Παγκόσμια Ημέρα Όρασης: Συμβουλές για υγιές και καθαρό βλέμμα

Ο τακτικός και συνεχής οφθαλμολογικός έλεγχος, καθώς και η υγιεινή και φροντίδα των οφθαλμών και της όρασης, συμβάλλουν στην πρόληψη και στην ουσιαστική αντιμετώπιση των προβλημάτων, αναφέρει η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και Πρόληψης, η οποία σε συνεργασία με την Εθνική Ομοσπονδία Τυφλών (Ε.Ο.Τ.), και την Πανελλήνια Ένωση Αμφιβληστροειδοπαθών (Π.Ε.Α.), με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Όρασης, παρέχει χρήσιμες οδηγίες - συμβουλές για την υγιεινή και φροντίδα των ματιών, την ορθή και ασφαλή χρήση καλλυντικών, φακών επαφής και γυαλιών, την προστασία από αλλεργίες, κ.α.

Συμβουλές για την κατάλληλη υγιεινή και φροντίδα των ματιών
Απαραίτητη είναι η παρουσία των δακρύων για την υγιεινή των ματιών και προκειμένου να διατηρούνται και να επιτελούν την λειτουργία τους, ο καθαρισμός αυτών συνιστάται να γίνεται με καθαρά χαρτομάντιλα, με απαλές κινήσεις στα βλέφαρα και στις γωνίες (όχι πιεστικά και τρίβοντας γιατί υπάρχει κίνδυνος ερεθισμού).

Τα μάτια χωρίς δάκρυα πονούν, ερεθίζονται και τσούζουν. Αν στεγνώνουν συχνά και ξηραίνονται, μπορείτε να χρησιμοποιείτε τεχνητά δάκρυα, ενώ σε περίπτωση που συνυπάρχουν προβλήματα, όπως βλεφαρίτιδα, μπορείτε να ξεπλένετε τα μάτια με φυσιολογικό ορό και με ειδικά αποστειρωμένα οφθαλμικά μαντηλάκια. Οι ζεστές κομπρέσες με νερό ή χαμομήλι μπορούν επίσης να ανακουφίσουν από τα συμπτώματα.

Τα μάτια συνήθως στεγνώνουν από τα δάκρυά τους συχνότερα όταν ο καιρός είναι ξηρός, έχει ζέστη, αέρα ή σε περιπτώσεις, όπου στο χώρο εργασίας και του σπιτιού υπάρχουν ανεμιστήρες ή κλιματιστικά, αλλά και όταν ασχολούμαστε εντατικά με κοντινή εργασία όπως το επίπονο διάβασμα ή την χρήση οθονών (τηλεόραση, Η/Υ, κινητό τηλέφωνο, tablet κ.λ.π.) από κοντινή απόσταση. Στις περιπτώσεις αυτές φροντίστε αρχικά να ανοιγοκλείνετε συχνά τα μάτια για να ανανεώνονται τα δάκρυα, αλλά και να τα υγραίνετε. Δεν τρίβουμε τα μάτια όταν είναι ξηρά, για να αποφευχθούν ερεθισμοί και τραυματισμοί.

Σε περίπτωση που η παραγωγή των δακρύων είναι λιγότερη ή περισσότερη σε διάφορες περιόδους, είναι πιθανόν να υπάρχουν διάφορα προβλήματα στους δακρυικούς αδένες ή άλλες βλάβες που είναι απαραίτητο να εξετασθούν και να αντιμετωπιστούν από τον Οφθαλμίατρο.

Πλύσιμο - καθαρισμός των ματιών
Να αποφεύγεται το αιφνίδιο πλύσιμο των ανοιχτών ματιών με κρύο νερό. Με κλειστά τα βλέφαρα το νερό ανακουφίζει τα μάτια, χωρίς να τα βλάπτει και να τα πονά.

Αν θέλετε να απομακρύνετε κάτι από το μάτι, αφήστε να το ξεπλύνουν τα δάκρυα ή χρησιμοποιήστε ένα καθαρό αποστειρωμένο οφθαλμικό μαντηλάκι.

Χρήσιμες συμβουλές για την αντιμετώπιση ερεθισμών
Τα μάτια είναι δυνατόν να υπερυγραίνονται και να κοκκινίζουν όταν υπάρχει μεγάλη ροή δακρύων. Συχνά, αυτό μπορεί να συμβεί σε μια προσπάθεια του οφθαλμού να ξεπλύνει ένα ξένο σώμα που τον ενοχλεί, καθώς και όταν ερεθίζεται από καπνό ή από αντίδραση σε φυσικές ή χημικές ουσίες. Σε αυτές τις περιπτώσεις, καλό είναι να αποφεύγεται ο έντονος καθαρισμός των δακρύων και να ξεπλένονται οι οφθαλμοί μαλακά με άφθονο νερό.

Σε περιπτώσεις όπου υπάρχει υπερύγρανση, κοκκίνισμα και κολλάει ο οφθαλμός, υπάρχει υποψία επιπεφυκίτιδας και πρέπει να επισκεφθείτε οφθαλμίατρο, ενώ όταν τα μάτια ξηραίνονται συχνά, είναι απαραίτητο να φροντίζετε για τη συνεχή ύγρανσή τους, με πλύσιμο ή με τοποθέτηση τεχνητών δακρύων.

Ιδιαίτερη προσοχή να δίδεται σε ηλικιωμένα άτομα ή σε ασθενείς που έχουν διάφορα χρόνια νοσήματα, όπου μπορεί να εμφανίζουν ξηρότητα στα μάτια, είτε λόγω των παθήσεών τους, είτε διότι λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή που έχει ως παρενέργεια την ξηρότητα των οφθαλμών.

Προκειμένου να ελεγχθούν και να μειωθούν οι παράγοντες που προκαλούν ξηρότητα συνίσταται να: Αυξάνεται η υγρασία στο σπίτι ή στην εργασία, μειώνοντας την ξηρότητα της ατμόσφαιρας από την κεντρική θέρμανση. Αποφεύγεται η οδήγηση με αναμμένο το καλοριφέρ του αυτοκινήτου, ιδίως όταν στρέφεται στο πρόσωπο. Αποφεύγονται δραστηριότητες για μεγάλο και συνεχές χρονικό διάστημα, όπως το διάβασμα, το κέντημα, η θέαση τηλεόρασης, η εργασία στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, καθώς και άλλες εργασίες ή συνήθειες που απαιτούν επί μακρόν συγκεντρωμένη την προσοχή των ματιών σας σε αυτές και μειώνουν ακούσια τους βλεφαρισμούς. Όταν συμβαίνει αυτό, ανοιγοκλείνουν λιγότερο τα μάτια, συνεπώς δεν ανανεώνονται τα δάκρυα και προκαλείται ξηρότητα και ερεθισμός. Να γίνεται χρήση τεχνητών δακρύων, αλλαγή εικόνων στο οπτικό πεδίο, μικρά διαλλείματα και χρήση κατάλληλων απορροφητικών γυαλιών.

Μία σημαντική αιτία κοκκινίσματος και ερεθισμού των ματιών είναι η επιπεφυκίτιδα. Ιδιαίτερη προσοχή να δίδεται σε παιδιά σχολικής ηλικίας που έχουν επιπεφυκίτιδα, εφόσον αυτή μπορεί να μεταδοθεί σε άλλα παιδιά μέσω μολυσμένων μαντηλιών, πετσετών, δακτύλων κλπ. Οι γονείς στις περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να προμηθεύουν το παιδί με καθαρά χαρτομάντιλα και αποστειρωμένα οφθαλμικά μαντηλάκια και να υπενθυμίζουν το συνεχές πλύσιμο των χεριών.

Φροντίδα βλεφάρων (κριθαράκι, χαλάζιο, βλεφαρίτιδα)
Το κριθαράκι οφείλεται στο βακτηρίδιο του σταφυλόκοκκου και εμφανίζεται όταν μολυνθούν οι ρίζες των βλεφαρίδων, ενώ συχνά παρουσιάζεται στην παιδική και εφηβική ηλικία. Ξεκινά με απλή ενόχληση κατά τους βλεφαρισμούς. Αργότερα κοκκινίζουν και πρήζονται τα βλέφαρα, δημιουργώντας σταδιακά μια μικρή φουσκάλα που όταν ωριμάσει, εκκρίνει πυώδες υγρό. Συνιστάται ο συχνός καθαρισμός των ματιών και ιδιαίτερα των βλεφαρίδων, αφήνοντας το κριθαράκι να ωριμάσει και να περάσει μόνο του, αφαιρώντας με προσοχή το πυώδες υγρό. Να αποφεύγεται το τρίψιμο των ματιών, γιατί υπάρχει κίνδυνος επιμόλυνσης των άλλων βλεφαρίδων. Σε περιπτώσεις που παρατηρείται πόνος ή επανεμφανίζεται το κριθαράκι, συμβουλευτείτε άμεσα τον Οφθαλμίατρό σας.

