Οι Pussy Riot έρχονται να μας σοκάρουν

Οταν φτάνεις να διαφημίζεσαι από την πιο διάσημη τραγουδίστρια στον κόσμο, ξέρεις ότι ο αγώνας σου επιτέλους δικαιώνεται. Δεν πάει καιρός που η Madonna παρουσίαζε τα δυο μέλη των Pussy Riot στη σκηνή, σε εκείνη την αξέχαστη εμφάνισή τους επί αμερικανικού εδάφους, κάνοντάς τες γνωστές ακόμα και σε αυτούς που δεν ήξεραν την ιστορία της δίωξης, της φυλάκισης και του θορύβου που δημιουργήθηκε γύρω από τα πολυσυζητημένα κορίτσια.

«Είναι ίσως η πρώτη φορά που μπορώ να πω τη λέξη “pussy” (αιδοίο) με άνεση μέσα στο σπίτι μου», ομολογούσε από σκηνής η ίδια η Madonna συστήνοντας τα κορίτσια στο αμερικανικό κοινό. Χωρίς τις πολύχρωμες μπαλακλάβες που τις έκαναν διάσημες και έχοντας τη Madonna στο πλάι τους -μαζί με οργανώσεις και μέλη της Διεθνούς Αμνηστίας-, τα δύο μέλη των Pussy Riot μπορούσαν πια να αφήσουν πίσω το πανκ παρελθόν τους και να διακηρύξουν τις θέσεις τους για τα δικαιώματα των γυναικών και την καταπίεση των πολιτικών δικαιωμάτων στη Ρωσία - και σε ολόκληρο τον κόσμο. Αλλωστε το νέο τους εγχείρημα είναι η καμπάνια εναντίον του Τραμπ με το προφητικό τραγούδι-βιντεοκλίπ «Make America great again» που έκανε τον γύρο του κόσμου καθιστώντας τις Pussy σέξι αγκιτάτορες-σύμβολα κατά του «τραμπισμού». Μέσα από τους ήχους της ροκ-ποπ μουσικής τα μέλη των Pussy Riot φαντάζονταν πώς θα ήταν αν έβγαινε πρόεδρος ο Τραμπ, τις αντιδράσεις του στον Λευκό Οίκο κ.λπ. Αν το βίντεο φάνταζε τότε κάπως υπερβολικό, σήμερα μοιάζει να έχει βγει από την καθημερινότητα του νέου Αμερικανού προέδρου. Η καμπάνια ήταν τόσο ισχυρή που οι Pussy έγιναν οι συμβολικές ιέρειες του νέου κύματος διαδηλώσεων που οργανώθηκαν λίγο πριν από την άνοδό του στην εξουσία, συγκεντρώνοντας πάνω τους τα φλας και μια σειρά από δημοσιεύματα, με τη Νάντια να φιγουράρει σε πρωτοσέλιδο των «New York Times».

Σε λίγες ημέρες το ελληνικό κοινό θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει από κοντά δύο μέλη των Pussy Riot, διαπιστώνοντας γιατί ο πολιτικός και αντικομφορμιστικός τους λόγος παραμένει τόσο ισχυρός: τη δημοσιογράφο Σάσα Μπόγκινο και την ποιήτρια Μάσα Αλιόχινα, οι οποίες θα δώσουν διάλεξη στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στις 24 Μαρτίου, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Λέξεις και Σκέψεις», τις οποίες επιμελούνται η Πάσκουα Βοργιά και η Αφροδίτη Παναγιωτάκου. Η Αλιόχινα, από τα πρώτα μέλη της ομάδας, έχει ιδρύσει και την οργάνωση Zona Prava για την υποστήριξη των κρατουμένων στις ρωσικές φυλακές - και όχι μόνο. 
Το ενδιαφέρον της για την κατάσταση των φυλακισμένων στη Ρωσία πυροδοτήθηκε μετά τη δική της πολύμηνη φυλάκιση, καθώς το 2012 η Αλιόχινα κρίθηκε ένοχη για το αδίκημα του χουλιγκανισμού. Ηταν η εποχή που μαζί με τα υπόλοιπα μέλη του συγκροτήματος πρωταγωνίστησαν σε μια πανκ περφόρμανς ντυμένες με τις διάσημες πολύχρωμες μπαλακλάβες, στις 21 Φεβρουαρίου του 2012. Η περφόρμανς ήταν μέρος μιας εκστρατείας κατά του Πούτιν και δόθηκε στον Καθεδρικό Ναό του Σωτήρα Χριστού της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στη Μόσχα. Μαζί με ακτιβιστές και διάφορους καλλιτέχνες, τα κορίτσια είχαν προβεί σε μια σειρά εμφανίσεων υπό τον τίτλο «Voina» (Πόλεμος), επηρεασμένες σε μεγάλο βαθμό από το πανκ κίνημα Riot grrrl στις ΗΠΑ. Η στιγμή που τις ένωσε για πάντα με τη διασημότητα, όμως, δεν ήταν η εμφάνισή τους στον ορθόδοξο ναό-έμβλημα της νέας χριστιανικής πορείας του Πούτιν, αλλά η live σύλληψή τους, την οποία παρακολούθησε όλος ο κόσμος σε απευθείας μετάδοση.

