Financial Times: Απαραίτητη η ελληνική χρεοκοπία, όμως όχι το Grexit

Το σενάριο της χρεοκοπίας εντός της Ευρωζώνης εξετάζει και προκρίνει ο αρθρογράφος των Financial Times, Βόλφγκανγκ Μούνχαου. Ο αρθρογράφος σε κείμενό του με τίτλο «Απαραίτητη η ελληνική χρεοκοπία, αλλά όχι το Grexit» αναλύει διαφορετικά σενάρια για στάση πληρωμών και έξοδο από το ευρώ, ασκεί τη δική του κριτική στον Γιάνη Βαρουφάκη και αναρωτιέται αν η ελληνική κυβέρνηση είναι «έξυπνη» αρκετά για να εργαστεί χωρίς «σενάριο».

Μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα οι διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα δεν πήγαν καλά, σύμφωνα με τον αρθρογράφο. «Αυτό άλλαξε όταν η ελίτ της διεθνούς οικονομικής διπλωματίας μεταφέρθηκε στην Ουάσινγκτον για την εαρινή Σύνοδο του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Ολα πήραν στροφή προς το χειρότερο».

Ο ίδιος υποστηρίζει πως το ζήτημα μπορεί να συνεχιστεί για αρκετό καιρό ακόμη, καθώς, οι Ελληνες θέλουν να συνδυάσουν τις συζητήσεις για την επέκταση του τρέχοντος προγράμματος με εκείνες για ένα τρίτο πρόγραμμα. Για να συμβεί αυτό θα χρειαστεί μια προσωρινή χρηματοδοτική γέφυρα για να βγάλει η χώρα το καλοκαίρι.

«Αυτό μοιάζει σαν να έχει κάποιος ένας σχέδιο, ωστόσο, δεν είναι αυτή η δική μου εντύπωση» λέει ο Μούνχαου προσθέτοντας ότι «Δεν έχω δει ποτέ τους ευρωπαίους οικονομικούς αξιωματούχους τόσο συγχυσμένους».

Ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, σημειώνουν οι Financial Times, έχουν αρχίσει τουλάχιστον να επεξεργάζονται την πιθανότητα μιας ελληνικής χρεοκοπίας χωρίς Grexit. Ενα τέτοιο ενδεχόμενο είναι ιδιαίτερα πολύπλοκο και ίσως να μην υπάρχει ο απαιτούμενος χρόνος για να σχεδιαστεί, ωστόσο, ίσως είναι ο μόνος τρόπος να αποφευχθεί η ολοκληρωτική καταστροφή.

Ο Μούνχεν, στη συνέχεια, αναρωτιέται απέναντι σε ποιος θα μπορούσε ή θα έπρεπε να χρεοκοπήσει η Ελλάδα. «Θα μπορούσε να χρεοκοπήσει απέναντι στους πολίτες της με το να μην πληρώσει μισθούς και συντάξεις στο Δημόσιο. Αυτό θα ήταν ηθικά απεχθές και αυτοκτονικό πολιτικά για την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Στη θεωρία, η Ελλάδα θα μπορούσε να κηρύξει στάση πληρωμών για τα δύο δάνεια που έχει λάβει από τους εταίρους της στην Ευρωζώνη, ωστόσο, δε χρειάζεται να αποπληρώσει το πρώτο από αυτά μέχρι το 2020 και το δεύτερο το 2023. Θα μπορούσε, ακόμη, να μην πληρώσει τους ομολογιούχους του ιδιωτικού τομέα, αλλά αυτό δεν θα ήταν καλή ιδέα, καθώς, η Ελλάδα ίσως να χρειαστεί τους επενδυτές του ιδιωτικού τομέα.

Θα μπορούσε, ακόμη, να χρεοκοπήσει απέναντι στο ΔΝΤ και την ΕΚΤ. Το Ταμείο περιμένει μια σειρά από αποπληρωμές. Η ΕΚΤ θέλει τα λεφτά της πίσω τους επόμενους μήνες για το χρέος που κρατάει. Αυτή, όμως, είναι η μοναδική πιθανότητα που θα μπορούσε να φέρει οικονομική ανακούφιση βραχυπρόθεσμα. Κανένας δεν το έχει κάνει και θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια έξοδο από το ευρώ.