Το χαλάζιο εμφανίζεται με πρήξιμο, εσωτερικά των βλεφάρων, ενός ή κάποιων από τους μικροσκοπικούς αδένες που φυσιολογικά παράγουν ένα λιπαρό έλαιο για την προστασία του ματιού, είναι μέρος των δακρύων και παράγεται κατά τους βλεφαρισμούς. Το υγρό αυτό μετά από επιπεφυκίτιδα, γίνεται πολύ πηχτό, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η έκκρισή του από τον αδένα φουσκώνοντας αυτόν, δημιουργώντας πρήξιμο κάτω από το βλέφαρο, δίνοντας την αίσθηση ενός χοντρού κόκκου. Είναι δυνατόν να μολυνθεί, να προκαλέσει ερεθισμό, πόνο, πρήξιμο. Το χαλάζιο δεν μεταδίδεται, εξαφανίζεται από μόνο του χωρίς καμιά θεραπεία σε περίπου 2 μήνες. Στην μείωση του ερεθισμού, του πόνου και του πρηξίματος των βλεφάρων που προκαλούνται από χαλάζιο, συμβάλλει η τοποθέτηση στα μάτια θερμών κομπρεσών ή η διενέργεια ατμόλουτρου (με το πρόσωπο πάνω από ζεστό νερό που ατμίζει για περίπου δέκα λεπτά), γεγονός που βοηθάει στο να υγρανθεί ο οφθαλμός, να μαλακώσει ο πρησμένος αδένας και να αποβληθεί πιο εύκολα το πηχτό υγρό.

Η βλεφαρίτιδα, που είναι η φλεγμονή των βλεφάρων, εμφανίζεται πιο συχνά σε ξανθά άτομα με ευαίσθητο δέρμα και μπορεί να οφείλεται και σε μόλυνση από σταφυλόκοκκο, προκαλώντας κοκκίνισμα στις άκρες των βλεφάρων. Συνεπώς εμφανίζονται κατακόκκινα και πρησμένα μάτια, με παράλληλη εμφάνιση λεπιδίων σαν πιτυρίδα που κολλάνε στις βλεφαρίδες. Η φλεγμονή είναι πιθανόν να επεκταθεί στον βολβό και στον επιπεφυκότα, ενώ αρκετές φορές παράλληλα με την βλεφαρίτιδα εμφανίζεται πιτυρίδα στα μαλλιά και στα φρύδια. Η βλεφαρίτιδα δεν είναι μεταδοτική. Για την αντιμετώπιση της , απαιτείται συστηματική υγιεινή των ματιών με απομάκρυνση των λεπιδίων με βρεγμένο βαμβάκι, με πλύσιμο των βλεφάρων με υγρό καθαρό σαπούνι και ειδικά αποστειρωμένα οφθαλμικά μαντηλάκια, με απαλό μασάζ των βλεφάρων και αρκετό πλύσιμο με τρεχούμενο νερό. Ανάλογα γίνεται και η εφαρμογή ειδικών αντιβιοτικών αλοιφών.

Η χρήση καλλυντικών
Συστήνεται η κατάλληλη και σωστή χρήση ασφαλών καλλυντικών στο μάτι, στα σωστά σημεία και να αποφεύγονται τα ακόλουθα:

Να βάζετε τα προϊόντα μακιγιάζ μέσα από τις βλεφαρίδες και στις άκρες των βλεφάρων. Να βάζετε πολύ μάσκαρα στις βλεφαρίδες. Να βάζετε σκιά κοντά στο βολβό. Υπερβολική χρήση μακιγιάζ μπορεί να προκαλέσει αλλεργικές αντιδράσεις στο δέρμα ,αλλά και στην επιφάνεια του βολβού, να φράξει τους δακρυικούς αδένες και να προκαλέσει ερεθισμό, πόνο και πιθανή μόλυνση. Πολύ προσοχή να δίδεται στην τοποθέτηση μάσκαρας και σκιάς διότι κόκκοι από τα προϊόντα αυτά πέφτουν πάνω στο βολβό μένοντας για καιρό, προκαλώντας ερεθισμό και κοκκίνισμα των ματιών. Ιδιαίτερη προσοχή να δίδεται στον καθαρισμό των ματιών από το μακιγιάζ με κατάλληλα υλικά και πλύσιμο αυτών.

