Σιωπηλή μάστιγα τα ρευματικά νοσήματα

Τα ρευματικά νοσήματα ταλαιπωρούν εκατομμύρια άτομα σε όλο τον κόσμο, ενώ τα δημόσια συστήματα υγείας δαπανούν πολύ μεγαλύτερα ποσά από όσα δαπανούν για οποιοδήποτε άλλο νόσημα συμπεριλαμβανομένων του διαβήτη, των καρδιαγγειακών νοσημάτων, των αναπνευστικών νοσημάτων, ακόμη και του καρκίνου. Το κόστος αυτό θα γίνει ακόμα μεγαλύτερο την επόμενη δεκαετία εξαιτίας της γήρανσης του πληθυσμού, αλλά και του δυτικού τρόπου ζωής (καθιστική ζωή, γρήγορο φαγητό, παχυσαρκία κ.λπ.)

Για το λόγο αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνώρισε τα ρευματικά νοσήματα ως μία από τις πέντε μεγαλύτερες χρόνιες «πληγές» της υγείας του πληθυσμού (μαζί με τον καρκίνο, τις καρδιοπάθειες, τις ψυχικές νόσους και τον διαβήτη) στο πλαίσιο του Horizon 2020, του μεγαλύτερου προγράμματος έρευνας και καινοτομίας που έχει ποτέ υιοθετήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Πρόκειται για μερικά από τα συμπεράσματα που προέκυψαν από το Ετήσιο Συνέδριο Ρευματικών Παθήσεων της EULAR (European League Against Rheumatism) το οποίο έγινε στο Λονδίνο στις αρχές Ιουνίου, με τη συμμετοχή περίπου 16.000 συνέδρων από 130 χώρες. Στο Συνέδριο συμμετείχε η ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α (Ελληνική Eταιρεία Αντιρευματικού Αγώνα) που είναι και η εκπρόσωπος της Eular στην χώρα μας.

Ποια είναι τα ρευματικά νοσήματα

Ρευματικά νοσήματα είναι οι μη τραυματικές και μη χειρουργικές παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος και οι παθήσεις του συνδετικού ιστού. Είναι δηλ. οι παθήσεις των αρθρώσεων, των τενόντων, των συνδέσμων, των ορογόνων θυλάκων, των μυών, των οστών και της σπονδυλικής στήλης.

Ορισμένα ρευματικά νοσήματα, τα οποία ονομάζονται αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα, και νοσήματα του συνδετικού ιστού, δεν περιορίζονται μόνο στο μυοσκελετικό σύστημα, αλλά προσβάλλουν και διάφορα άλλα όργανα ή συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού, όπως π.χ. τους νεφρούς, το δέρμα, τα μάτια, τους πνεύμονες, την καρδιά, τις αρτηρίες, τις φλέβες, το ήπαρ, τον εγκέφαλο κ.λπ.

Τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα όχι μόνο είναι οι σοβαρότερες ρευματικές παθήσεις αλλά μερικές από αυτές είναι από τις πιο σοβαρές και βαρύτερες παθήσεις.

Οι Έλληνες ρευματικοί ασθενείς

Υπολογίζεται πως περίπου 120 εκατομμύρια άνθρωποι, πάσχουν από κάποιο ρευματικό νόσημα στην Ευρώπη ενώ στην Ελλάδα ο αριθμός αγγίζει τα 3 εκατ. Η ρευματοειδής αρθρίτδια κατέχει την πρώτη θέση και προσβάλει τρεις φορές πιο συχνά τις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες. Ακολουθούν η αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα και η ψωριασική αρθρίτιδα.

Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Αντιρευματικουύ Αγώνα (ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α.), οι ΄Έλληνες νοσούντες από ρευματικά νοσήματα μένουν συχνά χωρίς βοήθεια. Έξι στους δέκα ρευματοπαθείς δεν επισκέπτονται άμεσα τον ειδικό γιατρό, τον ρευματολόγο, θεωρώντας κατάλληλο κάποιον άλλο εξειδικευμένο ιατρό. Τέσσερις στους δέκα επισκέφθηκαν τον ρευματολόγο τουλάχιστον τρεις μήνες έπειτα από την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων. Σε ό,τι αφορά την αναγνωρισιμότητα των ρευματικών παθήσεων, ένας στους τρεις θεωρεί ότι γνωρίζει τις ρευματικές παθήσεις, ωστόσο το ποσοστό άγνοιας για συγκεκριμένες ασθένειες όπως ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος ή η Ψωρισιακή Αρθρίτιδα ή Σπονδυλαρθρίτιδα ή το Σκληρόδερμα ξεπέρασε το 70%.

Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού και η ενημέρωση και εκπαίδευσητων ασθενών αποτελούν σημαντικό στοιχείο της θεραπευτικής αντιμετώπισης.

