Αμφίπολη: Νέο επεισόδιο στον «εμφύλιο» από τον γεωλόγο Πολυμενάκο

Ο Λάζαρος Πολυμενάκος, ένας από τους πρώτους γεωλόγους που πραγματοποίησε γεωφυσική έρευνα στον Τύμβο Καστά της Αμφίπολης, πολλά χρόνια πριν αποκαλυφθεί το ταφικό μνημείο, παρεμβαίνει στην τρέχουσα διαμάχη για την εδαφολογική σύσταση του Τύμβου. Όπως είναι γνωστό, από το προηγούμενο Σάββατο ο γεωλόγος και σπηλαιολόγος Ευάγγελος Καμπούρογλου, αμφισβήτησε την ανασκαφική ομάδα, προτείνοντας τη δική του ανάγνωση. Σύμφωνα με αυτήν, πρόκειται για φυσικό γήλοφο, ο οποίος μεταξύ άλλων δεν θα μπορούσε να αντέξει στην κορυφή του το βάρος του Λέοντα, ότι δεν προσφέρεται για διασκόπηση κ.λπ. 

Η πρώτη διάψευση όσων υποστηρίζει ο κ. Καμπούρογλου έγινε με τις δηλώσεις που έκανε στο protothema.gr τη Δευτέρα 9/3/2015 o πολιτικός μηχανικός της ανασκαφής Δημήτρης Εγγλέζος, καθώς και ο αρχιτέκτων Μιχάλης Λεφαντζής. Τώρα όμως ο κ. Λάζαρος Πολυμενάκος, ως ένας γεωλόγος με ειδική γνώση του συγκεκριμένου Τύμβου και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του, τα οποία παλαιότερα μελέτησε επί μακρόν μαζί με τους συνεργάτες του και περιέλαβε σε σχετική δημοσίευση, παρεμβαίνει εκ νέου, καταθέτοντας την δική του άποψη για τις μεθόδους διερεύνησης που χρησιμοποιούνται:

«Σε πρόσφατο αρχαιολογικό συνέδριο παρουσιάστηκαν στοιχεία σχετικά με τη γεωλογική δομή του λόφου Καστά καθώς και συμπεράσματα για την εκτελούμενη γεωφυσική έρευνα με αναφορά, μεταξύ άλλων, στις τοπικές συνθήκες του λόφου (όπως το βάθος των επιχώσεων, κ.α.) οι οποίες, υποτίθεται πως "καθιστούν απαγορευτική τη δυνατότητα των απεικονίσεων" (σ.σ. των γεωφυσικών μεθόδων)». 

«Βρίσκω τουλάχιστον ατυχή την αναφορά στην 'απαγορευτική' επίδραση των τοπικών συνθηκών στη δυνατότητα απεικονίσεων. Από τη στιγμή που ήταν εκ των προτέρων γνωστά τόσο η ύπαρξη του περιβόλου και το μεγάλο βάθος των επιχώσεων όσο και οι γενικότερες συνθήκες στην επιφάνεια του λόφου, η αναφορά αυτή δεν είναι κατανοητή και στέλνει ένα εσφαλμένο μήνυμα για τις δυνατότητες και την αξιοπιστία των γεωφυσικών ερευνητικών μεθόδων, ιδιαίτερα με τις τεχνολογικές εξελίξεις που έχουν συμβεί σε αυτές κατά τα τελευταία 15-20 χρόνια» συνεχίζει ο κ. Πολυμενάκος.

«Έχοντας την εμπειρία της διερεύνησης του λόφου κατά το παρελθόν θα ήθελα να παρατηρήσω ότι αυτές τις 'δυσμενείς τοπικές συνθήκες, των οποίων η αρνητική επίδραση στην αποτελεσματικότητα ορισμένων μεθόδων διερεύνησης ήταν γνωστή κατά την παλαιά έρευνα, προσπάθησε να αντιμετωπίσει η μεθοδολογία της σεισμικής τομογραφίας που εφάρμοσα με τους τότε συνεργάτες μου, για πρώτη φορά στον ελληνικό και διεθνή χώρο, επί ταφικού λόφου» τονίζει ο Λάζαρος Πολυμενάκος, ένας από τους πρώτους επιστήμονες που ασχολήθηκαν με τα «μυστικά» του λόφου Καστά στην Αμφίπολη.

«Κατά την επιστημονική μου κρίση και εμπειρία, η μεθοδολογία αυτή, ιδιαίτερα στη σημερινή εξελιγμένη μορφή της, είναι από τις πλέον κατάλληλες για τη διερεύνηση παρόμοιων ταφικών κατασκευών, ιδιαίτερα αυτών με 'ασυνήθιστες' συνθήκες όπως ο λόφος Καστά, όπου μπορεί να παραγάγει καλύτερα και πληρέστερα αποτελέσματα από άλλες μεθόδους, δίνοντας μια ολοκληρωμένη εικόνα στο σύνολο της έκτασης του λόφου και στο επιθυμητό βάθος. Η εικόνα αυτή μπορεί να εμπλουτιστεί, σε τοπική κλίμακα, με στοιχεία άλλων γεωφυσικών (και άλλων ερευνητικών) μεθόδων, με προφανές όφελος για την πληρέστερη δυνατή διερεύνηση του λόφου και την κατανόηση των συνθηκών στο εσωτερικό του, στοιχεία απαραίτητα για το σχεδιασμό των τεχνικών και ανασκαφικών εργασιών» καταλήγει ο κ. Πολυμενάκος.


