Ποια είναι η νόσος που δε «συμπαθεί» τα δημητριακά;

Η νόσος της Κοιλιοκάκης ή της δυσανεξία στη γλουτένη είναι μια παθολογική κατάσταση αρκετά διαδεδομένη παγκοσμίως και αρκετά συχνή. Πρόκειται για μια πάθηση που προκαλείται από την πρωτεΐνη των δημητριακών και η οποία ονομάζεται γλουτένη. Η Κοιλιοκάκη είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα, ενώ σύμφωνα με ανεπίσημα στοιχεία, στη χώρα μας, περίπου 100.000 Έλληνες πάσχουν από κοιλιοκάκη, μας αναφέρει ο κλινικός Διαιτολόγος-Βιολόγος Χάρης Δημοσθενόπουλος, προϊστάμενος του Διαιτολογικού Τμήματος Λαϊκού Νοσοκομείου Αθηνών και μέλος του ΔΣ της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας, απαντώντας στα συχνότερα ερωτήματα για τη νόσο:

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Με εξέταση αίματος για την ανίχνευση ειδικών αντισωμάτων (αντισώματα έναντι της τρανσγλουταμινάσης ιστού - tΤG και του ενδομυσίου- ΕΜΑ). Συχνά όμως η εξέταση δεν είναι αρκετή για να υπάρξει επιβεβαίωση ύπαρξης της νόσου και απαιτείται και γαστροσκόπηση ή λήψη βιοψίας εντέρου.



Τι είναι όμως η γλουτένη;

Η γλουτένη είναι μια ουσία που βρίσκεται στα δημητριακά όπως το σιτάρι, η σίκαλη, το κριθάρι και η βρώμη. Στα άτομα με κοιλιοκάκη η γλουτένη συμβάλλει στην καταστροφή του βλεννογόνου του εντέρου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην έχουμε πλήρη πέψη και να έχουμε δυσαπορρόφησης των θρεπτικών συστατικών από τον οργανισμό.



Πώς καταλαβαίνω ποια προϊόντα είναι ελεύθερα γλουτένης;

Τα προϊόντα χωρίς γλουτένη πρέπει να φέρουν ένα ειδικό σήμα*. Αυτό εξασφαλίζει πως ένα τυποποιημένο προϊόν είναι ασφαλές και μπορεί να καταναλωθεί χωρίς πρόβλημα από τους πάσχοντες από κοιλιοκάκη.



Είναι μορφή αλλεργίας;

Η κοιλιοκάκη δεν είναι κάποιου είδους τροφική δυσανεξία ή αλλεργία. Αντίθετα, είναι αυτοάνοσο νόσημα (το δημιουργεί ο ίδιος ο οργανισμός) και το ανοσοποιητικό σύστημα δε δέχεται τη γλουτένη, προκαλώντας «επίθεση» στους ιστούς του.



Πώς αναπτύσσεται η κοιλιοκάκη;

Όταν ένα άτομο που πάσχει από κοιλιοκάκη καταναλώσει τρόφιμο που περιέχει γλουτένη (ή έχει επιμολυνθεί π.χ. ρύζι που σερβιρίζεται με την ίδια κουτάλα με τα κοινά ζυμαρικά ή καλαμάκι που ψήθηκε στην ίδια σχάρα με την πίτα για σουβλάκι) εμφανίζει βλάβες στο τοίχωμα του λεπτού εντέρου του με τελικό αποτέλεσμα την εμφάνιση πόνου, δυσαπορρόφησης και ανεπαρκούς πρόσληψης θρεπτικών συστατικών.



Ποια συμπτώματα μας υποψιάζουν για κοιλιοκάκη;

Η έντονη και ανεξήγητη απώλεια βάρους, η εμφάνιση αδυναμίας και αναιμίας, οι διάρροιες και στα παιδιά η έντονη στέρηση ανάπτυξης.



Ποιος ο ρόλος της διατροφής;

Η σωστή διατροφή και μια μόνιμη δίαιτα «ελεύθερη γλουτένης» αποτελεί απαραίτητο και ζωτικής σημασίας στοιχείο και τη μοναδική θεραπεία για τη νόσο. Είναι ο μόνος τρόπο έτσι ώστε ο βλεννογόνος του εντέρου να επανέλθει στη φυσιολογική του φυσιολογία και λειτουργία.



Ποια τρόφιμα πρέπει να αποφεύγει το άτομο με κοιλιοκάκη;

Η μόνιμη και πλήρης αποφυγή τροφίμων όπως είναι το ψωμί, τα δημητριακά πρωινού, τα ζυμαρικά, προϊόντα με αλεύρι όπως ζύμες και πίτσες, μπισκότα, κρουασάν και κέικ, η κατανάλωση ειδικών προϊόντων ελεύθερων γλουτένης και η ασφαλής κατανάλωση ρυζιού, πατάτας και καλαμποκιού, που δεν περιέχουν γλουτένη είναι ο μόνος τρόπος για να επιτευχθεί μια φυσιολογική θρεπτική πρόσληψη για τα άτομα με κοιλιοκάκη.



Τι εννοούμε με τον όρο «επιμόλυνση»;

Ίσως το πιο δύσκολο κομμάτι της διαιτολογικής θεραπείας για τα άτομα με κοιλιοκάκη είναι η αποφυγή της επιμόλυνσης των τροφίμων, από τα άλλα-συμβατικά τρόφιμα με γλουτένη. Έτσι, είτε στο σπίτι είτε όταν τρώνε έξω, πρέπει να προσέχουν πολύ και να ρωτούν για τους τρόπους παρασκευής του φαγητού ή τα συστατικά τους (π.χ. είδος άλευρου σε σάλτσα, παρουσία ψωμιού στον κιμά και άλλα). Οι κακοί χειρισμοί και η μη τήρησης κάποιων βασικών κανόνων αποφυγής επιμόλυνσης, τους οποίους αγνοούν οι περισσότεροι που εμπλέκονται με τη μαγειρική και την εστίαση (π.χ. μαχαιροπήρουνα μέσα στην ψωμιέρα, χρήση κοινών επιφανειών κοπής τροφίμων και άλλα) είναι ύψιστης σημασίας. Αυτά είναι που πρέπει διαρκώς να προσέχουν και να επισημαίνουν τα άτομα με κοιλιοκάκη για να μην υποτροπιάζουν.