Οι θεραπείες

Η θεραπευτική προσέγγιση του νοσούντα με ρευματική νόσο, τόνισε ο κος Κούβελας, Καθηγητής Κλινικής Φαρμακολογίας ΑΠΘ και μέλος της EMA, είναι πολυδιάστατη και δεν πρέπει να περιορίζεται στη φαρμακευτική αγωγή. Χρειάζεται συνδυασμό φαρμάκου, φυσικοθεραπείας, άσκησης, διατροφής και ψυχολογικής υποστήριξης. Αξίζει να σημειωθεί ότι η φαρμακευτική αντιμετώπιση των ρευματικών νόσων, έχει εντυπωσιακή πρόοδος τα τελευταία χρόνια. Πλέον, οι αντιρευματικές θεραπείες είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές με αποτέλεσμα οι ασθενείς να παραμένουν πλήρως λειτουργικοί κα με καλή ποιότητα ζωής.

Σε κάθε περίπτωση, όπως συμβαίνει σε όλους τους τομείς της Ιατρικής αυτόν τον καιρό, απώτερος στόχος των επιστημόνων δεν είναι άλλος από την εξατομίκευση της θεραπείας.

Η συμμόρφωση του ασθενούς, αποτελεί βασική προϋπόθεση επιτυχίας, διευκρίνισε ο καθηγητής. Πρέπει να ακολουθεί τις οδηγίες του γιατρού, να μη διακόπτει, τροποποιεί τη δόση από μόνος του και να μην εγκαταλείπει την αγωγή του για εναλλακτικού τύπου θεραπείες. Τα φάρμακα λαμβάνονται ή μόνα τους ή συνδυαστικά και είναι απόφαση του θεράποντος ιατρού αναλόγως της κλινικής εικόνας και ανταπόκρισης του ασθενούς.

Τα τελευταία περίπου 10 χρόνια, η χρήση των βιολογικών παραγόντων στη θεραπευτική αντιμετώπιση πολλών ρευματικών νοσημάτων αποτελεί μία από τις σημαντικότερες θεραπευτικές εξελίξεις. Το πολύ ακριβό κόστος χορήγησής τους αντισταθμίζεται από τη μείωση σε άλλες δαπάνες υγείας, όπως η νοσηλεία και οι χειρουργικές επεμβάσεις, αλλά και από τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πασχόντων, η οποία μεταφράζεται σε μεγαλύτερη παραγωγικότητα και λιγότερες απουσίες από την εργασία.

Τα φάρμακα αυτά όμως όπως όλα σχεδόν τα φάρμακα έχουν και αρκετές παρενέργειες και αντενδείξεις και για το λόγο αυτό θα πρέπει να υπάρχει τακτική παρακολούθηση και σωστή ενημέρωση του ασθενούς.

Ένα ακόμα σημαντικό όπλο στη φαρέτρα των γιατρών είναι πλέον και το βιο-ομοειδή (bio-similars), τα οποία είναι ουσιαστικά αντίγραφα των βιολογικών παραγόντων αλλά όχι ακριβώς ίδια με τα φάρμακα αναφοράς καθώς είναι προϊόντα βιολογικής προέλευσης, δηλαδή παρασκευάζονται όπως και οι βιολογικοί παράγοντες από ζωντανούς οργανισμούς, οι οποίοι μπορεί να είναι μικρόβια, πειραματόζωα ή και ανθρώπινα κύτταρα που καλλιεργούνται σε ειδικές συνθήκες.

Το βασικό πλεονέκτημα βέβαια των βιο-ομοειδών (και ο ουσιώδης λόγος ύπαρξής τους) είναι η χαμηλότερη τιμή τους, που επιτρέπει στα συστήματα υγείας να καλύπτουν μεγαλύτερο αριθμό ασφαλισμένων με απαραίτητα φάρμακα. Με τα βιο-ομοειδή λοιπόν, όπως και τα γενόσημα, αυξάνει η προσβασιμότητα του πληθυσμού στο φάρμακο, όχι μόνο στο φθηνότερο, αλλά από την συνολική οικονομία που επιτυγχάνεται και στο καινοτόμο που θεραπεύει παθήσεις ανίατες μέχρι πρότινος.

«Η πολυπλοκότητα των βιολογικών παραγόντων, για τη σύνθεση των οποίων απαιτείται μια διαδικασία με χιλιάδες βήματα, μεταφράζεται στο ότι είναι αδύνατο να συντεθεί ένα ταυτόσημο αντίγραφο ενός πρωτότυπου βιολογικού φαρμάκου. Αυτό πρακτικά σημαίνει αλλαγές στη δραστικότητα του παραγόμενου προϊόντος αλλά και πιθανές παρενέργειες, ακόμη και σοβαρές, καθώς ο μεταβολισμός του φαρμάκου από τον οργανισμό μπορεί, ακόμη και λόγω μιας πολύ μικρής αλλαγής στη σύνθεσή του, να δώσει διαφορετικά μεταβολικά προϊόντα με αποτέλεσμα την πρόκληση ανεπιθύμητων ενεργειών»,τόνισε ο καθηγητής.