Αναζητώντας την ιδανική γυναίκα στο πέρασμα των χρόνων

Τη διαχρονική εξέλιξη της τέλειας ομορφιάς είχε στο μυαλό του ο Αμερικανός  καλλιτέχνης McClendon, ο οποίος διοργάνωσε την έκθεση «The Body: Fashion and Physique», μία ιστορική αναδρομή στον γυναικείο σωματότυπο, που θα εκτίθεται μέχρι το Μάιο στη Νέα Υόρκη.

«Είτε πρόκειται για τη σύγχρονη εποχή, είτε για τον 19ο αιώνα, το κοινό θέλει να ενημερωθεί για τις τέλειες γυναικείες αναλογίες. Οι άνθρωποι, ο πολιτισμός μας και η κοινωνία μας έχουμε εμμονή με το μέγεθος, το συνδέουμε με την ανθρώπινη ταυτότητα» αναφέρει χαρακτηριστικά.
     
Το «ιδανικό» γυναικείο σώμα διαφοροποιείται με το χρόνο. Πριν από χιλιάδες χρόνια, τα γλυπτά και τα έργα τέχνης απεικόνιζαν κυρτές και γεμάτες σιλουέτες. Θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και πληθωρικές. Πιο πρόσφατα, στα τέλη του 20ου αιώνα, τα μοντέλα είναι λεπτά.


 
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, διερευνάμε πώς αυτό το «ιδανικό» αλλάζει συνεχώς, σχηματίζοντας μια περίπλοκη ιστορία σε όλη την τέχνη και τη μόδα - με επιζήμιες επιπτώσεις στις γυναίκες που προσπαθούν να συμμορφωθούν με τα πρότυπα της κάθε εποχής.

Προϊστορική περίοδος-1900: Μερικές από τις πιο γνωστές αναπαραστάσεις αγαλμάτων του γυναικείου σώματος είναι η θεά Αφροδίτη», μικρά αγάλματα από 23.000 έως 25.000 χρόνια πριν στην Ευρώπη. 

Υπάρχει το άγαλμα της «Αφροδίτης του Willendorf», που βρέθηκε το 1908 στο Willendorf της Αυστρίας που απεικονίζει στρογγυλό σώμα σε σχήμα αχλάδι με τεράστια στήθη. Οι ειδικοί εδώ και καιρό συζητούν  αν τα ειδώλια συμβολίζουν την ελκυστικότητα ή τη γονιμότητα. Στην αρχαία Ελλάδα, η Αφροδίτη, η θεά της  ομορφιάς, συχνά απεικονίζεται με καμπύλες, αλλά με αρμονικές αναλογίες. Στην περίφημη Αφροδίτη της Μήλου το σώμα έχει καμπύλες, αλλά το στήθος είναι μικρό. 

Οι καλλιτέχνες συνέχισαν να απεικονίζουν την «ιδανική» γυναίκα πληθωρική και μεγαλοπρεπή μέχρι τον 17ο και τον 18ο αιώνα. Ο Φλαμανδός ζωγράφος Peter Paul Rubens του 17ου αιώνα συχνά απεικόνιζε γυναίκες με καμπύλες.



Από τη Αναγέννηση μέχρι τον 20ό αιώνα: Εκπαίδευση για κορσέ, μια δημοφιλή τάση για μέση δακτυλίδι 
 
Ο κορσές έγινε ένα δημοφιλές εσώρουχο των  γυναικών στον δυτικό κόσμο από την Αναγέννηση μέχρι τον 20ό αιώνα. Βοήθησε να τονιστούν οι γυναικείες καμπύλες αναδεικνύοντας τη μέση και στηρίζοντας το στήθος στο ύψος του.

Δεδομένου ότι οι κοινωνικές απόψεις του σώματος μιας γυναίκας άλλαξαν με την πάροδο του χρόνου, το ίδιο έκανε και το σχήμα και η κατασκευή του κορσέ. 

Με την έλευση του 18ου αιώνα η γυναικεία σιλουέτα αποκτά σχήμα κώνου. Αλλά από τη δεκαετία του 1790 εμφανίστηκαν τα ενισχυμένα σουτιέν- σαν ένας κομμένος κορσές- που συμπληρώνουν τη νέα τάση της μόδας των φορεμάτων υψηλής ραφής. Αλλά και τα φουρό με μπανέλες για να δώσουν μία άλλη διάσταση στα φορέματα.

«Υπήρξε η τάση να φοριούνται φουρό με μπανέλες για να δημιουργούν ένα συγκεκριμένο όγκο», επισημαίνει ο ΜacClendon. «Κατά τον 18ο και τον 19ο αιώνα, το ιδανικό γυναικείο σώμα που προωθούσε η βιομηχανία της μόδας - ήταν πολύ πιο καμπυλωτό και πολύ πιο επιβλητικο».

