Αυστηρότερο έλεγχο συνόρων και.... Erasmus για δικαστές-αστυνομικούς προτείνει το Συμβούλιο της ΕΕ

Εξαιρετικά φιλόδοξες προτάσεις για την υιοθέτηση της πενταετούς δέσμης στρατηγικών κατευθυντήριων γραμμών για τις πολιτικές της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων, παρουσιάζει η κροατική προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης που σκοπεύει να αλλάξει άρδην την ευρωπαϊκή αντιμετώπιση στα ζητήματα ασφάλειας, μετανάστευσης και της συνεργασίας των αρμόδιων ευρωπαϊκών υπηρεσιών, ώστε να αντιμετωπιστούν όχι μόνο μελλοντικές μεταναστευτικές ροές, αλλά ακόμα να αποτραπούν τρομοκρατικές ενέργειες σε ευρωπαϊκό έδαφος.

Με βασικό στόχο να καταφέρει, έως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του ερχόμενου Μαρτίου, να μετατρέψει τις προτεραιότητες της στρατηγικής ατζέντας 2019-2024 σε πραγματικότητα, το Συμβούλιο της ΕΕ προτείνει μια σειρά δράσεων που μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν: Την ενίσχυση της συνεργασίας των υπηρεσιών αστυνόμευσης και απονομής δικαιοσύνης των κρατών - μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την καθιέρωση σεμιναρίων τύπου Erasmus για δικαστές, εισαγγελείς, ακόμα και αξιωματικών των υπηρεσιών ασφαλείας. Την περαιτέρω αύξηση των αρμοδιοτήτων των υπηρεσιών δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων, όπως του «Ευρωπαϊκού Οργανισμού για τη Λειτουργική Διαχείριση Πληροφοριακών Συστημάτων Κλίμακας» (eu-Lisa) και της Europol. Την πρόληψη μελλοντικών μεταναστευτικών ροών προς την ΕΕ, την καλύτερη συνεργασία στις διαδικασίες παροχής ασύλου και τη συνεργασία με τρίτες χώρες για την επιστροφή όσων μεταναστών δεν δικαιούνται να διαμένουν σε ευρωπαϊκό έδαφος, καθώς και την δημιουργία μιας «αλυσίδας ασφαλείας» μεταξύ της αστυνομίας, της συνοριοφυλακής, των τελωνείων και των αρχών διαχείρισης μετανάστευσης και ασύλου, με την παράλληλη αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και της τεχνητής νοημοσύνης.

Η προσπάθειες της κροατικής προεδρίας για την μεταρρύθμιση των πολιτικών δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων αποτελούν ένα ακόμα βήμα προς την υιοθέτηση μιας νέας πολιτικής για το άσυλο και τη μετανάστευση, στην οποία εμπλέκονται και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά και οι κυβερνήσεις των κρατών μελών. Σκοπός της όλης διαδικασίας, που ξεκίνησε ήδη από τη ρουμανική προεδρία του Συμβουλίου και συνεχίστηκε από τη φινλανδική, είναι οι εν λόγω στρατηγικές να έχουν υποβληθεί προς έγκριση στο Συμβούλιο της ΕΕ (Δικαιοσύνη και Εσωτερικών Υποθέσεων) στις 12-13 Μαρτίου 2020 εν όψει της συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 26-27 Μαρτίου 2020, καθώς μέχρι τότε οι καιρικές συνθήκες θα ευνοούν τις μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές από την Τουρκία στα νησιά του Αιγαίου. Συγκεκριμένα στο ζήτημα της κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής για τη μετανάστευση και το άσυλο, μεγάλο βάρος πέφτει στο Βερολίνο, καθώς η Γερμανία που αναλαμβάνει την προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ τον Ιούλιο του 2020, έχει ήδη παρουσιάσει, διά του υπουργού Εσωτερικών Χόρστ Ζεεχόφερ, μια πρόταση σύμφωνα με την οποία, οι αιτήσεις ασύλου θα εξετάζονται προκαταρκτικά στις χώρες πρώτης υποδοχής και στη συνέχεια τα άτομα που θεωρούνται ευάλωτα θα κατανέμονται στις χώρες που θα δεχτούν εθελοντικά να συμμετάσχουν στο εγχείρημα.