Από την άλλη πλευρά ίσως και να μην έφερνε Grexit, καθώς, η χρεοκοπία δεν είναι συνώνυμη με την έξοδο από το ευρώ. Δεν υπάρχει κάποιος κανόνας της Ευρωπαϊκής Ενωσης που να λέει ότι μια χώρα πρέπει να εγκαταλείψει το ευρώ εάν χρεοκοπήσει. Η σύνδεση μεταξύ χρεοκοπίας και εξόδου από το ευρώ είναι έμμεση. Αν μια χώρα χρεοκοπήσει, οι «ασφαλιστικές δικλείδες» της χώρας για τις τράπεζες δεν θα είναι αποδεκτές από την ΕΚΤ για τις δημοπρασίες. Το ίδιο ισχύει για οποιοδήποτε άλλο χρέος φέρει τις εγγυήσεις της Αθήνας. Οι ελληνικές τράπεζες έχουν ένα πολύ μεγάλο μέρος από την τελευταία κατηγορία και ίσως να δυσκολευτούν να βρουν ρευστότητα εάν η κυβέρνηση αποδυναμωθεί.

Συνεπώς, για να χρεοκοπήσει μια χώρα εντός Ευρωζώνης χρειάζεται μόνο να «κατασκευάσει» έναν εναλλακτικό τρόπο ώστε να προστατεύσει το τραπεζικό της σύστημα από την καταστροφή. Εάν κάποιος μπορούσε να ετοιμάσει την κατάλληλη απάντηση δεν θα υπήρχε ανάγκη για Grexit.

Η οικονομική περίπτωση μιας χρεοκοπίας είναι αφόρητη, σύμφωνα με τον Μούνχαου. Είναι δύσκολο η Ελλάδα να μπορέσει ποτέ να αποπληρώσει τα χρέη της όπως έχει συμφωνήσει. Ακόμη και στις πιστώτριες χώρες λίγοι έχουν την ψευδαίσθηση ότι η Αθήνα θα μπορέσει μακροπρόθεσμα να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της. Για να ανταποκριθεί πλήρως, αυτό θα σήμαινε τεράστια πρωτογενή πλεονάσματα, πλεονάσματα πριν από τις πληρωμές τόκων για το χρέος. Θα εγκλώβιζε την Ελλάδα σε μια ύφεση χρέους για πολύ καιρό. Το προγραμματισμένο πρωτογενές πλεόνασμα για το 2016 είναι 4,5% του ΑΕΠ το οποίο ακροβατεί στα όρια της τρέλας.

«Η Αθήνα πρέπει οπωσδήποτε να χρεοκοπήσει» τονίζει ο Μούνχαου. Την ίδια ώρα, υπάρχουν ισχυρά επιχειρήματα για να παραμείνει η χώρα στην Ευρωζώνη. Το Grexit θα έφερνε ανυπολόγιστα οικονομικά ρίσκα στην ίδια τη χώρα και θα έβλαπτε τις γεωπολιτικές φιλοδοξίες της ΕΕ και την παγκόσμια φήμη της.

Αυτό που είναι ανησυχητικό είναι πως οι διαπραγματεύσεις δεν πηγαίνουν πουθενά. Για αυτόν τον λόγο η παραφιλολογία περί συμφωνίας το καλοκαίρι ή το φθινόπωρο δεν είναι ιδιαίτερα καθησυχαστική. Ιδιαίτερα αινιγματική είναι η ελληνική στρατηγική διαπραγμάτευσης. 

«Στην ουσία τείνω στο να συμφωνήσω με τον υπουργό Οικονομικών Βαρουφάκη: Ο τρόπος με τον οποίο η Ευρωζώνη αντιμετωπίζει την κρίση έχει υπάρξει καταστροφικός. Υπό αυτές τις συνθήκες δεν είναι βιώσιμος. Αλλά δεν καταλαβαίνω γιατί περνάει τόσο χρόνο να "κάνει κήρυγμα" σε εκείνους που συμφωνούν μαζί του σε εγνωσμένου κύρους συνέδρια. Δεν θα έπρεπε να δουλεύει πάνω στις σκληρές διαπραγματεύσεις με τους Ευρωπαίους πιστωτές και στα δύο εναλλακτικά σενάρια;» τονίζει ο αρθρογράφος των FT.

Τόσο το Grexit όσο και η πιθανότητα της χρεοκοπίας εντός Ευρωζώνης θα έφτανε στα άκρα τους πόρους ακόμη και της πιο οργανωμένης κυβέρνησης. Θα χρειαζόταν προετοιμασία στρατιωτικού τύπου: Συναλλαγματικοί έλεγχοι, προσωρινό κλείσιμο χερσαίων συνόρων και αεροδρομίων, ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών εν μια νυκτί και υλικοτεχνικό σχεδιασμό για τη μεταφορά χρημάτων. Είναι η ελληνική κυβέρνηση τόσο έξυπνη ώστε να περιμένει απλά αν έρθει η μοιραία στιγμή και τότε να διαχειριστεί ολόκληρη την διαδικασία χωρίς σενάριο; Ο αρθρογράφος των FT ισχυρίζεται πως μάλλον ξέρει την απάντηση...