Οι χρήστες μαριχουάνας έχουν χαμηλότερο δείκτη νοημοσύνης;

Η χρήση μαριχουάνας επί αρκετά χρόνια έχει επιπτώσεις στον εγκέφαλο, οδηγώντας σε λιγότερη φαιά ουσία και ιδίως σε μικρότερο όγκο του κογχομετωπιαίου φλοιού, αλλά επίσης φαίνεται να διευκολύνει τη γέννηση περισσότερων και πιο πολύπλοκων νευρωνικών διασυνδέσεων στον εγκέφαλο, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα.

Ήταν η πρώτη φορά που έγινε μελέτη των μακροχρόνιων επιπτώσεων της χρήσης της κάνναβης στον εγκέφαλο, με την χρήση τριών διαφορετικών τεχνικών μαγνητικής απεικόνισης (MRI). Διαπιστώθηκε επίσης ότι οι συνέπειες για τον εγκέφαλο εξαρτώνται από την ηλικία που ξεκίνησε η χρήση του ναρκωτικού και από τη διάρκεια της χρήσης σε χρόνια.

Οι ερευνητές του Κέντρου Υγείας του Εγκεφάλου του Πανεπιστημίου του Τέξας - Ντάλας, με επικεφαλής την αναπληρώτρια καθηγήτρια νευροεπιστήμης Φρανσέσκα Φίλμπι, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), μελέτησαν τον εγκέφαλο 48 ενηλίκων χρηστών ηλικίας 20 έως 36 ετών (που έκαναν χρήση κατά μέσο όρο τρεις φορές τη μέρα) και 62 μη χρηστών (για λόγους σύγκρισης).

Η κάνναβη και τα παράγωγά της (μαριχουάνα, χασίς κ.α.) εμφανίζουν αυξημένη κατανάλωση τα τελευταία χρόνια σε πολλές χώρες. Τεστ έχουν δείξει ότι οι μακροχρόνιοι χρήστες έχουν χαμηλότερο δείκτη νοημοσύνης σε σχέση με τους συνομηλίκους τους που δεν είναι χρήστες. Όμως αυτή η νοητική επίπτωση δεν φαίνεται να διαφωτίστηκε από τη νέα μελέτη, καθώς δεν υπάρχει -άμεση τουλάχιστον- σχέση ανάμεσα στις μειωμένες νοητικές επιδόσεις και στον μειωμένο όγκο του κογχομετωπιαίου φλοιού.

Από την άλλη, οι ερευνητές επεσήμαναν ότι οι αυξημένες νευρωνικές διασυνδέσεις που παρατηρούνται στους μακροχρόνιους χρήστες, τόσο σε ανατομικό όσο και σε λειτουργικό επίπεδο, μπορεί να αντισταθμίζουν την απώλεια της εγκεφαλικής φαιάς ουσίας. Τελικά, όμως, μετά από ένα όριο μακροχρόνιας χρήσης κάνναβης, και οι «καλωδιώσεις» του εγκεφάλου αρχίζουν να μειώνονται.

Η μελέτη έδειξε ότι όσο νωρίτερα αρχίσει κανείς την χρήση και όσο πιο συχνή είναι αυτή, τόσο πιο αυξημένες είναι οι διασυνδέσεις μεταξύ των νευρώνων του εγκεφάλου. Αν και μετά από έξι έως οκτώ χρόνια συνεχόμενης χρήσης μαριχουάνας, οι «καλωδιώσεις» εμφανίζουν μείωση, παραμένουν πάντα περισσότερες από αυτές που διαθέτουν οι υγιείς μη χρήστες.

Οι νευρώνες (εγκεφαλικά κύτταρα) των χρηστών φαίνεται να προσαρμόζονται και να αναπληρώνουν τις όποιες απώλειες της εγκεφαλικής ουσίας. Αυτό, όπως είπε η Φρανσέσκα Φίλμπι, πιθανώς εξηγεί γιατί οι χρόνιοι χρήστες «φαίνεται να τα πηγαίνουν μια χαρά», παρά τον μικρότερο όγκο της φαιάς ουσίας τους, ιδίως στον κογχομετωπιαίο φλοιό.

Η μελέτη δείχνει ότι η φαιά ουσία του εγκεφάλου είναι πιο ευάλωτη σε σχέση με τη λευκή ουσία στις συνέπειες της τετραϋδροκανναβιδόλης, της κύριας δραστικής ουσίας του φυτού της κάνναβης. Οι βλάβες στον κογχομετωπιαίο φλοιό έχουν συσχετισθεί με μειωμένη ενσυναίσθηση (ικανότητα να νιώθει κανείς τα συναισθήματα των άλλων) και με μερικές μορφές ψυχοπάθειας. Η φαιά ουσία αποτελείται από τους κυρίως νευρώνες (τα εγκεφαλικά κύτταρα), ενώ η λευκή ουσία από τους συνδετικούς νευράξονες κατά μήκος των οποίων «ταξιδεύουν» τα νευρικά σήματα.

Κίνδυνοι και από το παθητικό κάπνισμα

Εξάλλου, σε μια άλλη έρευνα, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή ιατρικής Μάθιου Σπρίνγκερ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, η οποία πρόκειται να παρουσιαστεί σε αμερικανικό καρδιολογικό συνέδριο, διαπιστώθηκε ότι -όπως συμβαίνει και με το κοινό τσιγάρο- οι παθητικοί καπνιστές μαριχουάνας, που εισπνέουν τον καπνό όσων κάνουν χρήση γύρω τους, μπορεί να υποστούν βλάβες στα αιμοφόρα αγγεία τους. Το γεγονός αυτό αυξάνει την πιθανότητα για αρτηριοσκλήρυνση και τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.

Η διαπίστωση αυτή βασίστηκε σε δοκιμές με πειραματόζωα (αρουραίους), οι οποίοι στο εργαστήριο εκτέθηκαν -όπως οι άνθρωποι παθητικοί καπνιστές- σε καπνό μαριχουάνας. Η λειτουργία των αιμοφόρων αγγείων τους μειώθηκε έως 70% μετά από μισή μόνο ώρα έκθεσης στο κάπνισμα «από δεύτερο χέρι».

Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ενημερωθεί για τους κινδύνους του παθητικού καπνίσματος αναφορικά με το τσιγάρο, αλλά δεν αντιλαμβάνονται ότι κάτι ανάλογο ισχύει και με τα παράγωγα της κάνναβης. Αυτό σημαίνει ότι αν κάποιος, ιδίως νέος, γυροφέρνει σε έναν κλειστό χώρο όπου γύρω του γίνεται χρήση μαριχουάνας ή χασίς, ακόμη κι αν δεν καπνίζει ό ίδιος, κινδυνεύει με συνέπειες για την υγεία του.