Στη δεκαετία του 1890, ο Αμερικανός καλλιτέχνης Charles Dana Gibson αρχίζει να λεπταίνει και να μακραίνει τη γυναικεία σιλουέτα .Το νέο ιδανικό θηλυκό, το απεικονίζει ο Αμερικανός εξπρεσιονιστής ζωγράφος που έχει φιλοτεχνήσει τα πιο ριζοσπαστικά γυμνά στον κόσμο πριν από 100 χρόνια

1900 - 1920
   
Το ρούχο αρχίζει να ανθίζει και να στήνει τα θεμέλια για την σημερινή βιομηχανία μόδας κάπου στο 1911 με αποκορύφωμα το 1920. Η γυναικεία επανάσταση ωθεί σε πιο αποκαλυπτικά ρούχα και φαρδιές γραμμές. Φούστες και φορέματα έχουν σκισίματα μέχρι το μηρό ή και το γοφό, αποκτούν πιέτες και τονίζουν τους γλουτούς. Επιβάλλεται το τακούνι στους τέσσερις πόντους και έρχονται οι πρώτες γόβες στιλέτο για βραδινές εμφανίσεις. Η φούστα μέχρι το γόνατο και τα μεγάλα καπέλα γίνονται φετίχ.
 
Η Κοκό Σανέλ πρωτοπορεί λανσάροντας το γυναικείο παντελόνι και ανάγει σε θεσμό τις παγιέτες. Τη δεκαετία του '20 επικρατεί το αγορίστικο στυλ. 

1920-1950:  Διατροφικές διαταραχές με τάση για μια πιο λεπτή σωματική διάπλαση

Στον δυτικό κόσμο τα σώματα λεπτών γυναικών αρχίζουν να εμφανίζονται σε περιοδικά. Στα μέσα της δεκαετίας του 1920, σύμφωνα με μερικές μελέτες, παρατηρήθηκε επιδημία διατροφικών διαταραχών μεταξύ των νέων γυναικών. «Οι δεκαετίες του 1920 και του 1980, ήταν οι δύο περίοδοι κατά τις οποίες η ''ιδανική γυναίκα'' ήταν η λεπτότερη στην ιστορία των ΗΠΑ», επισημαίνουν  ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Wisconsin-Madison το 1997.

Οι αναλογίες μεταξύ των γυναικών που εμφανίζονται στα περιοδικά Vogue και Ladies Home Journal μειώθηκαν κατά περίπου 60% μεταξύ των ετών 1901 και 1925, σύμφωνα με ανάλυση που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Sex Roles το 1986. «Αυτά τα ευρήματα δείχνουν ότι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης διαδραματίζουν ρόλο στην προώθηση του λεπτού γυναικείου σώματος», γράφουν οι ερευνητές. «Μέσα από αυτό το πρότυπο ίσως οι διατροφικές διαταραχές να έχουν γίνει όλο και συχνότερες». Αυτό ίσχυε μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1940.

Μετά έρχεται το πρότυπο σεξοβόμβα Μέριλιν Μονρόε να ποζάρει στο περιοδικό Playboy to 1953. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1960, το ιδανικό γυναικείο σώμα είναι αυτό που ίσχυε τη δεκαετία του 1920, σύμφωνα με τη μελέτη.

Δεκαετία του 1960 - '70:

Η ιστορική στροφή από μια στρογγυλεμένη σε μια λεπτότερη εκδοχή του γυναικείου σώματος οδηγεί στο βρετανικό μοντέλο γνωστό ως Twiggy, και άλλων λεπτών μοντέλων.

Το 1960, η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων ενέκρινε το αντισυλληπτικό χάπι. «Οι άνθρωποι μιλούν για τη δεκαετία του '60, ακόμα και τη δεκαετία του '70, ως τη στιγμή που το σώμα της γυναίκας απελευθερώνεται», δήλωσε ο McClendon. «Αλλά αυτή η αντίληψη ότι οι γυναίκες ήταν ξαφνικά εντελώς ελεύθερες στο σώμα τους μετά από αυτό το σημείο είναι μια πλήρης πλάνη» προσθέτει.

Αν και οι γυναίκες δεν πιέζονταν πλέον σε κορσέδες, τα μηνύματα των μέσων μαζικής ενημέρωσης και οι κοινωνικές πιέσεις για να προσκολληθούν σε ένα «ιδανικό» σώμα συνέχιζαν. Αυτό το «ιδανικό» ήταν ένα πολύ νέο και λεπτό σώμα. Η διατροφή και η άσκηση ενσωματώνεται στην καθημερινότητα της γυναίκας , δηλώνει ο McClendon. 
Αυτό που παρέμεινε ήταν η «ιδέα ότι για να είναι το σώμα σας πραγματικά σύγχρονο  θα έπρεπε πιθανώς να το αλλάξετε κάπως», είπε. «Πρέπει να το διατηρήσετε με κάποιο τρόπο».

