Πρόοδος στη συνεργασία του Ιράν με τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας

Ο επικεφαλής της ΙΑΕΑ Γιουκίγια Αμάνο δήλωσε σήμερα, την επομένη της επίσκεψής του στο Ιράν όπου μετέβη κυρίως στη στρατιωτική βάση του Παρσίν, ότι "έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος" με την Τεχεράνη σε σχέση με την έρευνα της διεθνούς υπηρεσίας για να διαπιστωθεί αν το Ιράν είχε επιδιώξει ή όχι να αναπτύξει στρατιωτικό πυρηνικό πρόγραμμα κατά το παρελθόν.

Το Ιράν παρέδωσε στη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) περιβαλλοντικά δείγματα που ελήφθησαν από τη στρατιωτική βάση του Παρσίν χωρίς την παρουσία επιθεωρητών της διεθνούς υπηρεσίας, ανακοίνωσε σήμερα ο Μπεχρούζ Καμαλβαντί, εκπρόσωπος του ιρανικού Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας. 

"Την περασμένη εβδομάδα, δείγματα συλλέχθηκαν από συγκεκριμένα σημεία των εγκαταστάσεων στο Παρσίν από ιρανούς ειδικούς χωρίς την παρουσία επιθεωρητών της ΙΑΕΑ, σύμφωνα με τους κανόνες και τις απαιτούμενες προδιαγραφές, και στη συνέχεια παραδόθηκαν σε αυτούς", δήλωσε.

Ο Αμάνο πραγματοποίησε χθες μονοήμερη επίσκεψη στην Τεχεράνη για να λάβει "διευκρινίσεις" για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Η επίσκεψή του στις εγκαταστάσεις του Παρσίν ήταν η πρώτη της διεθνούς υπηρεσίας στην περιοχή τα τελευταία δέκα χρόνια. Τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης προσέδωσαν στην επίσκεψη εθιμοτυπικό μάλλον χαρακτήρα παρά ελεγκτικό.

"Ο Γιουκίγια Αμάνο πραγματοποίησε χθες επίσκεψη στις εγκαταστάσεις του Παρσίν, επισκέφτηκε κάποια εργαστήρια για τα οποία είχε ψευδείς πληροφορίες", δήλωσε ο Καμαλβαντί.

Στις εγκαταστάσεις αυτές, ανατολικά της Τεχεράνης, υπάρχουν υποψίες ότι έχουν πραγματοποιηθεί δοκιμές συμβατικών εκρήξεων που έχουν εφαρμογή στο πυρηνικό πρόγραμμα, κάτι που η Τεχεράνη διαψεύδει.

Ο αμερικανικός Τύπος ανέφερε πρόσφατα ότι ύποπτες εργασίες πραγματοποιούνται στις εγκαταστάσεις του Παρσίν. Σύμφωνα με τον Καμαλβαντί, επρόκειτο για εργασίες "ανακατασκευής δρόμου" που πλημμύρισε, στον οποίο μετέβη ο Αμάνο.

Το Ιράν αρνείτο μέχρι τότε την πρόσβαση της ΙΑΕΑ στη βάση αυτή, τονίζοντας τον στρατιωτικό της χαρακτήρα και αναφέροντας ότι ο οργανισμός του ΟΗΕ είχε ήδη διεξαγάγει επιθεωρήσεις εκεί το 2005, από τις οποίες δεν προέκυψε τίποτα.

Στις αρχές Σεπτεμβρίου, η ΙΑΕΑ ζήτησε από το Ιράν να άρει "αμφισημίες" σε σχέση με τις παρελθούσες πυρηνικές του δραστηριότητες, στο πλαίσιο μιας διαδικασίας ελέγχου που προηγείται της άρσης των διεθνών κυρώσεων που πλήττουν τη χώρα από το 2006. Η άρση των κυρώσεων προβλέπεται από την ιστορική συμφωνία που επιτεύχθηκε στις 14 Ιουλίου μεταξύ της Τεχεράνης και των μεγάλων δυνάμεων.

"Η υπηρεσία ζητεί διευκρινίσεις για ορισμένα θέματα και εκπληρώνει τα καθήκοντά της, κάτι που μπορεί να αποτελέσει καλή βάση για μια μακροχρόνια συνεργασία", δήλωσε ο Αμάνο κατά τη συνάντηση με τον ιρανό πρόεδρο Χασάν Ροχανί, σύμφωνα με το επίσημο πρακτορείο ειδήσεων IRNA.