Προστασία από αλλεργίες
Ένας σημαντικός παράγοντας ερεθισμού των ματιών και επηρεασμού της όρασης είναι οι διάφορες τύπου αλλεργίες. Σε περίπτωση που υπάρχει αλλεργική επιπεφυκίτιδα, προσπαθήστε να εντοπίσετε τους παράγοντες που οδηγούν σε αυτή κατά περίπτωση και σε τι έχετε ευαισθησία π.χ σκόνη, γύρη, υφάσματα, σαμπουάν, κατοικίδια ζώα κ.λ.π., προσπαθώντας να τους αποφεύγετε.

Όταν υπάρχουν αλλεργικές αντιδράσεις στους οφθαλμούς, αυτοί συνήθως κολλάνε, ερεθίζονται και πρήζονται τα βλέφαρα. Στην κατάσταση αυτή μπορεί να προστεθεί και το αλλεργικό συνάχι, η δύσπνοια ή και ο δερματικός ερεθισμός. Στις περιπτώσεις που συμβαίνουν αυτά, ακολουθούνται οι οδηγίες υγιεινής.

Πολύ προσοχή να δίδεται, όταν οι αλλεργικές αντιδράσεις των ματιών εμφανίζονται σε διάφορες εποχές ή περιοχές ή συμβαίνουν κάτω από ειδικές συνθήκες και δραστηριότητες, καθώς και αν αυτές συμβαίνουν σε μικρά παιδιά, σε ηλικιωμένους και σε χρονίως πάσχοντες.

Συχνά, αλλεργίες στα μάτια προκαλούνται από καλλυντικά, μέταλλα, βαφές μαλλιών και ρούχων κλπ, που μπορεί να ερεθίσουν το δέρμα στα χέρια και από εκεί να μεταφερθεί η αλλεργία στα μάτια.

Χρήση φακών επαφής και γυαλιών
Η χρήση κατάλληλων γυαλιών όρασης και ηλίου, καθώς και η σωστή εφαρμογή των φακών επαφής συμβάλλουν ουσιαστικά στην καλή υγεία των οφθαλμών και στην βελτίωση της όρασης. Στην περίπτωση επιλογής γυαλιών, ιδιαίτερη προσοχή να δίδεται στην κατάλληλη επιλογή των κρυστάλλων/φακών ανάλογα με την ιδιαιτερότητα των παθήσεων (αντοχή, απορροφητικότητα κλπ), καθώς και στην κατάλληλη επιλογή σκελετού ανάλογα με το σχήμα και την ανατομία του προσώπου, των καθημερινών συνηθειών - τρόπου ζωής, του επαγγέλματος και των πιθανών αλλεργιών που μπορεί να υπάρχουν.

Ως προς τα γυαλιά ηλίου, απαραίτητο είναι να επιλέγονται αλλά και να φοριούνται στα μάτια (όχι στα μαλλιά ή κρεμασμένα στο στήθος) γυαλιά υψηλής απορροφητικότητας για προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία και κυρίως σκούρων χρωμάτων.

Απαγορεύεται να κοιτάτε τον ήλιο απευθείας, χωρίς γυαλιά ηλίου ακόμα και κατά την ανατολή ή την δύση αυτού. Συνιστάται επίσης να μην τον κοιτάτε ούτε φορώντας και τα γυαλιά ηλίου. Υπάρχει σοβαρός κίνδυνος εγκαυμάτων στον αμφιβληστροειδή.

Μην αγοράζετε γυαλιά όρασης ή ηλίου φθηνά με πρόχειρα, αμφιβόλου ποιότητας υλικά, από το δρόμο, τις λαϊκές, τα περίπτερα και γενικώς από μη οπτικά καταστήματα.

Στην περίπτωση που επιλέξετε να φορέσετε φακούς επαφής ανάλογα με το πρόβλημα όρασης που έχετε, να δίνεται σημασία στα ακόλουθα: Αν θα φοράτε φακούς επαφής και παράλληλα θα χρησιμοποιείτε γυαλιά για διάβασμα. Αν θα επιλέξετε να φοράτε φακούς μακράς διάρκειας, μηνιαίας ή ημερήσιας χρήσης. Στην κατάλληλη επιλογή υγρών φύλαξης και καθαρισμού των φακών επαφής. Να αποφεύγεται η χρήση των φακών επαφής που έχουν φθαρεί ή τραυματισθεί από πτώσεις ή άλλες μηχανικές βλάβες.

πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