Διπλωματικός πυρετός για τον Νείλο ανάμεσα σε Αίγυπτο, Σουδάν και Αιθιοπία

Οι υπουργοί Εξωτερικών της Αιγύπτου, του Σουδάν και της Αιθιοπίας, που συναντήθηκαν χθες στην Ουάσινγκτον, θα επιδιώξουν ως τον Ιανουάριο να καταλήξουν σε συμφωνία για το τεράστιο υδροηλεκτρικό φράγμα στον Νείλο ποταμό, που προκαλεί εντάσεις ανάμεσά τους.

Οι επικεφαλής της διπλωματίας των τριών κρατών έγιναν δεκτοί από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος διαβεβαίωσε ότι θέλει «να βοηθήσει να επιλυθεί αυτή η παλιά διένεξη για το [Μεγάλο] Φράγμα για την Αναγέννηση της Αιθιοπίας [GERD], ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, που έχει αρχίσει να κατασκευάζεται».

«Η συνάντηση πήγε καλά», διαβεβαίωσε ο Τραμπ μέσω Twitter, πριν οι συνομιλίες παραταθούν, υπό τον συντονισμό του αμερικανού υπουργού Οικονομικών Στίβεν Μνούτσιν και παρόντα τον πρόεδρο της Παγκόσμιας Τράπεζας (ΠΤ) Ντέιβιντ Μαλπάς.

Μετά τις περαιτέρω συνομιλίες, οι τρεις χώρες δεσμεύθηκαν να οργανώσουν «τέσσερις τεχνικές συναντήσεις των κυβερνήσεών [τους] σε επίπεδο υπουργών Υδάτινων Πόρων», σύμφωνα με κοινή ανακοίνωση των ΥΠΕΞ, των ΗΠΑ και της ΠΤ — τα δύο τελευταία μέρη επισήμως είχαν ρόλο «παρατηρητών» στις διαπραγματεύσεις.

«Οι υπουργοί δεσμεύθηκαν επίσης να εργαστούν για να καταλήξουν σε συμφωνία ως τη 15η Ιανουαρίου», με ενδιάμεσα ορόσημα δύο συναντήσεις στην Ουάσινγκτον, την 9η Δεκεμβρίου και τη 13η Ιανουαρίου, σύμφωνα με την κοινή ανακοίνωση.

«Εάν δεν έχει κλειστεί καμιά συμφωνία ως την 15η Ιανουαρίου 2020, οι υπουργοί Εξωτερικών συμφώνησαν να επικαλεστούν το άρθρο 10 της διακήρυξης αρχών του 2015», συνεχίζει το κείμενο.

Το συγκεκριμένο άρθρο προβλέπει ότι σε περίπτωση αποτυχίας των διαπραγματεύσεων σε επίπεδο υπουργών, το θέμα θα περάσει σε επίπεδο αρχηγών κρατών ή κυβερνήσεων ή πιθανόν θα ζητηθεί ξένη «μεσολάβηση».

Το Κάιρο φοβάται ότι η ανέγερση του GERD, έργου που ξεκίνησε το 2012 στην Αιθιοπία, θα σημάνει μεγάλη μείωση της ροής του Νείλου, του ποταμού από τον οποίο η Αίγυπτος εξαρτάται σχεδόν εξ ολοκλήρου (κατά το 90%) για την ύδρευση και την άρδευση.

Οι συνομιλίες των δύο Κρατών και του Σουδάν, από την επικράτεια του οποίου διέρχεται επίσης ο ποταμός, έχουν περιέλθει σε αδιέξοδο εδώ και εννιά χρόνια.

Η Αιθιοπία ανακοίνωσε ότι το γιγαντιαίο φράγμα, η κατασκευή του οποίου αναμένεται να κοστίσει 4 δισεκατομμύρια δολάρια, αναμένεται να αρχίσει να παράγει ηλεκτρισμό ως τα τέλη του 2020 και θα είναι πλήρως λειτουργικό ως το 2022.

Η Αίγυπτος επιδιώκει να εξασφαλίσει διεθνή μεσολάβηση για το GERD, που προβλέπεται να γίνει το μεγαλύτερο υδροηλεκτρικό φράγμα στην Αφρική, με παραγωγική δυνατότητα 6.000 μεγαβάτ.

Το Κάιρο θέλει να λάβει εγγυήσεις ότι θα έχει ετησίως κατ’ ελάχιστον 40 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού — η Αιθιοπία δεν έχει συμφωνήσει σε αυτό — επικαλούμενο τα «ιστορικά» δικαιώματα χρήσης του ποταμού, τα οποία της παραχωρήθηκαν με σειρά συνθηκών.

Ο Μπλε Νείλος, που πηγάζει από την Αιθιοπία, ενώνεται με τον Λευκό Νείλο στο Χαρτούμ και σχηματίζει τον Νείλο, που διαπερνά το Σουδάν και την Αίγυπτο και καταλήγει στη Μεσόγειο.

Η Αίγυπτος ήδη βιώνει σοβαρή κρίση λειψυδρίας, που φοβάται πως θα γίνει ακόμη χειρότερη αν προχωρήσει το έργο του φράγματος. Αξιωματούχοι τονίζουν πως η χώρα δεν διαθέτει το τρέχον διάστημα παρά περίπου 570 κυβικά μέτρα νερού κατά κεφαλήν σε ετήσια βάση — όταν υδρολόγοι θεωρούν ότι υπάρχει λειψυδρία αν οι προμήθειες μειωθούν κάτω από τα 1.000 κυβικά μέτρα κατά κεφαλήν ετησίως. Ο αριθμός αυτός στην Αίγυπτο αναμένεται να μειωθεί στα 500 κυβικά μέτρα τον χρόνο μέχρι το 2025 χωρίς να λογαριάζονται οι επιπτώσεις του GERD.

Πάνω από το 80% των υδάτινων πόρων της Αιγύπτου χρησιμοποιούνται για την άρδευση γεωργικών εκτάσεων, αλλά η χώρα ήδη εισάγει περίπου τα μισά τρόφιμα που καταναλώνει. Η κλιματική αλλαγή είναι επίσης μεγάλο ρίσκο. Η Αίγυπτος κινδυνεύει να χάσει το 30% των τροφίμων που παράγει σε νότιες περιοχές της ως το 2040 αν οι θερμοκρασίες ανέβουν, προειδοποιεί το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) του ΟΗΕ.

Οποιαδήποτε μεταβολή στη ροή των υδάτων του Νείλου θα έχει «τεράστιες» επιπτώσεις, σύμφωνα με τη Ράντα Αμπούλ Χοσν, επικεφαλής του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών στην Αίγυπτο. Μια «μείωση 2% του νερού θα έπληττε ένα εκατομμύριο ανθρώπους», εξήγησε.