Τελετή μνήμης για τις κρατούμενες που θανατώθηκαν στο στρατόπεδο Ράβενσμπρικ

Εκδήλωση στη μνήμη των κρατουμένων που θανατώθηκαν, κατά τη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου, στο στρατόπεδο του Ράβενσμπρικ, έγινε την Κυριακή, με αφορμή τα 65 χρόνια από την απελευθέρωση του στρατοπέδου. Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα της ιστοσελίδας της Ντόιτσε Βέλε, ήταν το μεγαλύτερο γυναικείο στρατόπεδο συγκέντρωσης και ανάμεσα στις κρατούμενες ήταν και πολλές Ελληνίδες.

Στο Ράβενσμπρικ, που βρίσκεται 100 χιλιόμετρα βόρεια του Βερολίνου, υπολογίζεται ότι κρατήθηκαν συνολικά 135.000 γυναίκες και 20.000 άνδρες απ' όλη την Ευρώπη. Οι επιζήσαντες του στρατοπέδου απελευθερώθηκαν στις 30 Απριλίου του 1945 από μονάδα του «Κόκκινου Στρατού».

Η φετινή τελετή άρχισε με την ανάγνωση των ονομάτων Ελλήνων κρατουμένων του στρατοπέδου. Περίπου 300 ονόματα είναι γνωστά, άλλα 700 παραμένουν άγνωστα, επειδή έχουν καταστραφεί οι καταστάσεις κρατουμένων. Τα ονόματα των φυλακισμένων διαβάστηκαν από τις Ελληνίδες και τους Έλληνες αλλά και τους φίλους τους Γερμανούς, που είχαν έρθει μαζί τους από το Βερολίνο, ώστε να συμμετάσχουν στην εκδήλωση μνήμης.

Είναι χαρακτηριστικό αυτό που έγραψε στο βιβλίο της «Ελληνίδες σε ναζιστικά στρατόπεδα», η πρώην κρατούμενη του Ράβενσπρικ Μαρία Τσισκάκη - Γαλιατσάτου: σε στιγμές μεγάλης απογοήτευσης και κατάθλιψης οι κρατούμενες τραγουδούσαν σκοπούς της πατρίδας. Αυτό τους είχε βοηθήσει, θυμάται η κ. Τσισκάκη - Γαλιατσάτου, «να ξεπεράσουν τους εξευτελισμούς και τα βασανιστήρια με το κεφάλι ψηλά».

Φαίνεται ίσως παράξενο αλλά το αγαπημένο τραγούδι των Ελληνίδων κρατουμένων - σχεδόν όλες τους είχαν μεταφερθεί στο Ράβενσμπρικ, επειδή συμμετείχαν στην Εθνική Αντίσταση - ήταν η «Ψαροπούλα». Το συγκεκριμένο νησιώτικο δημοτικό άσμα, τραγούδησαν χθες ξανά στο στρατόπεδο συγκέντρωσης τα μέλη της ελληνογερμανικής χορωδίας του Βερολίνου «Πολυφωνία».

Την πρωτοβουλία για την τελετή μνήμης των κρατουμένων Ελληνίδων και Ελλήνων ανέλαβε μια ομάδα γυναικών, που συνεργάζεται με το Διαπολιτιστικό Κέντρο του Βερολίνου, «Το Σπίτι». Πρόκειται για την 4η τελετή που διοργάνωσαν τα τελευταία δέκα χρόνια. Φέτος, όμως, οι συμμετέχοντες ήταν περισσότεροι από κάθε άλλη φορά, γύρω στα 80 άτομα.

Το μέλος της ομάδας γυναικών του Βερολίνου Ελένη Βίνκελ, εξήγησε, το λόγο για τον οποίο ανέλαβαν τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία: «Κατ’ αρχάς είναι συναισθηματικοί οι λόγοι... Το θεωρούμε όμως και χρέος μας απέναντι σ’ αυτούς που μαρτύρησαν σ’ αυτό το στρατόπεδο. Είναι χρέος μας να μεταφέρουμε αυτά που ξέρουμε στην επόμενη γενιά.. Σήμερα είχαμε την ευχαρίστηση να δούμε νέους ανθρώπους: προέρχονται από τον ακαδημαϊκό χώρο, είναι καθηγητές, γιατροί, αλλά και γυναίκες της πρώτης γενιάς των γκασταρμπάιτερ, που παρότι έχουν προβλήματα υγείας, έκαναν αυτό το ταξίδι».

Η επιθυμία τους να υπογραμμίσουν με την παρουσία τους το «ποτέ πια στρατόπεδα συγκέντρωσης» είναι ισχυρότερη από τις μνήμες για όσα έζησαν στο κολαστήριο αυτό: την πείνα, τα βασανιστήρια, τις εκτελέσεις, τα ιατρικά πειράματα, την εξαντλητική εργασία σε βιομηχανικές μονάδες των εταιρειών Ζίμενς και Χάινγκελ, το εξευτελισμό συντροφισσών τους στο πορνείο του στρατοπέδου. Επιπλέον, τα δύο τρίτα των φυλακισμένων γυναικών - περίπου 92.000 - βρήκαν το θάνατο.

Σ’ όλα αυτά αναφέρθηκε στην ομιλία του ο Ματίας Πλάτσεκ, ο πρωθυπουργός του κρατιδίου του Βρανδεμβούργου, στο οποίο ανήκει χωροταξικά το Ράβενσμπρικ, υπογραμμίζοντας ότι είναι ευγνώμων για την παρουσία των επιζώντων, επειδή: «Όποιος έχει υποστεί σ’ αυτό το χώρο ψυχικά και σωματικά τραύματα και βρίσκεται σήμερα ανάμεσά μας, ώστε να τα θυμηθεί, δείχνει μεγάλη δύναμη. Χρειάζεται μεγάλο κουράγιο, ώστε να επιστρέψει κάποιος σ’ αυτό το παρελθόν, να βρει τις λέξεις γι’ αυτό που έχει υποστεί και να τις προφέρει».

Γύρω στους 200 πρώην κρατουμένους είχαν δηλώσει ότι θα παραβρεθούν στην τελετή. Λόγω του νέφους της ηφαιστειακής τέφρας ήρθαν τελικά μόλις οι μισοί. Σε αντίθεση με άλλες φορές δεν ήρθε φέτος καμία από τις άλλοτε φυλακισμένες Ελληνίδες. Όμως, δεν έχουν ξεχαστεί.