Ομαδική φωτογράφηση με τις κλασικές μπαλακλάβες

Από τότε άρχισε μια μακριά βασανιστική πορεία για τις νεαρές γυναίκες αφού καταδικάστηκαν σε επτά χρόνια φυλάκιση, κερδίζοντας ωστόσο για κάθε χρόνο φυλακής και άπειρα εξώφυλλα στα πιο ισχυρά media του κόσμου. Δημοσιογράφοι από διάφορες περιοχές του πλανήτη ξεσηκώθηκαν και ένα γκρουπ που ήταν ως τότε συνώνυμο με τον πανκ αντικομφορμισμό έγινε το έμβλημα της νέας φεμινιστικής δράσης -FEMEN κ.λπ.- κάνοντας τη Ρωσία διάσημη και για τα γυναικεία της κινήματα. Τα όμορφα πρόσωπα των κοριτσιών δεν χρειάζεται πλέον να είναι κρυμμένα και έτσι ξεκίνησαν να δίνουν με όποιον τρόπο μπορούσαν συνεντεύξεις στέλνοντας μηνύματα μέσω των χιλιάδων φίλων τους και υποστηρικτών τους. Περισσότεροι από 400.000 Ρώσοι υπέγραψαν κείμενο διαμαρτυρίας που ζητούσε τότε την απελευθέρωση τους, ενώ η «Washington Post» αφιέρωνε το κεντρικό της κείμενο στις ατίθασες, μαρτυρικές πλέον Ρωσίδες.



Ο διάσημος Βρετανός Στίβεν Φράι έδωσε επίσης το σύνθημα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ξεσηκώνοντας εκατομμύρια ακολούθους του στο Twitter να βοηθήσουν τις Pussy στη δίκη τους. Ακολούθησαν και άλλα μεγάλα ονόματα της μουσικής σκηνής, όπως οι Red Hot Chili Peppers, οι Rage Against the Machine, ο σερ Πολ ΜακΚάρτνεϊ, η χήρα του Κερτ Κομπέιν, Κόρτνι Λαβ, η Μπγιορκ και η Γιόκο Ονο, οι οποίοι εξέφρασαν τη συμπαράστασή τους. Η Πάτι Σμιθ τούς αφιέρωσε μια συναυλία της και οι Αμερικανοί βρήκαν το νέο σύμβολο φεμινιστικής πάλης στις αντιρωσικές διακηρύξεις των κοριτσιών που πάρα τη φυλάκιση και τις διώξεις δεν φαίνονταν να το βάζουν κάτω. Παρότι κάποιοι Ρώσοι, οπαδοί του Πούτιν και ακόλουθοι της Ορθοδοξίας, που έχει ήδη εγκαθιδρύσει ισχυρούς δεσμούς στο εσωτερικό της χώρας, δεν ασπάζονταν τις «βλάσφημες» θέσεις του συγκροτήματος, η φυλάκιση λειτούργησε συντριπτικά υπέρ τους. Τα κορίτσια άρχισαν να μετατοπίζουν την προσωπική αδικία σε γενικότερη διακήρυξη υπέρ των γυναικείων δικαιωμάτων μιλώντας για κατάφωρη παραβίαση των θεμελιωδών ελευθεριών των γυναικών στη Ρωσία και αλλού. Οσες κατάφεραν να διαφύγουν από τις διώξεις και τη φυλακή έκαναν τα πάντα για να γνωστοποιήσουν το θέμα σε όλο τον πλανήτη.


