Αποκαλυπτικά αρχεία για τον Στάλιν και μεγάλους μουσικοσυνθέτες

Πληροφορίες για τον... καιρό, ειδήσεις για το θάνατο του Στάλιν και για απαγωγές από τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, αστεία σχέδια και σημειώσεις που δίνουν μια ιδέα του τι σκέφτονταν κάποιοι από τους μεγαλύτερους συνθέτες κλασικής μουσικής στον κόσμο εντοπίστηκαν στα περιθώρια παρτιτούρων που φυλάσσονταν στο αρχείο του θεάτρου Μπαλσόι.

Η ανακάλυψη έγινε κατά τη διαδικασία ψηφιοποίησης του μουσικού αρχείου του θεάτρου που περιλαμβάνει σπάνιους θησαυρούς, όπως ένα ιταλικό χειρόγραφο βιβλίο με τραγούδια του 15ου αιώνα.

Εκτός από νότες και στίχους οι μουσικοί σκότωναν το χρόνο τους, κατά τη διάρκεια των ατελείωτων ωρών που έκαναν πρόβες, ζωγραφίζοντας ή γράφοντας διάφορα σχόλια πάνω στις παρτιτούρες. Στη βάση μιας από αυτές, γραμμένη με κεφαλαία, υπάρχει η φράση "Ο μεγάλος Στάλιν πέθανε", άλλα κάποιος προσπάθησε να σβήσει τη λέξη "μεγάλος" ξύνοντάς την. Κανείς δεν ξέρει ποιος ήταν ο μουσικός που χρησιμοποιούσε την παρτιτούρα και έγραψε αυτή την είδηση, ενδεχομένως για να ενημερώσει τους συναδέλφους του στην ορχήστρα.

Οι μουσικοί είχαν άποψη για το πολιτικό κλίμα της εποχής αλλά προτιμούσαν να την επικοινωνούν με σημειώματα πάνω στις παρτιτούρες. "Φαίνεται ότι ήρθαν για την Τατιάνα" έγραψε το 1968 ένας βιολιστής κατά τη διάρκεια της πρόβας του "Ευγένιου Ονέγκιν", αναφερόμενος στις εξαφανίσεις ανθρώπων που συλλαμβάνονταν από τη μυστική αστυνομία.

Ένας άλλος, το 1940, έγραψε στο πλάι μιας όπερας του Καρλ Μαρία φον Βέμπερ: "Είχε 8 βαθμούς σήμερα και παίξαμε. Οι μύτες ορισμένων πάγωσαν".

Η υπεύθυνη του αρχείου των Μπαλσόι, Αλέσια Μπόμπρικ, εξήγησε ότι η ζωή σε μια ορχήστρα, με τους μουσικούς να παίζουν ξανά και ξανά το ίδιο κομμάτι, μπορεί να είναι βαρετή. "Βαριόντουσαν και προσπαθούσαν να διασκεδάσουν με σημειώματα και σχεδιάκια", είπε.

Τα Μπαλσόι έχουν ψηφιοποιήσει περίπου το 20% των αρχείων τους μέχρι σήμερα. Όταν ολοκληρωθεί το έργο, που ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια, θα είναι προσβάσιμο σε όλους μέσω του Διαδικτύου. Το θέατρο έχει καταστραφεί τρεις φορές από πυρκαγιές το 19ο αιώνα και μεγάλο μέρος του αρχείου κάηκε. Όσα έγγραφα και παρτιτούρες σώθηκαν από τις πυρκαγιές του 1805, του 1812 και του 1853 θεωρούνται ανεκτίμητης αξίας. "Τα περισσότερα από τα παλαιότερα και πολυτιμότερα (έγγραφα) φυσικά είναι των Ιταλών συνθετών (...) και υπάρχουν πολλά Γάλλων και Γερμανών που εργάστηκαν στη Ρωσία", δήλωσε ο διευθυντής του αρχείου, Μπόρις Μουκόσεϊ. "Πολλοί ήταν από τους διασημότερους μουσικούς στην Ευρώπη και κέρδιζαν πολλά χρήματα. Πρέπει να πούμε ότι οι τσάροι της Ρωσίας είχαν εκλεπτυσμένο γούστο και προσκαλούσαν μουσικούς πρώτης κατηγορίας", πρόσθεσε.

Η μουσική κληρονομιά της Ρωσίας εκπροσωπείται επίσης ευρέως, με χειρόγραφα συνθετών όπως οι Νικολάι Ρίμσκι-Κορσακόφ, Σεργκέι Ραχμάνινοφ και Ντμίτρι Σοστακόβιτς.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