Όσα πρέπει να γνωρίζετε για την καθυστέρηση λόγου

Γράφει η Ρεπάνη Ευστρατία - Λογοθεραπευτής

Σε κάθε παιδί με φυσιολογική ανάπτυξη, ο λόγος εμφανίζεται αυτόματα. Το παιδί είναι από τη φύση του εφοδιασμένο με ένα γλωσσικό εξοπλισμό, ο οποίος του επιτρέπει να εμφανίσει και να εξελίξει το λόγο του, χωρίς να απαιτούνται κάποια ιδιαίτερα εξωτερικά ερεθίσματα. Η σημαντικότερη ηλικία για την ανάπτυξη της γλώσσας είναι από 1,6 έως 4,6 χρονών. Το παιδί στην ηλικία των 4 έως 5 χρονών πρέπει να έχει μία κατανοητή ομιλία. Ωστόσο, υπάρχουν παιδάκια που καθυστερούν να εμφανίσουν λόγο ή παιδιά που αρχίζουν να μιλούν κανονικά αλλά καθυστερούν να εξελίξουν τους υπόλοιπους τομείς του λόγου.

Πολύ συχνά οι γονείς ανησυχούν για την ανάπτυξη του λόγου των παιδιών τους. Εκφράζουν τον προβληματισμό τους σε συγγενείς και φίλους στην προσπάθεια τους να λύσουν τις απορίες τους. Συχνά δεν παίρνουν απαντήσεις που τους εφησυχάζουν ή δεν ενημερώνονται σωστά.

Παρακάτω παραθέτω τους πιο συχνούς προβληματισμούς με τις απαντήσεις.

Τι σημαίνει καθυστέρηση λόγου;

Καθυστέρηση λόγου σημαίνει ότι οι λέξεις ή οι προτάσεις δεν γίνονται κατανοητές ή δεν χρησιμοποιούνται ανάλογα με την αντίστοιχη ηλικία του παιδιού.

Πότε μιλάμε για καθυστέρηση λόγου;

Μιλάμε για καθυστέρηση λόγου όταν το παιδί σας πλησιάζει την ηλικία των 3 ετών και:

Δεν χρησιμοποιεί καθόλου λόγο
Επικοινωνεί μόνο με νοήματα (δείχνει αυτό που θέλει)
Λέει μόνο συλλαβές ή λέξεις όπως μαμά, μπαμπά, παππού, γιαγιά, νερό (λεξιλόγιο < 10)
Δυσκολεύεται να επαναλάβει λεξούλες που του λέμε
Ο λόγος του είναι ακατανόητος από το κοινωνικό περιβάλλον
Δεν κάνει συνδυασμούς λέξεων (π.χ. φράσεις: μαμά βόλτα, μικρές προτάσεις: μαμά τρώει μήλο)

Πότε θα πρέπει να αναζητήσω τη βοήθεια του ειδικού;

Όταν αρχίσετε να ανησυχείτε! Μην καθυστερήσετε! Εάν υπάρχει κάποια διαταραχή, η πρώιμη παρέμβαση είναι πολύ σημαντική. Η έγκαιρη διάγνωση της γλωσσικής καθυστέρησης σε παιδιά μικρής ηλικίας (π.χ. στην ηλικία των 24 με 30 μηνών) θεωρείται πλέον σημαντική αφού σε αυτή την ηλικία το παιδί έχει πολλές δυνατότητες βελτίωσης και ανάκαμψης της γλωσσικής καθυστέρησης εφόσον και εάν ακολουθηθεί η σωστή συμβουλευτική ή θεραπευτική αγωγή. Τα παιδιά ωφελούνται περισσότερο από τη θεραπευτική αγωγή στην ηλικία των 2-4 χρόνων σε σύγκριση με την θεραπευτική αγωγή που αρχίζει σε μεγαλύτερες ηλικίες. Η πρώιμη αυτή περίοδος θεωρείται η πιο εύκαιρη και η πιο κρίσιμη για παρέμβαση, λόγω της πλαστικότητας του εγκεφάλου, που επιτρέπει τη βέλτιστη αφομοίωση των ερεθισμάτων που δέχεται το παιδί.

Τι μπορώ να περιμένω από τον Λογοθεραπευτή;

Ο λογοθεραπευτής μπορεί να σας συμβουλέψει για το αν το παιδί σας χρειάζεται εξειδικευμένη βοήθεια. Αν ναι, θα πρέπει να ενταχθεί, ανάλογα με τις δυσκολίες του, σ’ ένα πρόγραμμα θεραπείας. Ο αριθμός των θεραπειών εξαρτάται από τις ανάγκες του παιδιού. Επίσης θα ενημερώσει και θα καθοδηγήσει τους γονείς για το πώς μπορούν και οι ίδιοι να συμβάλουν ενεργά στην αντιμετώπιση της δυσκολίας.

Πώς μπορώ να βοηθήσω τη διαδικασία ανάπτυξης του λόγου στο παιδί μου;

Εκμεταλλευτείτε τις καθημερινές δραστηριότητες για να εμπλουτίσετε το λεξιλόγιό του (ψώνια, μαγείρεμα, μπάνιο, τηλεόραση).
Ονομάστε τα διάφορα μέρη του σώματος, διάφορα οικεία αντικείμενα.
Μιλήστε του χρησιμοποιώντας απλές λέξεις και σωστές γραμματικά προτάσεις αλλά όχι «μωρουδίστικα».
Επικεντρώστε την προσοχή σας περισσότερο στο τι θέλει να σας πει το παιδί και όχι τόσο στον τρόπο που το λέει.
Βοηθήστε το στο να εκφράζει συναισθήματα και ιδέες.

Τι πρέπει να θυμάστε!

Οι δυσκολίες ενός παιδιού πρέπει πάντοτε να εκτιμώνται σε σχέση με την ηλικία του.
Ο ψυχολογικός παράγοντας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο και εμπλέκεται άμεσα στο λόγο και την ομιλία.
Τα παιδιά με Καθυστέρηση Λόγου είναι πιθανό να εμφανίσουν Ειδική Γλωσσική Διαταραχή, κάποια επικοινωνιακή ή κοινωνικού τύπου διαταραχή, ΔΕΠΥ, Νοητική Υστέρηση και άλλες αναπτυξιακές διαταραχές.
 Η απώλεια ακοής δεν φαίνεται πάντοτε και μπορεί να συμβάλλει στην καθυστέρηση του λόγου και της ομιλίας - ακόμη και αν είναι παροδική λ.χ. συχνές ωτίτιδες.
 Εάν κάτι σας ανησυχεί είναι προτιμότερο να απευθυνθείτε σε ένα λογοθεραπευτή.
Η πρόληψη και η έγκαιρη παρέμβαση είναι πάντοτε καλύτερες από την εδραίωση του προβλήματος. Παιδιά με Καθυστέρηση λόγου πρέπει να αξιολογούνται για γενικότερα γνωστικά προβλήματα και να παρακολουθούνται για ενδεχόμενη αλλαγή στη διάγνωση όσο πλησιάζουν τη σχολική ηλικία.
 Η μη έγκαιρη αντιμετώπιση των διαταραχών λόγου και ομιλίας, μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολίες μάθησης και σχολική αποτυχία.

Πηγή: aegeandoctors.gr