Η μεγάλη ζημιά που υπέστη ο Πούτιν από το ζήτημα αυτό τον ανάγκασε να υποχωρήσει. Εναν χρόνο αργότερα, το δικαστήριο της Μόσχας που εκδίκασε την έφεση των Pussy Riot αποφάσισε να αποφυλακίσει ένα από τα τρία μέλη της μπάντας, στα οποία είχαν επιβληθεί ποινές δύο ετών φυλάκισης λόγω «χουλιγκανισμού υποκινούμενου από θρησκευτικό μίσος». Η Ναντέζντα Τολοκονίκοβα αποφυλακίστηκε τελικά δύο ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα του 2013 ξεκινώντας μια σειρά δράσεων υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών. «Το πιο δύσκολο στη φυλακή είναι να βλέπεις πώς καταρρακώνουν την αξιοπρέπεια των ανθρώπων», ήταν η πρώτη της δήλωση μετά την αποφυλάκιση δείχνοντας ότι δεν είναι διόλου διατεθειμένη να το βάλει κάτω. Ακόμα και πριν από την επανεκλογή του Πούτιν στην εξουσία, οι Pussy Riot δεν δίστασαν να επαναλάβουν τις θρυλικές συναυλίες τους - αυτή τη φορά όχι στη μέση του ορθόδοξου ναού του Αγίου Βασιλείου, αλλά ακριβώς απέξω, στη μέση της Κόκκινης Πλατείας. Τα τρία μέλη από τις Pussy Riot, δηλαδή η Αναστασία, η Λουίζα και η Κάτια, πέταξαν τα ρούχα τους και αψηφώντας το ψύχος τραγούδησαν στίχους όπως «Dissatisfaction with the male hysteria culture/ Wild leaderism eats brains/ Orthodox religion is a hard penis/ Patients were invited to conformality». Η ενέργειά τους είχε ως αποτέλεσμα άλλη μία σύλληψή τους, αλλά ο φόβος των αντιδράσεων ανάγκασε την αστυνομία να τις αφήσει ελεύθερες.

Η πασίγνωστη φωτογραφία των Pussy Riot στο εδώλιο


Και τα κορίτσια δεν σταμάτησαν εκεί. Αφότου μοιράστηκαν σε ομάδες βάλθηκαν να ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο προκειμένου να κάνουν γνωστές τις θέσεις τους. Εκεί γνωστοποίησαν τους νέους νόμους που είχαν ψηφιστεί στη Ρωσία του Πούτιν, οι οποίοι αποποινικοποιούσαν την ενδοοικογενειακή βία και έδιναν άφεση αμαρτιών στους άνδρες που έδερναν τις γυναίκες τους - κάτι πολύ διαδεδομένο στη χώρα. «Συναντήσαμε πολλές γυναίκες στις φυλακές που έφτασαν να σκοτώσουν τους άνδρες τους και να καταδικαστούν ισόβια γιατί δεν άντεχαν άλλο τον ξυλοδαρμό. Δεν είχαν κανένα ελαφρυντικό και τις αντιμετώπιζαν ως φόνισσες», έλεγαν οι ίδιες στις συνεντεύξεις τους, αποφεύγοντας να προσωποποιούν τις απαντήσεις δίνοντας ένα ξεκάθαρο πολιτικό μήνυμα. «Επιπλέον, τα θύματα των ξυλοδαρμών στη Ρωσία, που είναι πάρα πολλά, δεν έχουν καμία οργάνωση ή μέρος για να μπορέσουν να προστατευθούν. Είναι έρμαια μιας ανείπωτης βίας η οποία νομιμοποιείται και από μια άτυπη “παράδοση” που θεωρεί λογικό τον ξυλοδαρμό. Για χρόνια οι γιαγιάδες επαναλάμβαναν το ρητό “Αν σε δέρνει, σημαίνει ότι σε αγαπάει πραγματικά”», εξιστορούσαν οι διάσημες πλέον Pussy. Καταλύοντας όλες τις προκαταλήψεις, τα μέλη του συγκροτήματος έγιναν μια πολιτικοκοινωνική-φεμινιστική οργάνωση ανοίγοντας τον δρόμο σε πολλές γυναίκες που θέλησαν να τις ακολουθήσουν. Παρότι κυκλοφορούν ακόμα σε καθεστώς ημιπαρανομίας, αλλάζοντας σπίτια και γνωρίζοντας ότι παρακρατικοί ακολουθούν κάθε τους βήμα, δεν έχουν πάψει να διατρανώνουν με θάρρος και τόλμη τις απόψεις τους ρισκάροντας την ίδια τους τη ζωή. 



