Αξία διαχρονική αποδεικνύεται ότι παραμένει η φιλία των εφηβικών χρόνων. Όπως προκύπτει από την πανελλήνια έρευνα για τις συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των μαθητών του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας (ΕΠΙΨΥ), ακόμη και σήμερα που οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, το Διαδίκτυο και τα social media τείνουν να μονοπωλούν τη ζωή μας, οι Έλληνες έφηβοι επενδύουν στη φιλία, βασίζονται στους φίλους τους και χρησιμοποιούν τα ηλεκτρονικά μέσα κυρίως για να ενδυναμώσουν τις φιλικές σχέσεις τους.
Στην πλειονότητά τους (79,1%) οι έφηβοι αναφέρουν ότι έχουν τουλάχιστον 3 στενούς φίλους, ενώ ένας στους 5 (19,2%) έχει έναν ή 2 στενούς φίλους. Οι φίλοι τους είναι συνήθως και οι καλύτεροι συνομιλητές τους σε αυτή την τόσο ιδιαίτερη ηλικιακή φάση. Εννιά στους δέκα εφήβους αναφέρουν ότι είναι εύκολο να μιλήσουν στον/στην καλύτερό/-ή τους φίλο/-η για θέματα που τους απασχολούν σε σύγκριση με άλλα πρόσωπα.
Μάλιστα, όπως είναι αναμενόμενο τα κορίτσια θεωρούν πολύ πιο εύκολο να μοιραστούν τους προβληματισμούς τους με τις φίλες τους (ποσοστό 91,1%) συγκριτικά με τα αγόρια (87,1%). Η εμπιστοσύνη και η συζήτηση με τους φίλους ενισχύεται με την πάροδο των χρόνων και την ωριμότητα των παιδιών. Οι 15χρονοι και οι 13χρονοι μιλούν ευκολότερα στους φίλους τους σε υψηλότερο ποσοστό συγκριτικά με τους 11χρονους. Τα κορίτσια όλων των ηλικιών αναφέρουν ότι νιώθουν περισσότερη υποστήριξη από τους/τις φίλους/-ες τους.
Ίντερνετ και κινητά σε συνεχή χρήση
Το κινητό και το Ίντερνετ γίνονται εργαλεία επικοινωνίας των εφήβων. ‘Όπως προκύπτει από την έρευνα, οι έφηβοι επικοινωνούν καθημερινά μεταξύ τους κυρίως μέσω τηλεφώνου κινητού, σταθερού ή skype σε ποσοστό 47,0% ή άμεσων μηνυμάτων που στέλνουν μέσω του ίντερνετ π.χ., Facebook chat, σε ποσοστό 46,0%.
Τα κορίτσια αναφέρουν επικοινωνία μέσω τηλεφώνου ή μηνυμάτων στο κινητό σε υψηλότερο ποσοστό συγκριτικά με τα αγόρια, ενώ τα αγόρια αναφέρουν σε υψηλότερο ποσοστό επικοινωνία μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, συγκριτικά με τα κορίτσια.
Ωστόσο, δεν ξεχνούν και την διά ζώσης επαφή. Δύο στους 3 εφήβους (ποσοστό 68,3%) συναντούν τους φίλους τους σε εβδομαδιαία βάση, εκτός σχολικών ωρών και πριν τις 8 το βράδυ, ενώ σχεδόν οι μισοί (47,0%) τους συναντούν με την ίδια συχνότητα μετά τις 8 το βράδυ.
Μουσική, αθλητισμός, ηλεκτρονικά παιχνίδια
Η ακρόαση μουσικής, ο αθλητισμός και η ενασχόληση με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια στον υπολογιστή αναφέρονται ως οι δημοφιλέστερες ασχολίες των εφήβων ανεξαρτήτως φύλου ή ηλικίας.
Τα κορίτσια αναφέρουν σε υψηλότερο ποσοστό την ακρόαση μουσικής, και δραστηριότητες καλλιτεχνικής φύσης (χορός, διάβασμα, φωτογραφία, ζωγραφική, μουσικό όργανο, χορωδία, συγγραφή) συγκριτικά με τα αγόρια. Αντίθετα, τα αγόρια αναφέρουν σε υψηλότερο ποσοστό την ενασχόληση με τον αθλητισμό, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και τον προγραμματισμό.
Σεξουαλική ζωή στην εφηβεία
Χωρίς εκπλήξεις – για τους επιστήμονες τουλάχιστον- είναι η σεξουαλική ζωή των Ελλήνων εφήβων. Ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή έχει ένας στους τέσσερις 15χρονους (25,6%), ενώ η περαιτέρω ανάλυση δείχνει ότι το σεξ αφορά σε διπλάσιο ποσοστό τα αγόρια (35,0%) από ότι τα κορίτσια (17,3%).
Διαχρονικά, το ποσοστό 15χρονων που ανέφεραν σεξουαλική επαφή αυξήθηκε από το 2002 (21,3%) στο 2006 (29,9%), χωρίς να παρουσιάζει σημαντικές μεταβολές μετέπειτα.
Από τους 15χρονους που ανέφεραν ότι είχαν σεξουαλική επαφή, ένα στα 6 αγόρια και ένα στα 4 κορίτσια ανέφεραν ότι δεν χρησιμοποίησαν προφυλακτικό-οι ίδιοι ή ο/η σύντροφός τους- κατά την τελευταία τους επαφή.
Η ταυτότητα της έρευνας
Η «Έρευνα για τις συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των εφήβων μαθητών» διεξάγεται στο πλαίσιο του διεθνούς προγράμματος «Health Behaviour in School-Aged Children» (HBSC/WHO, www.hbsc.org) υπό την αιγίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Επαναλαμβάνεται ανά τετραετία σε περισσότερες από 40 χώρες παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες για τον τρόπο ζωής των εφήβων και τους κινδύνους που απειλούν την υγεία τους.
Στη χώρα μας το πρόγραμμα HBSC/WHO πραγματοποιείται από το ΕΠΙΨΥ από το 1998 με την επιστημονική ευθύνη της ομότιμης καθηγήτριας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, κυρίας Άννας Κοκκέβη. Στην έρευνα του 2014 συμμετείχε πανελλήνιο αντιπροσωπευτικό δείγμα 4.141μαθητών εφηβικής ηλικίας (ΣΤ΄ Δημοτικού, Β΄ Γυμνασίου και Α΄ Λυκείου) από 245 σχολικές μονάδες.
Οι μαθητές απάντησαν σε ανώνυμο ερωτηματολόγιο που συμπλήρωσαν μέσα στις τάξεις τους. Η έρευνα υλοποιήθηκε χάρη στη μερική οικονομική ενίσχυση από τη UNICEF και στην εθελοντική συμβολή μελών και φοιτητών ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας.
