«Καταρρέει» λόγω κρίσης η ελληνική οικογένεια

Σημαντικές αλλαγές, εξαιτίας και της οικονομικής κρίσης, έχουν επέλθει στη δομή και στον τρόπο ζωής της σύγχρονης ελληνικής οικογένειας τα τελευταία τέσσερα χρόνια, όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα Πανελλήνιας έρευνας με θέμα «Οι έφηβοι και η οικογένειά τους» που εκπόνησε το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ) και δημοσιοποιήθηκε σήμερα.
 
Ένας στους δύο εφήβους αναφέρει πως θεωρεί ότι η οικονομική κατάσταση της οικογένειάς του δεν είναι καλή (ποσοστό 48,2%). Το 2010 το αντίστοιχο ποσοστό των παιδιών που είχαν απαντήσει ότι μεγαλώνουν σε οικογένεια με καλή οικονομική κατάσταση ήταν 64,7%. Επιπλέον, οι ερευνητές διαπιστώνουν ότι το 2014 καταγράφεται αύξηση του ποσοστού των εφήβων όλων των ηλικιών, που απαντούν ότι βρίσκονται σε «οικογένεια με όχι και τόσο» ή «καθόλου καλή οικονομική κατάσταση».
 
Το 27% των εφήβων αναφέρει ότι λόγω της κρίσης δημιουργήθηκαν καυγάδες και εντάσεις στην οικογένειά τους. Σημαντικό ποσοστό βιώνει έντονα την οικονομική κρίση όπως αυτή εκφράζεται μέσα από την αδυναμία της οικογένειάς τους να κάνει διακοπές και ταξίδια (το 27% δηλώνει ότι δεν πηγαίνουν πια διακοπές), την ανάγκη για μετακόμιση σε μικρότερο σπίτι (αφορά ποσοστό 8,2%) και, σε κάποιες περιπτώσεις, την αδυναμία για αγορά τροφίμων (ποσοστό 5,4%).
 
Σε οικογένεια με άνεργους γονείς μεγαλώνει το 14,6% των εφήβων στην Ελλάδα. Ωστόσο, το 2014 το ποσοστό των εφήβων που ανέφεραν ότι οι γονείς τους είναι άνεργοι και ψάχνουν για δουλειά ήταν διπλάσιο (14,6%) συγκριτικά με το 2010 (6,8%) και πενταπλάσιο συγκριτικά με το 2002 (3,2%).
 
Ένας στους δέκα εφήβους ζει μόνο με τον πατέρα του ή τη μητέρα του. Η μεγάλη πλειονότητα ζει και με τους δύο βιολογικούς γονείς, ωστόσο ποσοστό 11,8% αναφέρει ότι ζει σε μονογονεϊκού τύπου οικογένεια. Μάλιστα, από το 1998 έως το 2014 έχει διπλασιαστεί το ποσοστό των εφήβων που αναφέρουν ότι ζουν σε μονογονεϊκή οικογένεια (από 5,5% σε 11,8%).
 
Το 25% των εφήβων έχει τουλάχιστον έναν γονιό αλλοδαπής εθνικότητας, ενώ ποσοστό 12,1% αναφέρει ότι και οι δύο γονείς είναι αλλοδαπής εθνικότητας.
 

Η επικοινωνία με τους γονείς
 
Παρά το γεγονός ότι οι έφηβοι ανέφεραν καυγάδες και εντάσεις στην οικογένεια λόγω της οικονομικής κρίσης, η συνολική ικανοποίησή τους από τις σχέσεις που αναπτύσσονται στην οικογένεια δεν φαίνεται να μεταβάλλεται διαχρονικά, λένε οι ερευνητές.

Οι περισσότεροι έφηβοι απάντησαν ότι τους είναι εύκολο να μιλούν στη μητέρα ή τον πατέρα τους, ωστόσο το 10,9% ανέφερε ότι δεν του είναι εύκολο να μιλήσει σε κανέναν από τους δύο γονείς του. Η πλειονότητα των μαθητών (89,1%) ανέφεραν το 2014 ότι τους είναι κατά κανόνα εύκολο να μιλήσουν με τουλάχιστον έναν από τους γονείς με το ποσοστό αυτό να μειώνεται από τη μικρότερη ηλικιακή ομάδα στη μεγαλύτερη (94,8% οι 11χρονοι, 89,2% οι 13χρονοι και 83,0% οι 15χρονοι). Γενικά, από την ηλικία των 11 στην ηλικία των 15 ετών μειώνεται σημαντικά το ποσοστό των εφήβων που νιώθουν υποστήριξη από την οικογένειά τους.
 
Γονεϊκός έλεγχος
 
Στους εφήβους έγινε ερώτηση σχετικά με το βαθμό στον οποίο οι γονείς γνωρίζουν για δραστηριότητές τους, όπως πού βρίσκονται μετά το σχολείο, πού πηγαίνουν τα βράδια, ποιοι/είναι οι φίλοι/-ες τους, πώς ξοδεύουν τα χρήματά τους και τι κάνουν στον ελεύθερό τους χρόνο.
Σύμφωνα με τις απαντήσεις των εφήβων ο πατέρας βρίσκεται μέσα σε άγνοια! Για δύο στους πέντε εφήβους ο πατέρας δεν γνωρίζει ποιοι είναι οι φίλοι τους (43%), τι κάνουν στον ελεύθερο χρόνο τους (39,4%) ή πού ξοδεύουν τα χρήματά τους (39,7%).
 
Η ταυτότητα της έρευνας
 
Η «Έρευνα για τις συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των εφήβων μαθητών» διεξάγεται στο πλαίσιο του διεθνούς προγράμματος «Health Behaviour in School-Aged Children» (HBSC, www.hbsc.org) υπό την αιγίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. H έρευνα επαναλαμβάνεται ανά τετραετία σε περισσότερες από 40 χώρες παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες για τον τρόπο ζωής των εφήβων και τους κινδύνους που απειλούν την υγεία τους.
 
Στην Ελλάδα το πρόγραμμα πραγματοποιείται από το ΕΠΙΨΥ από το 1998 με την επιστημονική ευθύνη της ομότιμης καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών, κυρίας Άννας Κοκκέβη. Στην έρευνα του 2014 συμμετείχε πανελλήνιο αντιπροσωπευτικό δείγμα 4.141μαθητών εφηβικής ηλικίας (ΣΤ΄ Δημοτικού, Β΄ Γυμνασίου και Α΄ Λυκείου) από 245 σχολικές μονάδες.