Στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, με τη Φάβα Σαντορίνης να αποτελεί τη μοναδική ΠΟΠ φάβα της χώρας
Αποτέλεσμα συνεργασίας της Ένωσης Συνεταιρισμών Θηραϊκών Προϊόντων και του Ινστιτούτου Φυτογενετικών Πόρων του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών
Με ιδιαίτερη χαρά ανακοινώνουμε την Υπουργική Απόφαση που εγκρίνει την εγγραφή του στοιχείου «Ο κύκλος της νησιωτικής φάβας» στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας. Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα προς την αναγνώριση ενός παραδοσιακού προϊόντος που συνδέει εδώ και αιώνες τις νησιωτικές κοινωνίες με τη γη τους, τις καλλιεργητικές πρακτικές τους και τις γαστρονομικές τους συνήθειες.
Η Ένωση Συνεταιρισμών Θηραϊκών Προϊόντων, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Φυτογενετικών Πόρων του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, υπέβαλε τον σχετικό φάκελο, με τη συμβολή τοπικών φορέων και προσώπων από διάφορα νησιά. Την πρωτοβουλία και τον συντονισμό είχε η καθηγήτρια Πηνελόπη Μπεμπέλη, Διευθύντρια του Εργαστηρίου Βελτίωσης Φυτών και Γεωργικού Πειραματισμού και του Ινστιτούτου Φυτογενετικών Πόρων, μαζί με τους ερευνητές Ανδρομάχη Οικονόμου και Ροίκο Θανόπουλο, των οποίων η επιστημονική δουλειά υπήρξε καθοριστική.
Η φάβα αποτελεί πανάρχαιο έδεσμα, παραγόμενο από σπασμένες κοτυληδόνες οσπρίων τοπικών ποικιλιών πέντε βοτανικών ειδών. Σε κάθε νησί η καλλιέργεια και η επεξεργασία της ακολουθούν ιδιαίτερες τεχνικές, διαμορφωμένες από την τοπική παράδοση και τις ιδιαίτερες γεωκλιματικές συνθήκες. Η φάβα είναι δεμένη με τον καθημερινό και τον εορταστικό διατροφικό κύκλο των νησιωτικών κοινωνιών, δημιουργώντας μια ξεχωριστή γαστρονομική ταυτότητα που επιβιώνει ζωντανή μέχρι σήμερα.
Στη Σαντορίνη καλλιεργείται παραδοσιακά το είδος Lathyrus clymenum L., ο τοπικός «αρακάς», ο οποίος έχει προσαρμοστεί μοναδικά στο ηφαιστειακό περιβάλλον του νησιού. Από αυτό το είδος προέρχεται η «Φάβα Σαντορίνης», ένα προϊόν που φέρει αναγνωρισμένο καθεστώς Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης και αποτελεί τη μοναδική ΠΟΠ φάβα της Ελλάδας. Η φήμη της έχει χτιστεί πάνω στην αφρώδη υφή της, τη λεπτή γλυκύτητα και την εξαιρετική μαγειρευτική συμπεριφορά της. Η ποιότητά της είναι άρρηκτα δεμένη με το ηφαιστειακό τοπίο, τη φτωχή αλλά μοναδική σύσταση του εδάφους και τη διαγενεακή εμπειρία των καλλιεργητών.
Όπως αναφέρει η Υπουργική Απόφαση, η φάβα «ενισχύει και αναδεικνύει την πολιτισμική ταυτότητα των νησιωτικών περιοχών και συμβάλλει στη διαφύλαξη της παραγωγικής ταυτότητας και της γευστικής μνήμης των νησιωτικών κοινοτήτων». Με αυτήν την εγγραφή αναγνωρίζεται επίσημα ο ρόλος όλων των νησιών στη διαμόρφωση του κοινού αυτού πολιτιστικού κύκλου, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται η ιδιαίτερη συμβολή της Σαντορίνης ως τόπου με μοναδική ποικιλία, ξεχωριστή παράδοση και αναγνωρισμένη ποιότητα.
Η Ένωση Συνεταιρισμών Θηραϊκών Προϊόντων θα συνεχίσει με συνέπεια το έργο της για τη διάσωση, ανάδειξη και βιώσιμη συνέχιση των παραδόσεων που σχετίζονται με τη φάβα, μαζί με τους αγρότες και την τοπική κοινωνία του νησιού μας.