Π. Θάνος: Συγγραφικό παρών με την «Τραγωδία του Κρατικού Καπιταλισμού Στον 20ό Αιώνα» και αντιπολεμικά ποιήματα

Γιατί η Οκτωβριανή Επανάσταση που φιλοδόξησε να αλλάξει τον κόσμο εκφυλίστηκε και κατέρρευσε σε λιγότερο από 75 χρόνια; Γιατί οι επαναστάτες που τόλμησαν το άλμα στον ουρανό αντίκρυσαν, στο τέλος της ζωής τους, τις κάννες του κόκκινου εκτελεστικού αποσπάσματος; Γιατί η αποσύνδεση του σοσιαλισμού από τη δημοκρατία κατέληξε σε τραγωδία με εκατομμύρια θύματα; Μπορούν τα κοινωνικά συστήματα να πηδάνε τα στάδια της κοινωνικής εξέλιξης και να πηγαίνουν από τη φεουδαρχία κατ' ευθείαν στον σοσιαλισμό, σαν να είναι ακρίδες ή βάτραχοι; Μήπως τελικά ο Στάλιν και ο Μάο Τσε Τουνγκ ήταν πιο οπισθοδρομικοί και αντιδραστικοί από τον Ιβάν τον Τρομερό και το Μεγάλο Πέτρο;

Αυτά και άλλα βασανιστικά ερωτήματα που αναστάτωσαν τον κόσμο, για έναν ολόκληρο αιώνα, διερευνά το βιβλίο του παλαίμαχου δημοσιογράφου, συγγραφέα και ποιητή Θάνου Παπαδόπουλου (Π. Θάνου) με τίτλο «Η Τραγωδία του Κρατικού Καπιταλισμού Στον 20ο Αιώνα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Κασταλία». Ο όρος «Κρατικός Καπιταλισμός» προέρχεται από την εισήγηση του Λένιν στο πρώτο μετά την Επανάσταση συνέδριο του κόμματος των Μπολσεβίκων. Τον επανέλαβε στη συνέχεια πολλές φορές σε συνέδρια και συνδιασκέψεις.

«Αυτό το βιβλίο είναι στην ουσία η σύντομη πολιτική ιστορία του εργατικού κινήματος, με τις επιτυχίες, τα λάθη και τα εγκλήματα. Χωρίς προπαγάνδα, εξωραϊσμό και κατάρες. Δεν σταματά στην κριτική του κρατικού καπιταλισμού και στην αποκάλυψη ότι ο «Μαρξισμός-Λενινισμός» του Στάλιν δεν έχει ούτε μια σταγόνα μέσα Μαρξ ή Λένιν, αλλά θέτει και τις προκλήσεις για την πορεία στον σοσιαλισμό, που δεν είναι άλλες από την επέκταση της Δημοκρατίας από το πολιτικό πεδίο στο οικονομικό και κοινωνικό πεδίο και, τέλος, στο πνευματικό-επιστημονικό πεδίο» εξηγεί στο protothema.gr o συγγραφέας και προσθέτει: «Για να το γράψω χρειάστηκα πέντε χρόνια έρευνας. Χρειάστηκε να διαβάσω την «Ιστορία της ανθρωπότητας» της UNESCO, τα «Άπαντα» του Λένιν - τους τόμους μετά την Επανάσταση - τα βιβλία του Χοπσμπάουμ, του Μαζάουερ, τη Μεσαιωνική Ευρώπη, το Βυζάντιο, καμιά δεκαριά βιβλία για την Κίνα, τρία-τέσσερα βιβλία ιστορίας των ΗΠΑ, μια ιστορία της Γερμανίας, της Ινδίας, τα βιβλία του Γκάλμπρεϊθ, του Άνταμ Σμίθ, του Κέυνς. Των Μαρξ-Ένγκελς καμιά δεκαριά και πάνω βιβλία, τους δύο πρώτους τόμους του «Κεφαλαίου», μια περίληψη του τρίτου τόμου για την υπεραξία και άλλα πολλά, όπως τα βιβλία του μεγάλου Φερνάν Μπροντέλ, τη «Μεσόγειο» του Μπερνστάιν κλπ.»

Ο Θανάσης Παπαδόπουλος (ή Π.Θάνος) γεννήθηκε το 1939 στην Καλαμαριά. Έχασε τον πατέρα του στην κατοχή, μπήκε στην ΕΔΑ σε ηλικία δεκαέξι χρονών, όντας μαθητής της Τετάρτης Γυμνασίου και τελείωσε την Ανωτάτη Σχολή Βιομηχανικών Σπουδών Θεσσαλονίκης, νυν Οικονομικό Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Τα χρόνια 1965 – 1967 έγινε μέλος του παράνομου ΚΚΕ, από το 1967 μέχρι το 1970 εξορίστηκε στη Γυάρο, τη Λέρο και τον Ωρωπό, συνελήφθη πάνω από δέκα φορές πριν, στη διάρκεια, αλλά και μετά τη δικτατορία της χούντας και δικάστηκε τρεις φορές. Υπήρξε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ Εσωτερικού, αρχισυντάκτης της «Αυγής», διευθυντής της ΕΡΑ-4, καθώς και rewriter και αρθρογράφος στα «ΝΕΑ».

