις φωτογραφίες -αποσπάσματα των Τσαρλς Μπουκόφσκι, Ρούπερτ Μπρουκ και Τζον Στάινμπεκ- λειτουργούν ως γέφυρες ανάμεσα στην εικόνα και τη μνήμη. Ο Γουέμπερ δεν θέλει να επιδείξει την τεχνική του, αλλά να προσφέρει ένα συναισθηματικό ταξίδι. Γι’ αυτό και το «My Education» μοιάζει περισσότερο με προσωπικό ημερολόγιο παρά με πολυτελές λεύκωμα. Ο ίδιος έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από 60 εκθέσεις, έχει εκδώσει 17 βιβλία και έχει σκηνοθετήσει ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους, όμως αυτή η έκδοση ξεχωρίζει γιατί μοιάζει σαν επιστροφή στον πυρήνα του: στον άνθρωπο, στο φως, στη μνήμη. Στην ανάγκη να βλέπεις όχι μόνο με το μάτι, αλλά με την ψυχή.
«Κάθε πρόσωπο που φωτογράφισα ήταν ένας δάσκαλος και αυτό το βιβλίο είναι ένα ευχαριστώ»
Το «My Education» είναι ένα βιβλίο που δεν ζητά να το θαυμάσεις, αλλά να το νιώσεις. Μια υπενθύμιση ότι η φωτογραφία, όταν φιλτράρεται μέσα από αλήθεια και τρυφερότητα, γίνεται τρόπος ζωής. Και όπως προσθέτει ο Γουέμπερ: «Αν η ζωή μου είχε έναν τίτλο, θα ήταν αυτός: η εκπαίδευσή μου δεν τελειώνει ποτέ». Για εκείνον αυτή η συλλογή φωτογραφιών είναι μια γέφυρα που ενώνει το χθες με το σήμερα. Η σχέση του με το φως, με τη φύση, αλλά και με τους ανθρώπους που φωτογραφίζει, παραμένει το θεμέλιο της δημιουργικής του γλώσσας. Στις σελίδες του βιβλίου, άλλωστε, δεν αποτυπώνονται μόνο στιγμές, αλλά τα ίχνη μιας ζωής που διαρκώς εξελίσσεται. Μέσα από την επιλογή φωτογραφιών που δεν φοβούνται την ευαλωτότητα και τη σιωπή, ο Γουέμπερ υπενθυμίζει ότι η αληθινή ομορφιά δεν χρειάζεται θόρυβο για να ακουστεί. Φτάνει μόνο ένα βλέμμα, μια αχτίδα φωτός, μια μικρή ανθρώπινη ιστορία. Το «My Education» είναι ένα έργο που σε καλεί να σταθείς για λίγο, να αναπνεύσεις βαθιά και να δεις τον κόσμο με καθαρή καρδιά - όπως ακριβώς τον βλέπει κι εκείνος εδώ και 50 χρόνια ◆
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr