Καρδιοπάθειες και ζέστη: τι να προσέχετε

Το καλοκαίρι είναι μια περίοδος χαλάρωσης, ευχάριστης διάθεσης που οι περισσότεροι έχουν λιγότερες υποχρεώσεις και περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Παράλληλα  όμως, είναι μια εποχή που χαρακτηρίζεται από απότομες ανόδους της θερμοκρασίας που μπορεί να αποβούν επικίνδυνες έως και μοιραίες για τους καρδιοπαθείς, ιδιαίτερα κατά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο που παραδοσιακά στη χώρα μας παρατηρούνται φαινόμενα καύσωνα.
Όπως μας εξηγεί ο επικ.  καθηγητής  και  συντονιστής  του Τζανείου Νοσοκομείου Πειραιά Στέφανος Γρ. Φούσσας, MD, FESC, FACC, κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών οι ασθενείς με καρδιοπάθειες πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, καθώς οι απότομες μεταβολές της θερμοκρασίας μπορεί να προκαλέσουν καρδιακά συμβάματα. Υπό τέτοιες συνθήκες βέβαια προβλήματα μπορεί να αντιμετωπίσουν και άνθρωποι χωρίς καρδιολογικές παθήσεις. Οι πιο ευάλωτοι όμως είναι όσοι πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια, στεφανιαία νόσο, μυοκαρδιοπάθειες, βαλβιδοπάθειες κ.ά.
Ως γενική αρχή, που ισχύει κυρίως για τους ανθρώπους με καρδιολογικά προβλήματα, είναι η αποφυγή δραστηριοτήτων κατά τις μεσημβρινές ώρες, έστω κι αν πρόκειται για έναν απλό περίπατο. Αν και τα υγιή άτομα αντέχουν περισσότερο στις αλλαγές της θερμοκρασίας, όλοι πρέπει να αποφεύγουν τις υπερβολές και την απότομη έναρξη κάποιας δραστηριότητας, η οποία παρατηρείται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και οφείλεται στον αυξημένο ελεύθερο χρόνο. Για παράδειγμα, τα άτομα ηλικίας 40-50 ετών που δεν γυμνάζονται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους δεν πρέπει να κολυμπούν ή να αθλούνται με υπερβολική ένταση από την πρώτη μέρα. Συστήνεται η σταδιακή αύξηση της άσκησης ανά 10 λεπτά ημερησίως. Μισή με μία ώρα βάδισμα,  κολύμβηση ή ποδήλατο καθημερινά είναι ευεργετικά, τόσο για τους υγιείς όσο και για τους καρδιοπαθείς ανθρώπους, δραστηριότητες που πρέπει όμως να γίνονται αποκλειστικά τις πρωινές ή απογευματινές ώρες.
Οι υπερτασικοί είναι φρόνιμο τους καλοκαιρινούς μήνες να μειώνουν τα διουρητικά φάρμακα που λαμβάνουν, λόγω της αυξημένης εφίδρωσης που προκαλείται από την υψηλή θερμοκρασία.
Οι ασθενείς με καρδιοπάθειες και κυρίως με καρδιακή ανεπάρκεια δεν έχουν καλή θερμορύθμιση και καλό είναι με την έναρξη του καλοκαιριού να επισκεφθούν τον θεράποντα ιατρό τους, προκειμένου να επιβεβαιώσει ή να τροποποιήσει την αγωγή που ακολουθούν, εξατομικεύοντας τη δοσολογία των φαρμάκων. Τα φάρμακα για την καρδιακή ανεπάρκεια είναι τα διουρητικά, οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου, οι β-αποκλειστές κ.ά. Όλοι οι ασθενείς με στεφανιαία νόσο και όσοι υπεβλήθησαν σε αγγειοπλαστική ή by pass πρέπει να λαμβάνουν αντιαιμοπεταλιακά και κυρίως σαλικυλικό οξύ, που μπορεί να προστεθεί και σε άλλα αιμοπεταλιακά. Σε καμία περίπτωση ο ασθενής δεν πρέπει να διακόπτει ή να αλλάζει την φαρμακευτική αγωγή χωρίς τη συμβουλή του γιατρού του, φαινόμενο που παρατηρείται τελευταία στην Ελλάδα, λόγω της κρίσης.