Οι προτάσεις της κροατικής προεδρίας προς την επιτροπή μονίμων αντιπροσώπων των κρατών - μελών της ΕΕ (COREPER), για τις προτεραιότητες της στρατηγικής ατζέντας για τις πολιτικές της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων προβλέπουν:

Εφαρμογή του Δικαίου της ΕΕ και ενίσχυση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης

Ως βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη των κοινών πολιτικών της ΕΕ στους τομείς της δικαιοσύνης και της ασφάλειας, θεωρεί η κροατική προεδρία του Συμβουλίου την περαιτέρω ενίσχυση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης ανάμεσα στα κράτη - μέλη. Σε αυτό το πλαίσιο κάνει ιδιαίτερη αναφορά στις ευκαιρίες που παρέχει η ψηφιοποίηση ώστε να ξεπεραστούν τα προβλήματα που υφίστανται στη συλλογή και οργάνωση των πληροφοριών, ενώ προτείνει τη δημιουργία προγραμμάτων τύπου «Erasmus» για δικαστές και αστυνομικούς, με σκοπό την περαιτέρω κατάρτισή τους, μέσω υπηρεσιών όπως το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Κατάρτισης Δικαστικών (ΕΔΚΔ), που αποτελεί την κύρια πλατφόρμα και μέσο προώθησης της κατάρτισης και της ανταλλαγής γνώσεων σχετικά με την ευρωπαϊκή δικαιοσύνη. Η κροατική προεδρία προτείνει παράλληλα την ενίσχυση των ελέγχων για κάθε πολίτη που ταξιδεύει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τον χώρο Σένγκεν, μέσω της πλήρους εφαρμογής των κανόνων σχετικά με τους συστηματικούς ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα και με τη μέγιστη δυνατή χρήση των υπαρχόντων συστημάτων, όπως το «ευρωπαϊκό σύστημα για την αντιπαραβολή δακτυλικών αποτυπωμάτων των αιτούντων άσυλο» (EURODAC), αλλά και την ταχεία ανάπτυξη νέων, όπως το «Ευρωπαϊκό σύστημα πληροφοριών και άδειας ταξιδιού» (ETIAS). Επίσης η προεδρία του Συμβουλίου υπογραμμίζει ότι η αποτελεσματική διαλειτουργικότητα των συστημάτων πληροφοριών μπορεί να ανοίξει το δρόμο για την εμβάθυνση αποκεντρωμένων συστημάτων, όπως οι βάσεις δεδομένων στα τελωνεία των κρατών - μελών, καθώς και ο έλεγχος των δευτερογενών μετακινήσεων μεταναστών και αιτούντων άσυλο.

Μετανάστευση και προσφυγικό

Παρόλο που η διαδικασία για την παρουσίαση ενός νέου συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και συγκεκριμένος φάκελος είναι στα χέρια του Έλληνα αντιπροέδρου της Κομισιόν Μαργαρίτη Σχοινά, το Συμβούλιο της ΕΕ υπογραμμίζει ότι η οργάνωση ανάμεσα στους αρμόδιους υπουργούς των κρατών - μελών έχει ιδιαίτερη σημασία για την επιτυχή ολοκλήρωση του φιλόδοξου αυτού σχεδίου. Σύμφωνα με τις προτάσεις της κροατικής προεδρίας, οι προσπάθειες της ΕΕ για την ενίσχυση της συνεργασίας με τις χώρες καταγωγής μεταναστών που δεν δικαιούνται να διαμένουν σε ευρωπαϊκό έδαφος, έχει αρχίσει και δίνει καρπούς, χρειάζονται περισσότερες ενέργειες για την πρόληψη της παράνομης μετανάστευσης, για την προστασία των προσφύγων κοντά στις χώρες καταγωγής τους και την ενθάρρυνση των επιστροφών και της επανεισδοχής.

