ΗΠΑ: Ιστορικό νησί απειλείται με διάβρωση

Η μικροσκοπική, ακατοίκητη νήσος του Τιμίου Σταυρού (St. Croix), που βρίσκεται στα θαλάσσια σύνορα μεταξύ της καναδικής επαρχίας Νιου Μπράνζγουικ και της πολιτείας Μέιν των ΗΠΑ, αποτελεί έναν πραγματικό πολιτιστικό θησαυρό και για τις δύο χώρες.

Στα εδάφη του ''φιλοξενεί'' εδώ και εκατοντάδες χρόνια ταφές ιστορικών χρόνων, παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες για τους πρώτους γάλλους εποίκους της Βόρειας Αμερικής. Γι' αυτό το λόγο έχει χαρακτηριστεί διεθνές ιστορικό μνημείο από τις υπηρεσίες εθνικών παρκών των ΗΠΑ και του Καναδά.

Ωστόσο, παρά το ιστορικό παρελθόν του, που αποτέλεσε υλικό για πολλά βιβλία στον Καναδά και στις ΗΠΑ, ο χρόνος δεν το λυπήθηκε. Σύμφωνα με δημοσίευμα της ενημερωτικής ιστοσελίδας του Καναδά Thestar.com, υψηλά επίπεδα διάβρωσης καταβροχθίζουν κομμάτια της γης του, με αποτέλεσμα μια μικρή ομάδα αρχαιολόγων να έχει εγκατασταθεί στο νησί για να το σώσει.

Πέντε αμερικανοί αρχαιολόγοι βρίσκονται εδώ και περίπου δύο βδομάδες στο νησί, όπου το 1604 εγκαταστάθηκε ο γάλλος εξερευνητής και γεωγράφος Σαμουέλ ντε Σαμπλαίν, ιδρυτής της πόλης του Κεμπέκ στον Καναδά κι ένας από τους πρώτους που άνοιξαν το εμπόριο γούνας στη Βόρεια Αμερική.

«Δεν γνωρίζουμε το μέγεθος της διάβρωσης. Κι αυτό θα προσπαθήσουμε να καταλάβουμε'», δήλωσε ο αρχαιολόγος Μπερτ Χο, που συμμετέχει στην ομάδα από το Κέντρο Υποθαλάσσιων Πόρων της Υπηρεσίας Εθνικού Πάρκου των Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία θα εστιάσει τις έρευνές της σ' έναν μικρό ορμίσκο προς την πλευρά του Καναδά. Είναι η πρώτη φορά που θα εξερευνηθούν τα νερά στην περιοχή. Στόχος των επιστημόνων είναι να τη ''χτενίσουν'' όλη με καταδύσεις και ειδικό μηχανισμό ανίχνευσης μετάλλων ώστε να εντοπιστούν αντικείμενα των πρώτων εποίκων που πιθανόν υπάρχουν ακόμα.

Μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί κάτι αξιόλογο, παρά μόνο υπολείμματα ενός παλιού φάρου και μερικά μεταλλικά και κεραμικά κομμάτια, τα οποία δεν είναι σαφές αν προέρχονται από το νησί. ''Τα ευρήματα δεν αποκαλύπτουν και πολλά'', δηλώνει ο κ. Χο. ''Είναι συνηθισμένο να ξεβράζονται πράγματα και κανείς δεν ξέρει αν έχουν σχέση με το νησί ή όχι. Πιθανόν προέρχονται από τον Ποταμό Saint Croix, αλλά ποιος μπορεί να το πει με σιγουριά;'', αναρωτιέται.

Η ομάδα δεν περιορίζεται στην ανεύρεση αντικειμένων. Προσπαθεί επίσης να προστατεύσει το νησί, ειδικά το μέρος προς την καναδική πλευρά, που είναι και το πιο ευάλωτο. Οι αρχαιολόγοι σχεδιάζουν να ολοκληρώσουν στα επόμενα δύο χρόνια μια έρευνα και τον σχεδιασμό ενός τρισδιάστατου χάρτη, που θα παρουσιάσουν στην αμερικανική Υπηρεσία Εθνικού Πάρκου. Ο χάρτης θα απεικονίζει με μεγαλύτερη ακρίβεια την κατάσταση του νησιού και θα χρησιμοποιηθεί για τον υπολογισμό του ρυθμού διάβρωσης στο μέλλον.

''Εμείς θα κάνουμε προτάσεις στην υπηρεσία κι εκείνοι θα αποφασίσουν τι είναι το καλύτερο να γίνει. Στη συνέχεια, θα μπορούν να κατασκευάσουν μελλοντικά μοντέλα διατήρησης'', δηλώνει ο αρχαιολόγος.

Το νησί ανήκει στις ΗΠΑ. Ωστόσο, η αμερικανική υπηρεσία πάρκων συνεργάζεται στενά με την αντίστοιχη του Καναδά, η οποία διατηρεί έναν σταθμό ελέγχου στο Νιου Μπράνζγουικ.

Η αμερικανική Υπηρεσία Εθνικού Πάρκου αναμένει με μεγάλη ανυπομονησία τα αποτελέσματα της έρευνας. “Θέλουμε να προστατεύσουμε ό,τι έχουμε. Η έρευνα θα αποτελέσει ένα εργαλείο που θα μας βοηθήσει στη χαρτογράφηση του νησιού και στον έλεγχο των επιπτώσεων της διάβρωσης. Ο τόπος είναι πολύ ευάλωτος”, τονίζει.

Μετά από έναν άγριο χειμώνα και αρρώστιες που ξεκλήρισαν τους μισούς από τους λιγοστούς εποίκους, ο ντε Σαμπλαίν μαζί με μια ομάδα ανδρών έφυγαν από το νησί το 1605 με σκοπό να βρουν άλλον τόπο εγκατάστασης. Κινήθηκαν προς τις ακτές της σημερινής Λεκάνης της Ανάπολις στη Νέα Σκοτία, όπου ίδρυσαν το Πορτ Ρόγιαλ, εγκαθιστώντας μια μόνιμη γαλλική παρουσία σε όλη τη Βόρεια Αμερική.

Η διάβρωση πλήττει το νησί ήδη από τον 18ο αιώνα, με αποτέλεσμα να καταστραφούν πολλοί τάφοι και να βγουν στην επιφάνεια οστά -γεγονός στο οποίο οφείλεται και η παλιότερη ονομασία του ως Νησί των Οστών. Το 1969, είκοσι τρία λείψανα απομακρύνθηκαν και τάφηκαν ξανά το 2003. Από αναλύσεις που έγιναν αποδείχτηκε ότι η αιτία θανάτου ήταν το σκορβούτο, επιβεβαιώνοντας αυτό που πίστευε και ο ίδιος ο ντε Σαμπλαίν.

Η Ρεμπέκα Κολ-Χιλ-από την αμερικάνικη υπηρεσία Εθνικού Πάρκου- δηλώνει ότι παρά το γεγονός ότι το πρόβλημα της διάβρωσης δεν είναι καινούργιο, ο τόπος μπορεί να βοηθηθεί. “Λαμβάνοντας υπόψη την ιστορική σημασία του νησιού, θα πρέπει να γίνει οτιδήποτε είναι δυνατόν για να προστατευτεί και να διατηρηθεί. Είναι ένα μικροσκοπικό αλλά απίστευτα σημαντικό πάρκο για την ταυτότητα των δύο χωρών”, καταλήγει.

Το νησί έχει κηρυχθεί από τις ΗΠΑ εθνικό μνημείο, εθνικός ιστορικός τόπος, καθώς και διεθνές ιστορικό μνημείο, μια κατηγορία στην οποία ανήκει μόνο η Νήσος του Τιμίου Σταυρού, γεγονός που υποδηλώνει και τη μεγάλη σημασία που έχει για ολόκληρη τη Βόρεια Αμερική ως τόπος εγκατάστασης των πρώτων γάλλων εποίκων.