Μια ηθοποιός και ένας πρώην μεταλλεργάτης αναστατώνουν την πολιτική σκηνή της Πορτογαλίας

Μια ηθοποιός που έγινε πολιτικός και ένας πρώην μεταλλεργάτης μπορεί να κρατούν το κλειδί για το αν η Πορτογαλία θα αποκτήσει τελικά την πρώτη εδώ και δεκαετίες αριστερή κυβέρνησή της, μετά το αμφίρροπο αποτέλεσμα των εκλογών που πραγματοποιήθηκαν αυτόν τον μήνα.

Η 42χρονη Καταρίνα Μαρτίνς, μόλις που αρχίζει να συνηθίζει στο φως των προβολέων της πολιτικής δημοσιότητας ως επικεφαλής του Αριστερού Μπλοκ, ενώ ο επικεφαλής του Κομμουνιστικού Κόμματος Ζερόνιμο ντε Σόουζα, έχει ήδη ακονίσει τις δεξιότητές του επιτιθέμενος στον καπιταλισμό εδώ και 40 χρόνια στη Βουλή.

Όμως ο ανερχόμενος αστέρας είναι η Μαρτίνς. Είναι έτοιμη να παίξει τον μεγαλύτερο έως τώρα ρόλο της οδηγώντας το κόμμα της, που τάσσεται κατά της λιτότητας, σε μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία των Σοσιαλιστών, η οποία χρειάζεται όμως και τους Κομμουνιστές του Σόουζα για να κερδίσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία και να εκδιώξει έτσι από την εξουσία τον απερχόμενο πρωθυπουργό Πέδρο Πάσος Κοέλιο και τους συντηρητικούς του.

«Είναι ένα φρέσκο πρόσωπο,όπως και ο Αλέξης Τσίπρας της Ελλάδας», σημειώνει το Ρόιτερς, που ενθουσίασε τους νεαρούς οπαδούς οι οποίοι είχαν χάσει τις ελπίδες τους στη διάρκεια της σκληρής λιτότητας που επιβλήθηκε από την κυβέρνηση του Πάσος Κοέλιο στο πλαίσιο της διάσωσης της πορτογαλικής οικονομίας από την Ε.Ε και το ΔΝΤ.

Ωστόσο είναι επίσης αποφασισμένη να διδαχθεί από την εμπειρία του Αλέξη Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ.

«Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε υπερβολική αυτοπεποίθηση. Είναι ανάγκη να είμαστε προσεκτικοί», είχε πει η Μαρτίνς, η οποία έχει σπουδάσει γλωσσολογία και ντύνεται σχεδόν πάντα με μπλου-τζιν και μπλούζα, όταν ο Αλέξης Τσίπρας είχε υποβάλει την παραίτησή του από την πρωθυπουργία, τον Αύγουστο, πριν επανεκλεγεί στη συνέχεια στο αξίωμα.

Ενώ άλλοι φωνασκούν, εκείνη μιλάει με αφοπλιστική ψυχραιμία και βρίσκει απήχηση στην πορτογαλική πολιτική, στην οποία κυριαρχούν οι άνδρες, εκφράζοντας με ηπιότητα ένα κατηγορηματικό μήνυμα για την υπεράσπιση των μισθών, των συντάξεων και τους κράτους πρόνοιας.

«Πιστεύω ότι θα ήταν μια καλή ευκαιρία για τον δρα Πέδρο Πάσος Κοέλιο να ζητήσει συγγνώμη από τη χώρα», είπε χαμογελώντας ελαφρά και αναφερόμενη στο πρόγραμμα λιτότητας του απερχόμενου πρωθυπουργού στη διάρκεια ενός προεκλογικού ντιμπέιτ.

«Μεγάλη Καταρίνα»

Η Μαρτίνς εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής του Αριστερού Μπλοκ το 2009, όμως ο πατέρας της, ένας καθηγητής μαθηματικών, και ο αδελφός της είχαν συμμετάσχει στο κόμμα κατά την ίδρυσή του το 2000.

Τα κακά αποτελέσματα του κόμματος στις πρόωρες εκλογές του 2011, όταν ο πρώην ηγέτης του, ο Φρανσίσκο Λούκα, απέτυχε να εκμεταλλευθεί την υποβόσκουσα κρίση του χρέους που ανάγκασε την Πορτογαλία να ζητήσει ένα πρόγραμμα διάσωσης, δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για την άνοδό της, το 2014, στη θέση του αρχηγού του κόμματος.

Και αυτόν τον μήνα, παρά το γεγονός ότι η οικονομία της Πορτογαλίας επέστρεψε στην ανάπτυξη και βγήκε από το πρόγραμμα διάσωσης, η Μαρτίνς οδήγησε το κόμμα της στο καλύτερο εκλογικό αποτέλεσμα που σημείωσε ποτέ, με 10,2% των ψήφων, ένα ποσοστό που βοήθησε στο να μην μπορέσει ο Πάσος Κοέλιο να εξασφαλίσει μια νέα πλειοψηφία.

Οι οπαδοί της Μαρτίνς συνόψισαν τις ελπίδες τους αρχίζοντας να την αποκαλούν στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας «Μεγάλη Καταρίνα», ενώ μερικά μέσα ενημέρωσης, μετά την τελευταία άνοδο του κόμματός της, την επονομάζουν «Τυφώνα Καταρίνα».