Σε αυτό το πλαίσιο κρίνεται απαραίτητη η διεύρυνση των προσπαθειών προς τις τρίτες χώρες, φτάνοντας σε ένα νέο επίπεδο συνεργασίας μεταξύ των κρατών- μελών και των οργάνων της ΕΕ. «Η επιστροφή μεταναστών που δεν δικαιούνται να παραμένουν σε ευρωπαϊκό έδαφος, στις χώρες καταγωγής τους είναι ένα δύσκολο έργο, του οποίου η υποστήριξη από τις δομές και τα όργανα της ΕΕ θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά, εάν πραγματοποιηθεί με συντονισμένο τρόπο, λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση των χωρών προέλευσης και την ευθυγράμμιση πολλών τομέων πολιτικής, συμπεριλαμβανομένων των θεωρήσεων VISA, των δυνατοτήτων νόμιμης μετανάστευσης, της ανάπτυξης και του εμπορίου», αναφέρεται χαρακτηριστικά στις προτάσεις της προεδρίας του Συμβουλίου.

Παράλληλα, η κροατική προεδρία υποστηρίζει ότι η τεχνογνωσία που έχει αποκτήσει η ΕΕ από την προσφυγική και μεταναστευτική κρίση των τελευταίων ετών, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να αντιμετωπιστούν πιθανές παρόμοιες κρίσεις στο μέλλον. Σε αυτό το πλαίσιο θεωρείται επιβεβλημένος ο συντονισμός για τη διαχείριση της μετανάστευσης, με παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο, την έγκαιρη προειδοποίηση και ένα ενιαίο κέντρο συντονισμού για τη λήψη
αποφάσεων σε ολόκληρη την ΕΕ και για την κινητοποίηση δομών, εργαλείων, ανθρώπινων και οικονομικών πόρων, ανάμεσα στα όργανα και τις υπηρεσίες της ΕΕ σε συνεργασία με τα κράτη - μέλη. Παράλληλα, η προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ τονίζει ότι η συλλογή και εξεργασία πληροφοριών, μέσω και της κατάλληλης τεχνολογίας, μπορεί να παρέχει ακριβή εικόνα μιας ενδεχόμενης κρίσης, ώστε να υπάρξει προληπτική δράση πριν η κρίση φθάσει στα ευρωπαϊκά σύνορα.

Οργανωμένο έγκλημα και εσωτερική ασφάλεια

Η αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος και της διαφοράς εντός της ΕΕ αποτελεί μια ακόμα προτεραιότητα της κροατικής προεδρίας, που ζητεί τη δημιουργίας μιας «αλυσίδας ασφαλείας», μέσω της επιχειρησιακής συνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας, της συνοριοφυλακής, των τελωνείων, των δικαστικών αρχών και των αρχών μετανάστευσης και ασύλου. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνει η κροατική προεδρία και στην ανάγκη να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο οι υπηρεσίες του Συμβουλίου Δικαιοσύνης και Εσωτερικών υποθέσεων αναφορικά με τη συγκέντρωση και τη μεταφορά εξοπλισμού, την παροχή τεχνικών λύσεων και τεχνογνωσίας σε κράτη - μέλη που αντιμετωπίζουν σημαντικές ελλείψεις. Ωστόσο πρέπει να εξασφαλιστεί η επαρκής χρηματοδότηση για αυτές τις υπηρεσίες, ενώ η προεδρία του Συμβουλίου προτείνει το ενδεχόμενο ενίσχυσης των αρμοδιοτήτων της Ευρωπαϊκής Αστυνομικής Υπηρεσίας (Europol) και του «Ευρωπαϊκού Οργανισμού για τη Λειτουργική Διαχείριση Πληροφοριακών Συστημάτων Κλίμακας» (eu-Lisa). ώστε να έχουν αρμοδιότητες σε τελωνειακά και δικαστικά ζητήματα.