Μαστογραφία: Πότε ωφελεί και πότε «βλάπτει»

Άλλη μία επιστημονική έρευνα δείχνει ότι το ερώτημα για την αξία της ετήσιας μαστογραφίας δεν μπορεί να απαντηθεί με απλό τρόπο, καθώς η συγκεκριμένη δημοφιλής γυναικολογική εξέταση έχει περισσότερα, λιγότερα ή και ανύπαρκτα οφέλη, ανάλογα με την ξεχωριστή περίπτωση κάθε γυναίκας, με βάση την ηλικία της, το οικογενειακό ιστορικό της, το αν έχει γεννήσει και άλλους παράγοντες.

Συνολικά, σύμφωνα με την έρευνα, που αξιολόγησε σφαιρικά προηγούμενες έρευνες 50 ετών, οι ετήσιες μαστογραφίες έχουν ως αποτέλεσμα μια μείωση κατά 19% στον αριθμό θανάτων από καρκίνο του μαστού. Η μείωση αυτή είναι μικρότερη (15%) για τις γυναίκες μεταξύ 40- 50 ετών και μεγαλύτερη (32%) για τις γυναίκες άνω των 60 ετών. Για κάθε όμως ξεχωριστή γυναίκα, το πόσο θα ωφεληθεί από την τακτική μαστογραφία, θα εξαρτηθεί τελικά από το ξεχωριστό «προφίλ» κινδύνου της (γενετικού κ.α.)

Πρόσφατες μελέτες αμφισβήτησαν την αξία των τακτικών μαστογραφιών, όσον αφορά τη μείωση της θνησιμότητας από καρκίνο. Ειδικά μια μεγάλη καναδική μελέτη, που δημοσιεύτηκε τον Φεβρουάριο, επιβεβαίωσε ότι πολλοί από τους όγκους που διαγιγνώσκονται έγκαιρα σε μια μαστογραφία, τελικά δεν πρόκειται να αποβούν θανατηφόροι.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη δρ Λίντια Πέις της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και του Νοσοκομείου Brigham and Women’s της Βοστόνης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου (JAMA), σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερς, αναγνώρισαν ότι το «προφίλ» κινδύνου κάθε γυναίκας είναι διαφορετικό, συνεπώς η μαστογραφία δεν έχει την ίδια ωφέλεια για όλες.

Το βασικό «μήνυμα» της νέας μετα-ανάλυσης είναι ότι τα οφέλη της μαστογραφίας συχνά υπερεκτιμώνται, αλλά επίσης και οι αρνητικές πλευρές της υποεκτιμώνται. «Η μαστογραφία δεν είναι ένα τέλειο τεστ», δήλωσε η ερευνήτρια και αναπληρώτρια καθηγήτρια ιατρικής Νάνσι Κίτινγκ. «Μερικοί καρκίνοι δεν θα διαγνωστούν (από την μαστογραφία), μερικές γυναίκες θα πεθάνουν από καρκίνο του μαστού άσχετα από το αν έχουν κάνει μαστογραφία, ενώ ένας μικρός αριθμός γυναικών που θα είχαν πεθάνει από καρκίνο του μαστού, αν δεν είχαν κάνει την εξέταση, θα σώσουν τη ζωή τους».

Η έρευνα υπολόγισε ότι σε 10.000 γυναίκες μεταξύ 40 - 50 ετών που κάνουν ετήσια μαστογραφία επί δέκα συνεχόμενα έτη, περίπου οι 190 θα διαγνωστούν με καρκίνο του μαστού. Από αυτές τις 190, μόνο οι πέντε θα αποφύγουν το θάνατο χάρη στις μαστογραφίες, ενώ οι 25 θα πεθάνουν άσχετα από το αν έχουν κάνει τακτικές μαστογραφίες ή όχι. Οι υπόλοιπες 160 θα επιζήσουν κυρίως χάρη στις προόδους που έχει σημειώσει η θεραπεία του καρκίνου του μαστού.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, η κυριότερη αρνητική πλευρά της μαστογραφίας είναι η υπερ-διάγνωση, δηλαδή η διάγνωση καρκίνων που ποτέ δεν θα είχαν εξελιχτεί σε ιατρικό πρόβλημα στη διάρκεια ζωής μιας γυναίκας, είτε γιατί ο όγκος του μαστού ποτέ δεν θα μεγάλωνε, είτε γιατί θα μεγάλωνε τόσο αργά που τελικά η ασθενής θα πέθαινε από άλλη αιτία και όχι από καρκίνο (κάτι ανάλογο συμβαίνει σε αρκετούς άνδρες με τον "αργό" καρκίνο του προστάτη).

Με τις υπάρχουσες τεχνικές, είναι αδύνατο οι γιατροί να είναι σίγουροι ποιοι διαγνωσμένοι καρκίνοι θα αποδειχτούν ακίνδυνοι και ποιοι δυνητικά θανατηφόροι, συνεπώς αναγκάζονται -για προληπτικούς λόγους- να προχωρούν σε λιγότερο ή περισσότερο επιθετική αντικαρκινική θεραπεία. Η νέα έρευνα εκτιμά ότι σχεδόν μία στις πέντε γυναίκες (ποσοστό 19%) ανήκει σε αυτή την κατηγορία της υπερ-διάγνωσης. Έτσι, οι 36 από τις 190 γυναίκες που διαγνώστηκαν με καρκίνο του μαστού μέσω της μαστογραφίας, έκαναν περιττή χειρουργική επέμβαση (μαστεκτομή), χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία.

Επιπλέον, πάνω από τις μισές γυναίκες που κάνουν ετήσια μαστογραφία επί μία δεκαετία, πρέπει να περιμένουν έστω μία «θετικώς ψευδή» ένδειξη (πράγμα που έχει ως συνέπεια μία νέα μαστογραφία για επιβεβαίωση), ενώ το 20% από αυτές τις γυναίκες με το παραπλανητικά θετικό αποτέλεσμα (ένδειξη όγκου) θα υποχρεωθούν σε περιττή βιοψία για επιβεβαίωση.

Σε κάθε περίπτωση, επειδή ο κίνδυνος για καρκίνο του μαστού αυξάνεται με το πέρασμα του χρόνου, οι γυναίκες ηλικίας άνω των 50 ετών έχουν συγκριτικά να ωφεληθούν περισσότερο από τις μαστογραφίες.