Την πατρότητα της εξέγερσης σε Αίγυπτο και Τυνησία διεκδικούν οι νεοσυντηρητικοί

Λένε πως αν η αποτυχία είναι ορφανή, τότε η επιτυχία έχει πολλούς πατεράδες - και η εξέγερση στην Αίγυπτο απέδειξε για άλλη μια φορά πόσο σωστό είναι αυτό το γνωμικό. Ο τελευταίος που διεκδικεί την «πατρότητα» αυτής της εξέγερσης είναι ο Ντόναλντ Ράμσφελντ, ο υπουργός Αμύνης του Τζορτζ Μπους. Παρουσιάζοντας τη νέα του βιογραφία, με τίτλο “Known and Unknown”, ισχυρίστηκε ότι αυτός που άνοιξε τον δρόμο στο επαναστατικό πνεύμα που σαρώνει τον αραβικό κόσμο ήταν ο Μπους και η «ατζέντα ελευθερίας» του. Αυτό που έκανε ο πρόεδρος Μπους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν - τόνισε - ήταν να προσφέρει στους λαούς αυτών των χωρών μια ευκαιρία να αποκτήσουν πιο ελεύθερα πολιτικά συστήματα και πιο ελεύθερα οικονομικά συστήματα.

Ο Ράμσφελντ άργησε λίγο να έρθει στο πάρτι. Οι νεοσυντηρητικοί είχαν ξεκινήσει να γιορτάζουν πιο προκλητικά. Σε άρθρο του στην Ουάσινγκτον Ποστ, ο Τσαρλς Κραουτχάμερ έγραψε ότι ο οικουμενικός θαυμασμός για τα πλήθη στην πλατεία Ταχρίρ αποτελεί όψιμη υιοθέτηση του προγράμματος του Μπους. «Αν κάποτε ο Μπους, ο Μπλερ και οι νεοσυντηρητικοί ήταν μόνοι, τώρα όλοι, ακόμη και η Αριστερά, εκφράζουν τον ενθουσιασμό τους για την αραβική δημοκρατία».

Αλλά και στη Βρετανία, η Μέλανι Φίλιπς εξεπλάγη βλέποντας τους προοδευτικούς να στηρίζουν το αίτημα των Αιγυπτίων για αλλαγή: μα οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι δεν είχαν καταγγείλει την προσπάθεια του Μπους και του Μπλερ να αλλάξει το καθεστώς του Ιράκ; Μία εξήγηση μόνο υπάρχει γι’ αυτή την αλλαγή στάσης: η Αριστερά αντιτάχθηκε στην εκδίωξη του Σαντάμ γιατί ήταν αντιδυτικός, ενώ υποστήριξε την εκδίωξη του Μουμπάρακ επειδή ήταν φιλοδυτικός.

Τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι, απαντά ο Τζόναθαν Φρίντλαντ στην Γκάρντιαν. Όσοι ενθουσιάστηκαν για την εξέγερση της περασμένης εβδομάδας στο Κάιρο το έκαναν επειδή ήταν μια επανάσταση του αιγυπτιακού λαού και η επανάσταση αυτή έγινε με ειρηνικά μέσα. Καμιά από τις δύο αυτές συνθήκες δεν ίσχυσε στη Βαγδάτη το 2003. Μια ξένη εισβολή και μια εγχώρια εξέγερση δεν είναι το ίδιο πράγμα: είναι απολύτως λογικό να αντιτίθεσαι στη μια και να υποστηρίζεις την άλλη.

Ούτε μπορούν οι υπερασπιστές του Μπους να ξαναγράψουν την ιστορία της «ατζέντας ελευθερίας». Εκείνοι που την επέκριναν δεν το έκαναν επειδή πίστευαν ότι οι Άραβες «είναι αλλεργικοί στη δημοκρατία», όπως γράφει ο Κραουτχάμερ. Η αντίρρηση είχε να κάνει με την αποτυχία της κατάκτησης του Ιράκ. Μετά τον πόλεμο του 2003, οποιαδήποτε δήλωση του Μπους περί εξάπλωσης της δημοκρατίας ακουγόταν ως απειλή επέμβασης. Ασφαλώς και οι λαοί διψούσαν για ελευθερία: δεν θεωρούσαν όμως ότι την ελευθερία αυτή θα την κέρδιζαν ύστερα από έναν πόλεμο.

Επιπλέον, η περίφημη «ατζέντα της ελευθερίας» ήταν επιλεκτική. Ενώ ο Μπους ζητούσε δημοκρατία στο Ιράν, ο Ντικ Τσέινι επαινούσε τον δικτάτορα του Καζαχστάν. Απέναντι στους δεσπότες που εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα της Δύσης, η Ουάσινγκτον έκανε τα στραβά μάτια - με τον Μουμπάρακ να αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Πολλοί μάλιστα έλεγαν τον Φεβρουάριο του 2003 ότι αν πράγματι ο Μπους ενδιαφερόταν για την εξάπλωση της δημοκρατίας στη Μέση Ανατολή, θα μπορούσε να αρχίσει με την Αίγυπτο. Όχι βέβαια στέλνοντας τον στρατό του σ’ εκείνη τη χώρα, αλλά συνδέοντας τη συνέχιση της παροχής οικονομικής βοήθειας με την προώθηση δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων και την οργάνωση ελεύθερων εκλογών.