Μέσα σε έναν χρόνο μετά την αποφυλάκισή τους είχαν καταφέρει να δώσουν αμέτρητες συνεντεύξεις. Γυρίστηκε μάλιστα και ένα ντοκιμαντέρ επικεντρώνοντας αποκλειστικά στη δράση τους με τον τίτλο «Pussy Riot: Μια πανκ προσευχή». Οι δημιουργοί Μάικ Λέρνερ και Μαξίμ Ποζντορόφκιν ακολούθησαν από πολύ κοντά τα τρία μέλη που είχαν συλληφθεί και καταδικαστεί για βλασφημία, τη Νάντια, τη Μάσα και την Κάτια, και μέσα σε έξι μήνες είχαν έτοιμο ένα κατατοπιστικό ντοκιμαντέρ. Διόλου τυχαία αυτό ξεκινούσε με τη ρήση του Ρώσου ποιητή Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι: «Η τέχνη δεν είναι ένας καθρέφτης όπου αντανακλάται ο κόσμος, αλλά ένα σφυρί με το οποίο τον διαμορφώνεις». Κάτι αντίστοιχο πίστεψαν και οι ίδιες μετακομίζοντας πλέον από τη Ρωσία στην Αμερική και βρίσκοντας παραγωγούς στο Λος Αντζελες. Εκεί γυρίστηκαν και τα περίφημα βίντεο για τον Τραμπ, που ακολούθησαν μια σειρά από επαναστατικά τραγούδια. Το πρώτο τραγούδι που κυκλοφόρησαν -μαζί με σχετικό βίντεο- οι δύο πρώην κρατούμενες έφερε τον τίτλο «I can’t breath» (δεν μπορώ να αναπνεύσω) και το εμπνεύστηκαν από τη δολοφονία του Αφροαμερικανού Ερικ Γκάρνερ από Αμερικανούς αστυνομικούς.

Ηθελαν με αυτό τον τρόπο να καταγγείλουν τη ρατσιστική και αστυνομική βία στις ΗΠΑ. «Δεν μπορώ να αναπνεύσω» ήταν τα τελευταία λόγια που άρθρωσε ο Γκάρνερ. Την προώθηση του νέου τους τραγουδιού τα δύο κορίτσια τη συνόδεψαν με μια σειρά από διαλέξεις κατά της κρατικής τρομοκρατίας σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτό συνεχίζουν να κάνουν μέχρι τώρα ιδρύοντας μάλιστα και δική τους εταιρεία media και ενημέρωσης, μέσω της οποίας μπορούν να κάνουν γνωστό το έργο τους χωρίς λογοκρισία. Τις συγκλονιστικές εμπειρίες τους τα δυναμικά και άτρωτα κορίτσια των Pussy θα τις κάνουν γνωστές και από τη σκηνή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, στις 24 Μαρτίου στις 7 μ.μ., μέσα από τη δυναμική κάθοδό τους στη χώρα μας.