Ρωσία: Γιατί η Gazprom αποδείχτηκε γίγαντας με πήλινα πόδια;

Η άνοδος και η πτώση της Gazprom θα μπορούσε να είναι μία σύνοψη όλων όσων συμβαίνουν στην ρωσική οικονομία τα τελευταία δύο χρόνια. Κυρίως γιατί η κρατική πετρελαϊκή εταιρία ήταν η ατμομηχανή για την ανάπτυξη της χώρας, και το πιο δυνατό όπλο της στην παγκόσμιο πολιτικό χάρτη. 

Στην κορύφωση της δραστηριότητάς της το 2008, η αξία της ξεπερνούσε τα 367 δισεκατομμύρια δολάρια, καθιστώντας την εκείνη την εποχή μία από τις πιο μεγάλες εταιρίες του κόσμου. Και μάλιστα με ισχυρές προοπτικές, οι οποίες έκαναν λόγο για την πρώτη εταιρία παγκοσμίως που θα ξεπερνούσε σε χρηματιστηριακή αξία το ένα τρισ. δολάρια. Όλα αυτά όμως μοιάζουν ένα πολύ μακρινό παρελθόν. 

Από το 2008 και μετά, η πορεία της Gazprom είναι καθοδική, με την αξία της στις αρχές Αυγούστου να υπολογίζεται στα μόλις 51 δισεκατομμύρια δολάρια, σχεδόν 300 δισεκατομμύρια κάτω από το 2008.

Καμία άλλη εταιρία από τις 5.000 μεγαλύτερες του κόσμου δεν έχει σημειώσει μεγαλύτερη πτώση. Ενώ και τα καθαρά της κέρδη μέσα στο 2014 σημείωσαν την απίστευτη μείωση της τάξης του 86% και όπως όλα δείχνουν, με την τιμή του πετρελαίου σε καθοδική πορεία, τα πράγματα για την Gazprom δεν φαίνεται να μπορούν να βελτιωθούν στο άμεσο μέλλον.

Τι συνέβη, όμως, και ένας ενεργειακός γίγαντας, με τα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο, και σε μία χώρα που συνορεύει με την Κίνα και την Ευρώπη (τους δύο μεγαλύτερους καταναλωτές φυσικού αερίου στον κόσμο) κατάφερε να καταρρεύσει μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα.

Το Κρεμλίνο, που κρατά το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών της εταιρίας, ρίχνει το φταίξιμο στην μεγάλη πτώση των τιμών του πετρελαίου, και στους ζεστούς χειμώνες. Όμως οι ανταγωνιστές της όπως η ExxonMobil και η Petro China παραμένουν δυνατά στο παιχνίδι. Ενώ και η Νορβηγία ενίσχυσε την θέση της στην αγορά, ξεπερνώντας την Ρωσία ως πρώτος προμηθευτής φυσικού αερίου στην Δυτική Ευρώπη τον χειμώνα του 2014-2015.

Οι ειδικοί λένε ότι το κύριο πρόβλημα της Gazprom είναι ότι συνεχίζει να εξυπηρετεί τον Πούτιν ως το αγαπημένο του... γεωπολιτικό όπλο. Παραδείγματα αναφέρουν την εξαγορά μέσων ενημέρωσης της Ρωσίας που μετατρέπονται σε φερέφωνα του Κρεμλίνου, για διάφορα θέματα, από την εξωτερική πολιτική έως την διαφήμιση των πανάκριβων Ολυμπιακών Αγώνων στο Σότσι.

Ακόμα χειρότερο για την εταιρία είναι το γεγονός ότι η διοίκηση του Πούτιν την πιέζει να εμπλακεί σε νέα πρότζεκτ τα οποία είναι σημαντικά για την πολιτική του Κρεμλίνου, αλλά έχουν ρίσκο από οικονομικής άποψης. Για παράδειγμα, η διαμάχη για την Ουκρανία, κόστισε πολύ ακριβά την Gazprom. Η εξαγωγές φυσικού αερίου στην Ουκρανία έπεσα από τα 36 κυβικά μέτρα του 2010 στο απόλυτο μηδέν από την 1η Ιουλίου φέτος. 

Η θέληση του Πούτιν να φέρει σε δύσκολη θέση την Ουκρανία, απλά στοίχισε στην Gazprom πάνω από 6 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ οδήγησε τους Ευρωπαίους να αναζητήσουν άλλους προμηθευτές. Ενώ τα νέα σχέδια της κυβέρνησης Πούτιν για παράκαμψη της Ρωσίας, μέσω Τουρκίας, αν και εφόσον πραγματοποιηθούν θα κοστίσουν στην εταιρία πάνω από $25 δισεκατομμύρια δολάρια.

Αντίστοιχα είναι και τα προβλήματα με την Κίνα. Όταν ανακοινώθηκε η 30ετής συμφωνία τον Μάιο του 2014, όλοι πανηγύριζαν. Όμως το πρόγραμμα είναι πανάκριβο, με την Gazprom να υποχρεώνεται να κατασκευάσει τις εγκαταστάσεις και όλη την αλυσίδα παράδοσης του αερίου στην Κίνα. 

Ένα κόστος που μπορεί να φθάσει έως και τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια, ποσό εξωπραγματικό πλέον για τις σημερινές δυνατότητες της εταιρίας. Και η πολλά υποσχόμενη συμφωνία να αποτελέσει μια τοξική επένδυση που θα βυθίσει ακόμα περισσότερο την Gazprom.

Όπως και να έχει, η Gazprom ήταν και παραμένει ένα από τα μεγάλα άλυτα προβλήματα που πρόσθεσε η διακυβέρνηση Πούτιν στην ρωσική οικονομία και πολιτική. Με την εταιρία να παραπαίει οικονομικά και τα γεωπολιτικά προβλήματα της περιοχής να μεγαλώνουν, το σίγουρο είναι ότι πολύ δύσκολα ο άλλοτε γίγαντας της παγκόσμιας αγοράς φυσικού αερίου θα επιστρέψει σε μια -τουλάχιστον- σταθερή κατάσταση.