Επίσης, οι καρδιοπαθείς πρέπει να ελέγχουν τη διατροφή τους και σε καθημερινή βάση να ζυγίζονται για να αποφύγουν την αύξηση του βάρους τους. Να μην βαρύνουν υπερβολικά το στομάχι, η κατανάλωση καφέ να είναι λελογισμένη, να αποφεύγουν υπερβολικές ποσότητες αλκοολούχων και γενικότερα υγρών και φρούτων, να υπάρχει δηλαδή ισοζύγιο μεταξύ πρόσληψης και κατανάλωσης θερμίδων. Πρέπει επίσης να λαμβάνουν υπόψη ότι οι τροφές περιέχουν από μόνες τους αλάτι.
Στην έντονη αύξηση της θερμοκρασίας οι καρδιοπαθείς πρέπει να προτιμούν κλιματιζόμενους χώρους και να κάνουν συχνά ντους.
Προσοχή στους διαβητικούς, οι οποίοι πρέπει να τρώνε μικρά γεύματα και να κρατούν το ζάχαρο σε καλά επίπεδα ώστε να μην προκαλείται ούτε υπογλυκαιμία ούτε υπεργλυκαιμία. Καλός οδηγός είναι η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη.
Επίσης, όλοι όσοι χρησιμοποιούν κορτιζονούχες αλοιφές και ιδιαίτερα όσοι έχουν καρδιακή ανεπάρκεια ή κατακράτηση υγρών πρέπει να είναι προσεκτικοί όταν εκτίθενται στον ήλιο.
Πέρα από τα μέτρα πρόληψης, από τα σοβαρότερα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν λόγω της απότομης αύξησης της θερμοκρασίας είναι το οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου, κυρίως σε ανθρώπους που έχουν πολλούς παράγοντες κινδύνου: καπνιστές, υπερτασικοί, υπέρβαροι, επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό, διαβητικοί, αγχώδεις, όσοι έχουν αυξημένη χοληστερίνη, ή ιστορικό στεφανιαίας νόσου. Επισημαίνεται ότι ο συνδυασμός πολλών παραγόντων κινδύνου είναι άκρως επικίνδυνος, όταν όμως υπάρχει μόνο ένας και δεν είναι υπερβολικά υψηλός, ο οργανισμός μπορεί και προστατεύεται.
Το οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου έχει 4 χαρακτηριστικά γνωρίσματα: α) Πόνο στο στήθος, οπισθοσθερνικό πόνο και συνήθως με αντανάκλαση στην κάτω σιαγόνα και στο αριστερό χέρι, β) έχει χαρακτήρα συσφικτικό, γ) έχει διάρκεια μισής ώρας και παραπάνω και δ) έχει συνοδά ενοχλήματα, όπως εφίδρωση και τάση προς έμετο. Αυτός είναι ο τυπικός πόνος, αλλά υπάρχουν και άλλες μορφές πόνου που παρουσιάζονται συνήθως στους ηλικιωμένους, στους διαβητικούς και στους καπνιστές.
Εάν εμφανιστεί ο πόνος αυτός είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ο χρόνος αντίδρασης και επέμβασης είναι καταλυτικός. Τι πρέπει να κάνουμε;  Να πάρουμε αμέσως μια ασπιρίνη υπογλώσσια και να τηλεφωνήσουμε στο ΕΚΑΒ μέσα στα πρώτα 3-5 λεπτά – χρόνος ιδιαίτερα κρίσιμος για την τελική έκβαση του εμφράγματος. Ο δεύτερος χρόνος αφορά στην παραλαβή του ασθενή από το ΕΚΑΒ, ο οποίος δεν πρέπει να ξεπερνά τη μισή ώρα και ο τρίτος αφορά στην ώρα που θα κάνουν οι γιατροί να προχωρήσουν σε αγγειοπλαστική. Σύμφωνα με τους καταγεγραμμένους χρόνους στο Τζάνειο Νοσοκομείο, τόσο το ΕΚΑΒ όσο και οι γιατροί είναι “συνεπείς”, δηλ. ανταποκρίνονται και επεμβαίνουν στους προαναφερθέντες χρόνους. Οι ασθενείς όμως καθυστερούν και συχνά προσέρχονται στα νοσοκομεία μετά από ώρες ή μέρες με αποτέλεσμα να χάνονται και ζωές και μυοκάρδια.