Η ίδια η ομάδα του Μπους δεν πίστευε στην «ατζέντα της ελευθερίας». Και την εγκατέλειψε εντελώς όταν στις εκλογές που έγιναν στην Παλαιστίνη το 2006 νίκησε η Χαμάς. Από τότε αρχίσαμε να ακούμε όλο και λιγότερα για ελευθερία και δημοκρατία.

 Όλα αυτά δείχνουν ότι είναι κάπως άκομψο για τον Ράμσφελντ και τους φίλους του να διεκδικούν για τον εαυτό τους την πατρότητα της πλατείας Ταχρίρ. Αν ο Μπους και ο «μπουσισμός» έπαιξαν κάποιο ρόλο σε αυτή την εξέγερση, ο ρόλος αυτός ήταν αρνητικός: ήταν η συνέχιση της στήριξης ενός μισητού δικτάτορα.

Ποιος θα μπορούσε τότε να διεκδικήσει αυτή την πατρότητα; Ο Τζούλιαν Ασάνζ έχει ένα επιχείρημα, αφού οι αποκαλύψεις της WikiLeaks για τη διαφθορά και την πολυτελή ζωή του Πρώτου Ζεύγους της Τυνησίας συνέβαλαν σε σημαντικό βαθμό στην εξέγερση σε αυτή τη χώρα, που επεκτάθηκε στη συνέχεια στην Αίγυπτο, και από εκεί στην Υεμένη, το Ιράν και το Μπαχρέιν. Το αίτημα είναι παντού το ίδιο: «Να αλλάξει το καθεστώς!»

Πολλοί Δημοκρατικοί λένε ότι η εξέγερση στον αραβικό κόσμο αποτελεί δικαίωση του Μπαράκ Ομπάμα, υπενθυμίζοντας την ομιλία που εκφώνησε το 2009 στο Κάιρο. Πράγματι, ο αμερικανός πρόεδρος πολύ γρήγορα κατέστησε σαφές ότι ο Μουμπάρακ έπρεπε να φύγει - κι αυτό παρά την αντίθετη άποψη πολλών στελεχών του επιτελείου του, συμπεριλαμβανομένου του απεσταλμένου στην Αίγυπτο. Παρά ταύτα, λίγοι θα θυμούνται στο μέλλον την παραίτηση του Μουμπάρακ ως επανάσταση του Ομπάμα.

Πιο επείγον είναι το ερώτημα τι μπορούν να κάνουν αυτοί που ζουν έξω από την περιοχή για να εξασφαλίσουν ότι οι μεταρρυθμίσεις θα ριζώσουν στην Τυνησία και την Αίγυπτο και θα μεταδοθούν κι αλλού. Αν η Δύση, και ιδιαίτερα οι Ηνωμένες Πολιτείες, υποστηρίξει πολύ επίμονα τους διαφωνούντες, θα δώσει την ευκαιρία στα καθεστώτα να τους αντιμετωπίσουν ως ξένους πράκτορες και προδότες. Αυτό είναι ένα μάθημα της αποτυχημένης εξέγερσης στο Ιράν, το καλοκαίρι του 2009. «Δεν θα άγγιζα καν το Ιράν», λέει ο Ρόμπιν Νίμπλετ, διευθυντής του Chatham House. «Οποιαδήποτε παρέμβαση ενισχύει το καθεστώς».

Αντίθετα, η Δύση θα έπρεπε να ασκήσει μια «ήπια» ή «έξυπνη» εξουσία. Ο στόχος είναι να βοηθήσει τις δημοκρατικές διαδικασίες σε χώρες που στερούνται και τα βασικά. Με τον τρόπο αυτό, αν και όταν έρθει η επανάσταση, θα μπορέσει να αποκτήσει ρίζες και να επιβιώσει.

Αυτό δεν μπορεί να δουλέψει βέβαια με εχθρικά καθεστώτα: το Ιράν και η Συρία δεν θα επιτρέψουν ποτέ σε ξένες ομάδες να έρθουν και να αρχίσουν να εκπαιδεύουν αστυνομικούς ή δικαστές. Η Δύση μπορεί να ασκήσει όμως επιρροή σε χώρες όπως το Μαρόκο και η Ιορδανία. Και αυτό δεν αφορά μόνο τις Ηνωμένες Πολιτείες. Και η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να πάψει να υποστηρίζει τους τυράννους και να βοηθήσει όσους μπορεί να βοηθήσει. Αυτή θα ήταν μια «ατζέντα ελευθερίας» άξια του ονόματός της.


Πηγή: The Guardian, ΑΠΕ –ΜΠΕ