Φόρουμ των Δελφών: Η Ελλάδα υπό αυστηρή εποπτεία για πολλά χρόνια ακόμα

Η οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα και την Ευρωζώνη. Οι προκλήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέχρι τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του 2019. Η γεωπολιτική σκακιέρα μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, την απόφαση εξόδου της Μεγάλης Βρετανίας από την Ε.Ε και η ταχύτατη ανάπτυξη νέων χωρών από την νοτιοανατολική Ασία, στο πλαίσιο της τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης. Μερικά μόνο από τα ζητήματα που απασχόλησαν τους ομιλητές στο 3ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών. Έναν θεσμό που ξεκίνησε πριν από τρία μόλις χρόνια και έχει καταφέρει να μετατρέψει τους Δελφούς σε σύγχρονο ομφαλό της γης, για τέσσερις τουλάχιστον ημέρες του χρόνου.

Περισσότεροι από 400 ομιλητές, από 20 χώρες του πλανήτη, ανάμεσά στους οποίους εν ενεργεία πρωθυπουργοί, αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, ανώτατοι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ, στελέχη της προεκλογικής καμπάνιας του Ντόναλντ Τραμπ και πρώην διπλωμάτες της κυβέρνησης Μπαράκ Ομπάμα, αλλά και εκπρόσωποι διεθνών οικονομικών και τεχνολογικών κολοσσών, σκιαγράφησαν ένα διαρκώς και πιο σύνθετο ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον. 

Πολυετής εποπτεία για την Ελλάδα και μετά την λήξη του Μνημονίου 

Η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, οκτώ χρόνια μετά την υπαγωγή της χώρας μας στους μηχανισμούς στήριξης και λίγους μήνες πριν την τυπική λήξη του τρίτου προγράμματος, μονοπώλησαν το ενδιαφέρον του 3ου Οικονομικού Φόρουμ. Η προληπτική γραμμή στήριξης ή η «καθαρή έξοδος στις αγορές» καθώς και ο τρόπος και η χρονική διάρκεια της μεταμνημονιακής εποπτείας της Ελλάδας, αποτέλεσαν τα βασικότερα σημεία αναφοράς για την χώρα μας. 

Η ελληνική κυβέρνηση και οι Βρυξέλλες έχουν επιλέξει την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές, μετά τον Αύγουστο του 2018, χωρίς την χρήση της προληπτικής γραμμής η οποία είναι διαθέσιμη μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης, αλλά με ένα «μαξιλάρι ρευστότητας» 12- 20 δισ. ευρώ, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί από κεφάλαια του ESM και από ομόλογα που θα εκδώσει η χώρα μας τον επόμενο καιρό. Παρόλο που η μη χρήση της προληπτικής γραμμής στήριξης σημαίνει ότι τα ελληνικά ομόλογα δεν θα γίνονται αποδεκτά από το ευρωσύστημα ως ενέχυρα (waiver) και οι ελληνικές τράπεζες θα επιβαρυνθούν από τον ακριβότερο «ύστατο μηχανισμό παροχής ρευστότητας» (ELA) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Βρυξέλλες και Αθήνα συμφωνούν ότι το όποιο κόστος αξίζει  την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές. Μιας εξόδου η οποία θα συνοδεύεται από αυστηρότατη και πολυετή εποπτεία από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και την οποία σκιαγράφησαν ο Κλάους Ρέγκλινγκ, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης (ESM) και Ντέκλαν Κοστέλο, επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το ελληνικό πρόγραμμα. 

Σύμφωνα με τους δύο αξιωματούχους ακόμα και μετά την λήξη του προγράμματος τον ερχόμενο Αύγουστο, η Ελλάδα θα εξακολουθεί να τελεί υπό καθεστώς εποπτείας, καθώς αποτελούσε και εξακολουθεί να αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση. Η Ελλάδα, σε αντίθεση με τις άλλες χώρες που χρειάστηκαν προγράμματα στήριξης, δεν θα βρίσκεται μόνο εντός του πλαισίου ειδικής εποπτείας μέχρι να αποπληρώσει το 75% της ληφθείσας βοήθειας, αλλά θα παρακολουθείται στενά, ώστε να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις που, σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, θα εκσυγχρονίσουν την οικονομία και τους θεσμούς της χώρας μας. 

Οι προκλήσεις της Ευρωζώνης και της Ε.Ε 

Περίπου έναν χρόνο πριν την επίσημη έξοδο της Μεγάλης Βρετανίας από την Ε.Ε και τις Ευρωεκλογές, η Κομισιόν έχει καταλήξει σε πέντε σημεία για την ριζική μεταμόρφωση της Ε.Ε. Η μεταρρύθμιση και η εμβάθυνση της Ευρωζώνης αποτελεί την βασική προτεραιότητα, καθώς ενώ η οικονομική και νομισματική ένωση έχει αποδείξει ότι διαθέτει τα εργαλεία για να αντιμετωπίσει την καταιγίδα και να μην βουλιάξει, δεν είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει κάποια μελλοντική τρικυμία. Η κοινή πολιτική ασύλου και η αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών, της μεγαλύτερης κρίσης της Ε.Ε, θα αποτελέσει το δεύτερο βασικό ζήτημα, ενώ ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός και η χρήση των κονδυλίων για την επόμενη επταετία ακολουθεί. 