«Στη διάρκεια του περασμένου έτους, όταν εμφανίσθηκε στο προσκήνιο, οι ψηφοφόροι ταυτίζονταν πολύ με την Καταρίνα, ήταν πολύ σαφές», λέει ο διευθυντής της προεκλογικής εκστρατείας του Αριστερού Μπλοκ Ρικάρντο Μορέιρα. «Είχε την ικανότητα να πιάνει τις ελπίδες του λαού».

Η Μαρτίνς πρέπει τώρα να ζυγίσει προσεκτικά την αρνητική επίδραση που μπορεί να έχει στη δημοτικότητά της η συμμετοχή της σε μια κυβέρνηση με επικεφαλής τους μετριοπαθέστερους Σοσιαλιστές, καθώς και ποιές πολιτικές είναι έτοιμη να δεχθεί.

Έχει δηλώσει πως θα επιμείνει στους στόχους της Ε.Ε για μείωση του ελλείμματος, κάτι που αποτελεί ήδη μεγάλο αντίτιμο, όμως επιμένει ότι οι περικοπές στους μισθούς και τις συντάξεις πρέπει να αναθεωρηθούν.

Ο πρόεδρος Ανίμπαλ Καβάκο Σίλβα αρχίζει σήμερα Τρίτη διαβουλεύσεις με τους ηγέτες των κομμάτων πριν επιλέξει έναν πρωθυπουργό.

Ο Πάσος Κοέλιο εξακολουθεί να περιμένει ότι θα πάρει την εντολή, όμως θα χρειασθεί την υποστήριξη του ηγέτη των Σοσιαλιστών Αντόνιο Κόστα , ο οποίος μοιάζει περισσότερο διατεθειμένος να συμμαχήσει με τους Σόουζα και Μαρτίνς.

«Η Καταρίνα ήταν ανέκαθεν σαφής και προτιμώ να χρησιμοποιήσω τα δικά της λόγια: “Το Αριστερό Μπλοκ θέλει να γίνει κυβέρνηση στην Πορτογαλία», λέει ο Μορέιρα.

Το τέλος του «Τείχους του Βερολίνου» της Πορτογαλίας;

Όμως, παρά τις φιλοδοξίες της, για να κερδίσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία μια αριστερή κυβέρνηση πρέπει επίσης να καταφέρει να δελεάσει τον κομμουνιστή ηγέτη Σόουζα, το κόμμα του οποίου κέρδισε το 8,2% των ψήφων.

Για χρόνια ο 68χρονος Σόουζα κυριάρχησε στην σκληροπυρηνική αριστερά της Πορτογαλίας υπερασπιζόμενος με πείσμα τα δικαιώματα των εργατών και υποστηρίζοντας πως η Πορτογαλία πρέπει να προετοιμαστεί για να εγκαταλείψει το ευρώ και να ανακτήσει τη «νομισματική κυριαρχία» της.

Ωστόσο μερικοί απ” αυτούς που βρίσκονται κοντά στον Σόουζα, ο οποίος εξελέγη για πρώτη φορά στο κοινοβούλιο το 1975 και ήταν δύο φορές υποψήφιος για πρόεδρος της Πορτογαλίας, πιστεύουν πως μπορεί να είναι περισσότερο πρόθυμος απ” όσο πολλοί πιστεύουν για έναν συμβιβασμό για την εκδίωξη της κεντροδεξιάς.

«Δεν είναι δογματικός και σίγουρα δεν είναι ο άκαμπτος, άκαρδος σταλινιστής όπως μερικές φορές προσπαθούν να τον εμφανίσουν τα μέσα ενημέρωσης», λέει ο Κλεμέντε Άλβες, ένας σύντροφός του κομμουνιστής που ξέρει τον Σόουζα εδώ και 40 χρόνια και τον περιγράφει ως «έναν φυσιολογικό άνθρωπο» που του αρέσει να κάνει παρέα με φίλους, να λέει αστεία, να παίζει χαρτιά και να απολαμβάνει ένα ποτό.

«Θα κάνει από την πλευρά του τα πάντα για να βάλει ένα τέλος σ” αυτή την κυβέρνηση και να κυβερνήσουν στη θέση της οι Σοσιαλιστές», προσθέτει ο Άλβες.

Η Μαρτίνς και ο Σόουζα έχουν αμφότεροι πει στον Κόστα ότι είναι έτοιμοι να τον στηρίξουν –είτε μέσω μιας κυβέρνησης συνασπισμού είτε συμμαχώντας μαζί του στο κοινοβούλιο. Πρόκειται για μια στροφή για την σκληροπυρηνική αριστερά έπειτα από χρόνια που αντιπολιτευόταν τους μετριοπαθέστερους Σοσιαλιστές.

Ο Κόστα έχει ήδη δηλώσει γι” αυτή τη στροφή πως σηματοδοτεί την «πτώση του Τείχους του Βερολίνου στην Πορτογαλία».

Ωστόσο αναλυτές σημειώνουν πως ο Σόουζα ενδέχεται να είναι δύσκολο να πειστεί, μετά τα πολλά χρόνια που βρίσκεται στην αντιπολίτευση.

«Δεν αμφιβάλλω πως, αν ο Σόουζα καταλήξει σ” έναν συμβιβασμό με τα άλλα κόμματα, θα τηρήσει όλους τους όρους», λέει ο Άλβες. «Όμως και οι άλλοι πρέπει να κάνουν αυτό που τους αναλογεί, αν δει πως οι άλλοι δεν τηρούν τους όρους, θα αναγνωρίσει πως ήταν ένα λάθος και δεν θα υπάρχει πια συμφωνία».