«Ο δικαστής, ο νόμος και το περιβάλλον» είναι το τίτλος του τιμητικού τόμου για τον επίτιμο προέδρο του
Συμβουλίου της Επικρατείας, Κώστα Μενουδάκου, που παρουσιάστηκε σήμερα το απόγευμα στο αμφιθέατρο του Γαλλικού Ινστιτούτου.
Μέσα σε μια κατάμεστη αίθουσα, τον επίμαχο τιμητικό τόμο παρουσίασαν ο τέως υπηρεσιακός Πρωθυπουργός και τέως πρόεδρος του ΣτΕ, Παναγιώτης Πικραμμένος, ο ομότιμος καθηγητής της Νομικής Σχολής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Ιωάννης Καράκωστας και η δικηγόρος Άννα Παπαδημητρίου- Τσάτσου.
Η Ελληνική Εταιρεία Δικαίου του Περιβάλλοντος (Ε.Ε.Δ.Π.), μετά την αποχώρηση του προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας Κώστα Μενουδάκου από το δικαστικό σώμα, αποφάσισε να εκδώσει ένα τόμο για να τιμήσει το έργο του από τα πρώτα βήματά του στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της χώρας έως την ημέρα της αποχώρησής του από την κορυφή της δικαστικής πυραμίδας.
Ο κ. Μενουδάκος, σύμφωνα τους συνάδελφους του, αλλά και νομικούς είναι ένας από τους λαμπρότερους δικαστές, νομομαθείς και επιστήμονες της χώρας μας, που λάμπρυναν και τίμησαν το χώρο της Δικαιοσύνης.
Κατά την διάρκεια της δικαστικής του διαδρομής, από τη θέση του προέδρου του Ε΄ Τμήματος, αλλά και του πρόεδρου του ΣτΕ χάραξε μια σταθερή πορεία στη νομολογία του δικαστηρίου, κάνοντας όμως παράλληλα και τομές, όχι μόνο στο δίκαιο του περιβάλλοντος το οποίο αγαπάει ιδιαιτέρα, αλλά και στο Διοικητικό Δίκαιο γενικότερα.
Η Ελληνική Εταιρεία Δικαίου του Περιβάλλοντος άρχισε σιγά-σιγά να χτίζει τον τιμητικό αυτό τόμο για τον κ. Μενουδάκο που ανέρχεται στις 450 σελίδες (εκδόσεις Σάκκουλα).
Για το σκοπό αυτό συγκροτήθηκε τριμελής επιστημονική επιτροπή με «άρωμα γυναίκας», η οποία αποτελείτο από την πρόεδρο του Ε.Ε.Δ.Π. και αντιπρόεδρο του ΣτΕ Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, την Α΄ αντιπρόεδρο της Ε.Ε.Δ.Π. και καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Γλυκερία Σιούτη και την Β΄ αντιπρόεδρο της Ε.Ε.Δ.Π. και δικηγόρο Ιωάννα Κουφάκη. Η εν λόγω επιστημονική επιτροπή συντόνισε το όλο έργο.
Δείτε το εξώφυλλο του τιμητικού τόμου
To εισαγωγικό σημείωμα του τιμητικού τόμου
Μάλιστα η τριμελής αυτή επιτροπή συνέταξε και το εισαγωγικό σημείωμα του τιμητικού τόμου για τον κ. Μενουδάκο, που έχει ως εξής:
«Tο καλοκαίρι του 2013, το τότε διοικητικό συμβούλιο της Ελληνικής Εταιρείας Δικαίου του Περιβάλλοντος, μετά την αποχώρηση του επίτιμου πλέον Προέδρου Κώστα Μενουδάκου από το Συμβούλιο της Επικρατείας, αποφάσισε να εκδώσει ένα τόμο για να τιμήσει τον δικαστή για την πορεία που χάραξε, αναδεικνύοντας το έργο του. Αφορμή οι αποφάσεις που εκδόθηκαν είτε με τον ίδιο ως εισηγητή είτε υπό την προεδρία του.
Ένας δικαστής με τις ιδέες του ως εισηγητής, με τη συμμετοχή του στις διασκέψεις, με τις κατευθύνσεις που δίνει ως προεδρεύων αφήνει ένα ισχυρό ίχνος στη νομολογία. Το νήμα αυτό προσπαθήσαμε να αποτυπώσουμε, επιλέγοντας χαρακτηριστικές αποφάσεις που εκλεκτοί συνάδελφοί μας, δικαστές, πανεπιστημιακοί, μέλη του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και δικηγόροι, ανέλαβαν να αναλύσουν, παραθέτοντας τα ονόματα του Προέδρου και του Εισηγητή για την ιστορική εξέλιξη της νομολογίας. Από τις πρώτες αποφάσεις του Αχελώου, όπου αποκρυσταλλώνεται η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης και της στάθμισης, την επισήμανση της σπουδαιότητας του χωροταξικού σχεδιασμού, την ανάδειξη της αρχής της αποτελεσματικότητας της Διοίκησης, την προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος, μέχρι την εξέλιξη του ακυρωτικού ελέγχου.
Μέσα από το έργο του, αναδεικνύεται ο δικαστής Κώστας Μενουδάκος, που συνδυάζει το ρεαλισμό με το νομικό δόγμα, τη νηφαλιότητα με την αποφασιστικότητα, τη μαχητικότητα με την εξισορρόπηση, το σθένος χωρίς εμμονή, την πίστη χωρίς φανατισμό και πάντα διαλεκτικός, μεδημοκρατικό πνεύμα απέναντι στους συναδέλφους του και όλους τους παράγοντες της δίκης. Άλλωστε, όλα αυτά τα χαρακτηριστικά προκύπτουν ξεκάθαρα από το σύνολο των δημόσιων τοποθετήσεών του (εισηγήσεις, άρθρα, παρεμβάσεις), που μνημονεύονται σε άλλο σημείο του τόμου αυτού και που δυστυχώς δεν έχουν όλα δημοσιευτεί.