Οι διεθνείς εμπορικές συμφωνίες και ο παγκόσμιος ρόλος της Ε.Ε., ιδίως με τον Καναδά, την Ιαπωνία, τις χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας και της Mercosur (Νότιος Αμερική), μετά την πολιτική απομόνωσης των Ηνωμένων Πολιτειών που εφαρμόζει ο Πρόεδρος Τραμπ και η μεταρρύθμιση της ίδιας της Ε.Ε μέσω της δημοκρατικής νομιμοποίησής της, ολοκληρώνουν το εξαιρετικά δύσκολο παζλ που θα κληθούν να συμπληρώσουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες τους επόμενους μήνες. 

Ελλάδα, Τουρκία, Κύπρος Νοτιοανατολική Μεσόγειος

 Η περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, αποτελεί από τα πλέον ευαίσθητα μέρη της παγκόσμιας γεωπολιτικής σκηνής, με τις εντάσεις να είναι πολύπλοκες, καθώς συνδυάζουν όχι μόνο τα συμφέροντα των χωρών της περιοχής (Ελλάδα, Κύπρος, Τουρκία, Ισραήλ, Λίβανος, Αίγυπτος, Συρία) αλλά και περιφερειακών δυνάμεων, όπως το Ιράν αλλά και των «μεγάλων», ήτοι ΗΠΑ, ΕΕ, Ρωσία και Κίνα. 

Οι περισσότεροι ομιλητές εμφανίστηκαν εξαιρετικά ανήσυχοι από τη σταδιακή απομάκρυνση της Τουρκίας από τους ευρω-ατλαντικούς θεσμούς, καθώς η Ε.Ε. χρειάζεται την συνεργασία της Τουρκίας για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών και για την καταπολέμηση της διεθνούς τρομοκρατίας. Η αναπληρώτρια γενική γραμματέας του ΝΑΤΟ Ρόουζ Γκοτεμίλερ αναφέρθηκε διεξοδικά στον κρίσιμο ρόλο της Ελλάδας ως κράτος μέλος της Ε.Ε και του ΝΑΤΟ στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και παρόλο που απέφυγε να αναφερθεί αμέσως στην τουρκική προκλητικότητα, επέλεξε ένα γνωμικό για την αστάθεια της γειτονιάς μας: «Όταν οι γείτονές μας δεν είναι σταθεροί, τα αποτελέσματα τα νιώθουμε και εμείς». Από την πλευρά του ο πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ελλάδα Τζέφρι Πάιατ τόνισε ότι η χώρα του επιθυμεί να διασφαλίσει την σταθερότητα της Τουρκίας ως μέλος του ΝΑΤΟ, λέγοντας καθαρά πως κάτι τέτοιο είναι και προς το συμφέρον της Ελλάδας. «Η Ελλάδα έχει τους περισσότερους λόγους να θέλει να δει την Τουρκία να παραμένει σταθερό μέλος του ΝΑΤΟ». Σύμφωνα με τον ίδιο, μια ακούσια αντιπαράθεση Ελλάδας - Τουρκίας αποτελεί τον λόγο για την μεγαλύτερη ανησυχία στην ευρύτερη περιοχή. 

Ωστόσο η κατάσταση στη Συρία και την Λιβύη, χαρακτηρίστηκε από πολλούς ομιλητές, ως πηγή όλων των προβλημάτων στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου. Η απουσία της ευρωπαϊκής διπλωματίας από την περιοχή, ενισχύει άλλες δυνάμεις να ανταγωνίζονται για επιρροή, με αποτέλεσμα την αύξηση των μεταναστευτικών ροών και της τρομοκρατίας. 

Οι ΗΠΑ στην εποχή Ντόναλντ Τραμπ 

Η πιθανότητα ενός νέου οικονομικού προστατευτισμού και εμπορικών πολέμων από τις ΗΠΑ, η μετατροπή του μεγαλύτερου μέρους της Αφρικής σε προτεκτοράτο της Κίνας, ο ρόλος της Ρωσίας και της Ε.Ε., με την περαιτέρω συνεργασία για μια κοινή ευρωπαϊκή αμυντική πολιτική, απασχόλησαν επίσης τους συμμετέχοντες στο Οικονομικό Φόρουμ Δελφών. Ο Correy Lewandowski πρώην επικεφαλής πολιτικός σύμβουλος της προεκλογικής εκστρατείας του Ντόναλντ Τραμπ, ισχυρίστηκε ότι ο κόσμος μπορεί να βασιστεί στις ΗΠΑ ώστε να αναλάβουν ηγετικό ρόλο, ενώ ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα Antony Gartner υποστήριξε ότι «η διακυβέρνηση Τραμπ πετά στα σκουπίδια 60 χρόνια πολιτικών». Ανέφερε ότι η χώρα του δεν έχει δει ποτέ ξανά τόση έντονη επίθεση σε μειονότητες, γυναίκες και το δικαστικό σύστημα, ενώ υποστήριξε ότι ο Τραμπ ευθύνεται που «παραδώσαμε την Αφρική στην Κίνα». «Ακούσαμε να λέγεται ότι οι εμπορικοί πόλεμοι είναι καλοί και είναι εύκολο να κερδηθούν», σημείωσε υποστηρίζοντας ότι στο Λευκό Οίκο τέτοια ρητορική δεν έχει ακουστεί ποτέ στο παρελθόν.