Ο ίδιος διηγείται στο protothema.gr: «Έγραψα το πρώτο ποίημα στα δώδεκά μου, το καλοκαίρι που πέρασα από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο. Για το Πήλιο, όπου έκανα ένα μήνα κατασκήνωση. Διάλεξα το γράψιμο και όχι τη ζωγραφική, τη γλυπτική, το πιάνο ή το βιολί, επειδή δεν χρειαζόταν σπουδές, χρώματα, καβάλο, μάρμαρο, ορείχαλκο, πιάνο, βιολί. Αλλά μονάχα ένα μολύβι και ένα φύλλο χαρτί. Ήμασταν φτωχοί και πεινούσαμε.Εξάλλου με γοήτευε ότι όλα έπρεπε να τα βγάλεις απ' το κεφάλι σου, απ' το μυαλό σου. Μεγάλωσα στις αλάνες της Καλαμαριάς με τις τσέπες γεμάτες πέτρες για άμυνα στους πιο μεγάλους αλητάμπουρες. Η πνευματικότητά μου αναπτύχθηκε διαβάζοντας «Αυγή», «Τα Νέα», τη «Μακεδονία» και αργότερα την «Επιθεώρηση Τέχνης», τη «Νέα Οικονομία», το «Θέατρο» του Νίτσου». Άρχισα να μετατρέπομαι σε πολιτισμένο άγριο από αλητάμπουρας στις τελευταίες τάξεις του Λυκείου. Όταν με απέλυσαν από την εξορία έβγαλα δύο ποητικές συλλογές και το βιβλίο «Νικολάου Σοφιανού: Γραμματική της κοινής των Ελλήνων Γλώσσης». Το τελευταίο στον «Κέδρο», όπου εργάστηκα ένα διάστημα. Για τη «Γραμματική», ένας καθηγητής της Φιλοσοφικής του Πανεπιστημίου Αθηνών που είχε το παρατσούκλι «Ο Κόκκινος Καθηγητής» μου πρότεινε να μη βγάλω το βιβλίο αλλά να το υποβάλω για διδακτορικό τίτλο και ο ίδιος ήταν πρόεδρος τότε της Επιτροπής. Αρνήθηκα, επειδή έπρεπε να πάρω την προκαταβολή και την εξόφληση για να φάω. Μια ζωή πεινούσα...»

Από το βιογραφικό του αντιλαμβάνεται κανείς πως οι έννοιες της πολιτικής αλλά και της αντίστασης έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή του. Γι΄ αυτό και το συγγραφικό του έργο περιστρέφεται σχεδόν πάντα γύρω από αυτές.

Όπως για παράδειγμα η νουβέλα του «Ο Ελβετικός σουγιάς» που καλύπτει σε λίγα κεφάλαια την ιστορία μιάς οικογένειας τριών προσώπων και μιάς σκιάς στο διάστημα μισού αιώνα:από τον εμφύλιο πόλεμο έως το «σοσιαλισμό», αλλά όχι με χρονική σειρά. Ο νεαρός, ακολουθώντας την παράδοση της οικογένειας, από αλητάμπουρας που μισεί τους πλούσιους, καταλήγει, χωρίς να το θέλει αντιστασιακός, χάρη στο στρατοδικείο της χούντας που τον τύλιξε σε μιά κόλλα χαρτί και τον έστειλε στο Μπογιάτι. Η μητέρα που ζει με την ανοιχτή πληγή του εκτελεσμένου στον εμφύλιο αδελφού της, στα γεράματά της τα χάνει και γεμάτη πίκρα κακολογεί το παιδί και τον πεθαμένο ἀντρα της σ᾽ένα παραλήρημα χωρίς τέλος. Όσο γιά τον εκτελεσμένο αδελφό της, αυτός περιγράφει τη νύχτα πριν την εκτέλεση, τη ζωή του εν περιλήψει στην παρανομία και στις φυλακές και κάνει δήθεν μἰα τελευταία φάρσα στο σύστημα...

Ο Π. Θάνος έχει βουτήξει όμως και στα μαγικά νερά της ποίησης. Η πρόσφατη ποιητική συλλογή του με τίτλο «Μιθριδάτης & Έκτακτο Δελτίο», που κυκλοφορεί επίσης από τις εκδόσεις «Κασταλία» είναι εμπνευσμένη από την τεταμένη διεθνή ατμόσφαιρα των τελευταίων χρόνων που δημιουργήθηκε με επίκεντρο τον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας.

«Δεν φανταζόμουν ποτέ, ύστερα από δύο Παγκόσμιους Πολέμους στον 20ό αιώνα με 100 εκατομμύρια νεκρούς και την καταστροφή δύο πολιτισμένων ηπείρων, ότι θα αναγκαζόμουν να γράψω αντιπολεμικά ποιήματα. Δεν έγραψα όμως τα ποιήματα για να διαμαρτυρηθώ και να ευτελίσω την ηλιθιότητα και τη μοχθηρία των αρχόντων και των ηγετών των μεγάλων δυνάμεων, όχι! Αυτά είναι αυτονόητα και δεδομένα. Το έγραψα για να θυμίσω στους στρατιώτες και τους αξιωματικούς, στους μικρούς άρχοντες και κυρίως στους πολίτες το παλιό και ωραίο σύνθημα με το οποίο οι Αμερικανοί φοιτητές και νεολαίοι σταμάτησαν τον πόλεμο του Βιετνάμ: «Κάντε έρωτα, όχι πόλεμο». Και πετροβόλα τα παράθυρα των αρχόντων» σημειώνει με νόημα ο αενάως σπινθηροβόλος δημοσιογράφος και συγγραφέας Θάνος Παπαδόπουλος.