Αξίζει επίσης να ειπωθεί ότι ο Κώστας Μενουδάκος δεν δίστασε να λάβει θέση σε επίκαιρα και ευαίσθητα ζητήματα, όπως είναι το δικαίωμα άσκησης κριτικής σε δικαστικούς λειτουργούς ή η προαγωγή στις ηγετικές θέσεις της δικαιοσύνης. Για το τελευταίο αυτό ζήτημα υποστήριξε την άκρως προοδευτική πρόταση οι θέσεις των προέδρων να καταργηθούν και τη διεύθυνση των δικαστηρίων να αναλαμβάνουν για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, εναλλάξ, οι αντιπρόεδροι.
Η περίοδος αυτή της νομολογίας του Δικαστηρίου, ιδίως του Ε’ Τμήματος, χαρακτηρίζεται από μια νηφάλια και απροκατάληπτη προσέγγιση των υποθέσεων, που αποβλέπει στο να εξευρεθεί η λύση που πραγματικά υπηρετεί τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Διακρίναμε τις ενότητες που αφορούν στο φυσικό, οικιστικό και πολιτιστικό περιβάλλον, δικονομικά ζητήματα και ειδικές θεματικές. Στην πρώτη, παρουσιάζονται η μακρά πορεία του έργου της εκτροπής του Αχελώου, (όπου σε κάθε μια από τις αποφάσεις που εκδόθηκαν έγινε και ένα σημαντικό βήμα της νομολογίας: η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης, η σημασία του ρόλου των ΜΠΕ), η υπόθεση για την προστασία του ορεινού όγκου του Υμηττού και το ζήτημα της εγκατάστασης ΑΠΕ σε δασικές και αναδασωτέες εκτάσεις. Στη δεύτερη, παρουσιάζεται η νομολογία για την πράξη εφαρμογής και την εισφορά σε γη, για τους οικοδομικούς συνεταιρισμούς σε δάση, για τις οικοδομικές άδειες, το καθεστώς χρήσεων γης, τη μεταφορά συντελεστή δόμησης, το φαινόμενο της αυθαίρετης δόμησης και τον χωροταξικό σχεδιασμό. Στην τρίτη, θέματα προστασίας παραδοσιακών οικισμών και οικισμών μνημειακού χαρακτήρα και οι ιδιαίτερες περιπτώσεις των προσφυγικών της Λεωφόρου Αλεξάνδρας και των διατηρητέων της Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Στα δικονομικά ζητήματα παρουσιάζονται τα διαδικαστικά περιβαλλοντικά δικαιώματα και η εξέλιξη της νομολογίας ως προς τον περιορισμό του ακυρωτικού αποτελέσματος, πρωταρχικό ρόλο στην οποία διαδραμάτισε ο τιμώμενος πρόεδρος. Τέλος, στις ειδικές θεματικές ενότητες παρουσιάζονται θέματα αποζημίωσης εξαιτίας περιορισμών της ιδιοκτησίας για λόγους προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, η εξέλιξη του καθεστώτος των κεραιών κινητής τηλεφωνίας, η περιβαλλοντική ευθύνη, η πρόσβαση στην περιβαλλοντική πληροφορία, ειδικά θέματα τουριστικής ανάπτυξης, η προσέγγιση περιβαλλοντικών υποθέσεων από το Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η ανάμειξη του νομοθέτη σε δικαστικά και διοικητικά έργα και τέλος η σχέση του άρθρου 281 Α.Κ. με την αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης.
Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά όλους τους συναδέλφους που συμμετέχουν στον τόμο αυτό και συνεργάστηκαν μαζί μας,ώστε να καταγραφεί ένα τμήμα της συμβολής του δικαστή Κώστα Μενουδάκου στην εξέλιξη του δικαίου περιβάλλοντος στην χώρα.
Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλονται στους Βασίλη Ανδρουλάκη, Ιωάννα Κουφάκη, Νίκο Νικολάκη και Ανδρέα Παπαπετρόπουλο για την επιμέλεια των κειμένων του τόμου, η οποία επιτάχυνε σημαντικά τη διαδικασία της παρούσας έκδοσης καθώς επίσης και σε όλα τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Εταιρείας Δικαίου του Περιβάλλοντος που στήριξαν το έργο αυτό.
Πολλές ευχαριστίες οφείλονται επίσης στον εκδότη του έργου κ. Παναγιώτη Σάκκουλα που με ιδιαίτερο ενθουσιασμό και αποτελεσματικότητα συνέβαλε, ώστε ο ιστορικός αυτός τόμος να γίνει πραγματικότητα και να προστεθεί στη βιβλιογραφία του δικαίου του περιβάλλοντος.
Επιστημονική Επιτροπή
Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, Αντιπρόεδρος Συμβουλίου της Επικρατείας, Πρόεδρος της Ε.Ε.Δ.Π
Γλυκερία Σιούτη, Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών, Α΄ αντιπρόεδρος της Ε.Ε.Δ.Π.
Ιωάννα Κουφάκη, Δικηγόρος, Δρ.Νομικής, Β΄ αντιπρόεδρος της Ε.Ε.Δ.Π.».