Η συχνότητα εμφάνισης σοβαρής νευρικής ανορεξίας που απαιτεί εισαγωγή στο νοσοκομείο αυξήθηκε σημαντικά κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 και της δεκαετίας του '70 , σύμφωνα με μελέτη της επιστημονικής επιθεώρησης «Current Psychiatry Reports» το 2012.



1980s-'90: Η άνοδος των supermodels - και η παχυσαρκία

Αν και οι εικόνες των λεπτών γυναικών συνέχισαν να επικρατούν στη δεκαετία του 1980, το σώμα αρχίζει να γίνεται πιο αθλητικό. 

Το 1990 η νευρική ανορεξία συνεχίζει να πλήττει πολλές γυναίκες ενώ το  ποσοστό θνησιμότητας μεταξύ όλων των ψυχικών διαταραχών κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 αφορά τη συγκεκριμένη νόσο, σύμφωνα με τη μελέτη «Current Psychiatry Reports».

Την ίδια περίοδο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κάνει λόγο για αυξανόμενη παγκόσμια επιδημία παχυσαρκίας. Στη δεκαετία του '90, 200 ​​εκατομμύρια ενήλικες παγκοσμίως ήταν παχύσαρκοι και ο αριθμός αυτός αυξήθηκε σε περισσότερα από 300 εκατομμύρια μέχρι το 2000, σύμφωνα με την ΠΟΥ.

Το 2000 καταγράφεται απώλεια αυτοπεποίθησης. Σχεδόν το ένα τρίτο των παιδιών, ηλικίας 5 έως 6 ετών στις ΗΠΑ επιλέγουν ένα ιδανικό μέγεθος σώματος το οποίο είναι λεπτότερο από το σημερινό τους . Από την ηλικία των επτά ετών, ένα στα τέσσερα παιδιά ακολουθούν κάποιο διατροφικό πρόγραμμα, σύμφωνα με έκθεση Common Sense Media που δημοσιεύθηκε το 2015.

Η έκθεση, βασισμένη σε ανασκόπηση των υφιστάμενων μελετών ,διαπίστωσε επίσης ότι, μεταξύ των ετών 1999 και 2006, οι νοσηλείες για διατροφικές διαταραχές στις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 119% σε ηλικίες παιδιών κάτω των 12 ετών. Μια άλλη μελέτη στη Βρετανία διαπίστωσε ότι η συχνότητα εμφάνισης διατροφικών διαταραχών για άτομα ηλικίας από 10 έως 49 ετών αυξήθηκε από 32,3% το 2000 σε 37,2% το 2009. Ωστόσο, η μέγιστη ηλικία έναρξης διάγνωσης διατροφικής διαταραχής στις γυναίκες ήταν κατά την εφηβεία, σύμφωνα με τη μελέτη αυτή.

Το Instagram θεωρείται η χειρότερη εφαρμογή κοινωνικών μέσων ενημέρωσης για την ψυχική υγεία των νέων.

«Όταν τα παιδιά μπαίνουν στην εφηβεία, αναπτύσσουν την ταυτότητά τους και προσπαθούν να καταλάβουν τι είναι κοινωνικά αποδεκτό και όταν πλημμυρίζονται από εικόνες συγκεκριμένου τύπου σώματος, είναι πιο ευάλωτοι στο να απορροφήσουν την ιδέα ότι αυτό ο συγκεκριμένος τύπος σώματος είναι ιδανικός ", δήλωσε η Sierra Filucci, υπεύθυνη της «Sense Media», μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωση που επικεντρώνεται στη βοήθεια των παιδιών, των γονέων και των εκπαιδευτικών στον κόσμο των μέσων και της τεχνολογίας.

2010: Αγκαλιά με την σωματική ποικιλομορφία.

Από την αρχή του 21ου αιώνα, υπήρξε μια στροφή προς την ανάδειξη διαφόρων σωματότυπων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και στη μόδα. Αυτή η τάση φαίνεται να συσχετίζεται με τη χρήση των κοινωνικών μέσων, όπου διάφοροι τύποι αντιπροσωπεύονται από τους καθημερινούς χρήστες στο διαδίκτυο. 
 
Φυσικά, τα κοινωνικά μέσα μπορούν επίσης να δώσουν στους εφήβους μια αρνητική εικόνα του σώματος. Έρευνα της «Sense Media» διαπίστωσε ότι περισσότερο από το ένα τέταρτο των εφήβων που είναι ενεργοί στα social media νιώθουν άγχος για το πώς φαίνονται στις φωτογραφίες.
  
Ο McClendon κάλεσε ακόμη και τα κοινωνικά μέσα να βάζουν «σύνορα» για την θετική έκφραση του σώματος». "Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών πλέον, το αμερικανικό ιδεώδες έχει μετατοπιστεί από την καμπύλη στο ανδρόγυνο , στο μυϊκό σώμα και όλα αυτά σε συνδυασμό. Η στενές φόρμες αντικατέστησαν τα τζιν και η απόσταση από το γυμναστήριο έως το καφέ για φυσικούς χυμούς μηδενίστηκε.