Πρόταση χωρίς... ανταπόκριση

Παρά το γεγονός ότι την νέα διασκόπηση του Τύμβου Καστά έχει αναλάβει ο καθηγητής κ. Γρηγόρης Τσόκας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μαζί με τους συνεργάτες του, ο Λάζαρος Πολυμενάκος θέτει τον εαυτό του στην υπηρεσία της έρευνας, υπενθυμίζοντας ότι έχει εκδηλώσει εμπράκτως την πρόθεσή του να συνδράμει, υποβάλλοντας σχετική έκθεση στην αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων:

«Με το ενδιαφέρον μου ενεργό για το σημαντικό ταφικό μνημείο, επεδίωξα να επικοινωνήσω εδώ και πολύ καιρό στην τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων τις δυνατότητες και την αναγκαιότητα εφαρμογής της παραπάνω μεθοδολογίας στο λόφο Καστά.

Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειάς μου υπέβαλα επίσημα, κατά το περασμένο φθινόπωρο, τα αποτελέσματα επανεξέτασης της παλαιάς έρευνας υπό μορφή τεχνικής έκθεσης στην τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων, κρίνοντας ότι τα στοιχεία αυτά έχουν ιδιαίτερη σημασία τόσο για τα πρώτα στάδια της ανασκαφής, όσο και για τη συνέχισή της.

Στην έκθεση αυτή, αξιοποιώντας τη γνώση και εμπειρία που έχουν στο μεταξύ αποκτηθεί, επεσήμανα θέματα που αφορούν στη γεωλογική δομή του λόφου (με εκτενή αναφορά στο κατά πόσον ο λόφος είναι ή όχι τεχνητός και σε ποιο βαθμό), σε τεχνικογεωλογικά προβλήματα που ενδέχεται να προκύψουν στο εσωτερικό του, καθώς και σε πιθανές δομές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.

Παράλληλα, πρότεινα συνεργασία με την ανασκαφική ομάδα για μια νέα διερεύνηση του λόφου, ώστε να αξιοποιηθούν προς όφελος των τεχνικών και ανασκαφικών εργασιών στο λόφο, η γνώση και εμπειρία που έχουν αποκτηθεί στη συγκεκριμένη μέθοδο και οι τεχνολογικές εξελίξεις που έχουν συμβεί από την εποχή της παλαιάς έρευνας.

Δυστυχώς, τόσο η τεχνική έκθεση όσο και η πρόταση συνεργασίας συνάντησαν την ίδια αρνητική στάση από την πλευρά της Εφορείας, όπως οι προηγούμενες παρεμβάσεις μου, ενώ δεν γνωρίζω εάν έχουν έλθει σε γνώση της ανασκαφικής ομάδας.

Επιλογή μου ήταν και παραμένει, με την ανασκαφή σε εξέλιξη, να μη προβώ σε δημόσιες παρεμβάσεις, σεβόμενος την ανάγκη προστασίας του δύσκολου και λεπτού έργου της ανασκαφικής ομάδας.

Θεωρώ όμως επιβεβλημένο να γίνει γνωστή η σημασία και αξία της πρότασής μου για τη βέλτιστη δυνατή διερεύνηση του λόφου Καστά και παρόμοιων ταφικών κατασκευών, ως χώρων με ιδιαίτερες συνθήκες και απαιτήσεις, όπου μπορούν και πρέπει να αξιοποιηθούν αξιόλογες τεχνικές δυνατότητες μη καταστρεπτικού τύπου, όπως η προτεινόμενη μέθοδος.

Παρά τον προβληματισμό για τον τρόπο που αντιμετωπίσθηκε έως τώρα η δυνατότητα και η διάθεση συμβολής μου στη διερεύνηση του μοναδικού ταφικού μνημείου, οι γνώσεις και η εμπειρία μου παραμένουν διαθέσιμες για την εκ νέου διερεύνηση του λόφου Καστά με τη μεθοδολογία που προτείνω, η οποία μπορεί να συμβάλλει με επιτυχία στην ολοκληρωμένη διερεύνησή του.

Παράλληλα, η εφαρμογή της πρότασής μου μπορεί να συνδράμει ουσιαστικά τις εκτελούμενες γεωφυσικές και γεωτεχνικές έρευνες. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά στη γεωτεχνική έρευνα, η εφαρμογή της πρότασής μου μπορεί να παρέχει έναν ιδανικό συνδετικό ιστό για τη χωρική ολοκλήρωση, στο σύνολο του λόφου, των στοιχείων που θα προκύψουν από την έρευνα αυτή και αφορούν σε μεμονωμένα σημεία στο χώρο.

Επαφίεται στην τοπική Εφορεία και την ανασκαφική ομάδα να θελήσουν να αξιοποιήσουν την προτεινόμενη συνεργασία εμπλουτίζοντας τις δυνατότητες διερεύνησης της μοναδικής αυτής ταφικής κατασκευής».