Χωρίς να διευκρινίσει ποια σημεία πρέπει να διευκρινιστούν, ο Αμάνο δήλωσε ότι η ΙΑΕΑ κινείται "βήμα βήμα (...) στο πλαίσιο της εξέτασης του ιρανικού (πυρηνικού) προγράμματος" και προσπαθεί "να αναφέρει αμερόληπτα" το αποτέλεσμα της εργασίας της.

Ο πρόεδρος Ροχανί του είπε ότι η Ισλαμική Δημοκρατία θα εφαρμόσει το "πρόσθετο πρωτόκολλο (της Συνθήκης για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών) σε εθελοντική βάση". "Ελπίζουμε ότι και εσείς θα επιτηρείτε δίκαια την εφαρμογή" της συμφωνίας, πρόσθεσε απευθυνόμενος στον Αμάνο.

Το πρόσθετο πρωτόκολλο της NPT επιτρέπει στην ΙΑΕΑ να εντατικοποιεί τον έλεγχο πυρηνικών προγραμμάτων στον κόσμο για να διασφαλίζει ότι δεν έχουν αποκλίνει από την ειρηνική χρήση τους.

Κεκλεισμένων των θυρών στο κοινοβούλιο

Εκτός από τον πρόεδρο Ροχανί, ο Αμάνο συναντήθηκε με τον υπουργό Εξωτερικών Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ και τον επικεφαλής του Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας του Ιράν Αλί Ακμπάρ Σαλεχί. Μίλησε επίσης κεκλεισμένων των θυρών στα μέλη ειδικής επιτροπής του κοινοβουλίου που έχει συσταθεί για να εξετάσει τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα.

Τον Αύγουστο, ο Αμάνο είχε μιλήσει ενώπιον του αμερικανικού Κογκρέσου σε μια προσπάθεια να πειστούν οι Ρεπουμπλικανοί που αντιτίθενται σθεναρά στη συμφωνία, για την ορθότητά της.

Έπειτα από μεγάλη μάχη στο Κογκρέσο, ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα απέφυγε μια καταψήφιση της συμφωνίας, την οποία άρχισε να εφαρμόζει η Ουάσινγκτον.

Ο πρόεδρος Ροχανί δήλωσε σε συνέντευξή του στην εκπομπή "60 λεπτά" του αμερικανικού δικτύου CBS που μεταδόθηκε χθες στις ΗΠΑ, ότι οι περισσότεροι από τους συμπατριώτες του υποστηρίζουν τη συμφωνία και ότι τα θεσμικά όργανα της χώρας του πιθανόν να την επικυρώσουν, όπως μετέδωσε το Αθηναϊκό Πρακτορείο.
 
"Η πλειοψηφία των πολιτών μας, στις δημοσκοπήσεις, βλέπουν τη συμφωνία θετικά. Και συνήθως τα θεσμικά όργανα, όπως το κοινοβούλιο και το ανώτατο συμβούλιο εθνικής ασφάλειας, δεν απέχουν πολύ από την κοινή γνώμη και προχωρούν σε αυτή τη κατεύθυνση", δήλωσε.

Το ιρανικό κοινοβούλιο, στο οποίο επικρατούν οι συντηρητικοί, θα δώσει τη "γνώμη του" μέχρι το τέλος του μήνα, όπως είχε ανακοινώσει ο πρόεδρός του Αλί Λαριτζανί στις 5 Σεπτεμβρίου χωρίς να διευκρινίσει αν θα διεξαχθεί ψηφοφορία.

Μετριοπαθής συντηρητικός ο Λαριτζανί είναι υπέρ της συμφωνίας, ωστόσο είχε προβλέψει έντονες συζητήσεις για το θέμα αυτό.

Ακόμη κι αν πραγματοποιηθεί ψηφοφορία, είναι μάλλον απίθανο το κοινοβούλιο να απορρίψει συμφωνία που έχει εγκριθεί από τον ανώτατο ηγέτη του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.

Η συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ του Ιράν και της ομάδας 5+1 (ΗΠΑ, Γαλλία, Βρετανία, Ρωσία, Κίνα και Γερμανία) προβλέπει την αυστηρά μη στρατιωτική εφαρμογή του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος σε αντάλλαγμα για τη σταδιακή και αναστρέψιμη άρση των διεθνών οικονομικών κυρώσεων.

Πριν από την εφαρμογή της συμφωνίας, ο ιρανικός Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας αναμένεται να παραδώσει στις 15 Δεκεμβρίου έκθεση η οποία θα αίρει όλες τις σκιές που εξακολουθούν να υπάρχουν αναφορικά με την "πιθανή στρατιωτική διάσταση" του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, μέχρι το 2003 τουλάχιστον.

Η Τεχεράνη υποστηρίζει ότι οι υποψίες βασίζονται σε παραποιημένα έγγραφα.