Θάνος Ασκητής: Πότε είναι προβληματική η διαδικτυακή πορνογραφία

Αγαπημένη, κυρίως αντρική, συνήθεια φαίνεται να αποτελεί διαχρονικά η πρώτη «επαφή» του ισχυρού φύλου με το ερωτικό στοιχείο. Παλαιότερα η ανάγνωση περιοδικών με πορνογραφικό υλικό και στις μέρες μας το ατέλειωτο ελεύθερο σέρφινγκ σε αμέτρητες ιστοσελίδες για όλα -κυριολεκτικά- τα γούστα είναι κάτι σαν εισαγωγή στην ενήλικη ζωή για τους νεότερους και σαν απόλυτη διασκέδαση και «αναβάθμιση» γνώσεων και εμπειριών για τους ήδη έμπειρους.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η συγκεκριμένη πρακτική, κυρίως στις μέρες μας, δεν εγείρει ποικίλους προβληματισμούς. Ιδιαιτέρως μάλιστα οι άντρες, όσο κι αν αγαπούν το πικάντικο παιχνίδι με την πορνογραφία, δείχνουν να αγχώνονται και κάποιες στιγμές να βρίσκουν τον εαυτό τους να αναρωτιέται κατά πόσο αυτή τους η συνήθεια κινείται ακόμη στο πλαίσιο του φυσιολογικού.

«Δεν είμαστε πλέον έφηβοι», λένε ορισμένοι, καθώς πιστεύουν ότι υφίσταται μια θεωρητική κόκκινη γραμμή που αν την ξεπεράσουν, θα καταστούν προβληματικοί. Εξαιτίας δε αυτής της αντίληψης συχνά κρύβουν αυτή τους τη συνήθεια από τη σύντροφό τους, η οποία όταν το ανακαλύπτει, εκφράζει ανησυχία ή ξεσπά σε φωνές και επικριτικούς χαρακτηρισμούς, μεγαλώνοντας ήδη τον δικό τους φόβο, που καταλήγει στην αγωνιώδη αμφιβολία: «Μήπως έχω πρόβλημα;».

Η ανάπτυξη του ασύρματης τεχνολογίας του Διαδικτύου έχει προσφέρει μια εύκολη, οικονομική και ανώνυμη πρόσβαση σε μια τεράστια ποικιλία ιστοσελίδων ερωτικού περιεχομένου. Βέβαια αυτό το «σπορ» δεν είναι μόνο για άτομα γένους αρσενικού, καθώς πολλές γυναίκες φαίνεται επίσης να κάνουν χρήση πορνογραφικού υλικού σε καθημερινή βάση. Μάλιστα μεγάλο ποσοστό και των δύο φύλων παρακολουθεί ηλεκτρονική πορνογραφία αρκετά προτού φτάσει στην ενηλικίωση. Για τους περισσότερους χρήστες η ηλεκτρονική πορνογραφία προσφέρει ψυχαγωγία, ενθουσιασμό και έμπνευση, όμως για ορισμένους η συχνή παρακολούθηση ταινιών σεξουαλικού περιεχομένου αποτελεί πηγή ταλαιπωρίας και λόγο για να αναζητήσουν θεραπεία. Στην πραγματικότητα, όμως, εκείνοι που φαίνεται να έχουν μια τάση προς τον εθισμό και να «απειλούνται» από αυτόν είναι οι άνδρες.

Στο παρελθόν η χρήση πορνογραφικού υλικού που συνοδευόταν από αυνανισμό συναντούσε τα κριτήρια για την υπερσεξουαλική διαταραχή. Ωστόσο, αυτός ο όρος δεν είναι πλέον δόκιμος, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν πια διαγνωστικά κριτήρια για την αναγνώριση πολλών -εκτός ελέγχου- σεξουαλικών συμπεριφορών.

Οι ερευνητές προσπαθούν να ορίσουν τι αποτελεί τελικά προβληματική συμπεριφορά συχνά βασιζόμενοι στη συχνότητα αυτής της συμπεριφοράς ή διαμέσου του ρόλου και των συνεπειών στη σεξουαλική συμπεριφορά (ποιότητα). Παρ’ όλα αυτά, η κλινική εμπειρία έχει αποδείξει ότι τα άτομα που αναζητούν θεραπεία για προβληματική παρακολούθηση πορνογραφίας παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία στην ποσότητα της χρήσης της. Κάτι τέτοιο έχει ως αποτέλεσμα η συχνότητα να μην αποτελεί ισχυρό κριτήριο για τη διάγνωση μιας ανεξέλεγκτης και προβληματικής συμπεριφοράς.

Κατά τη διάρκεια μεγάλων συζητήσεων και διαφωνιών σχετικά με τη φύση των εκτός ελέγχου σεξουαλικών συμπεριφορών, οι περισσότεροι ορισμοί επικεντρώθηκαν στην υποκειμενική εμπειρία του ατόμου, όπως στην επίδραση που έχει στην καθημερινή του ζωή, στις αρνητικές επιπτώσεις, στον ρόλο της συμπεριφοράς στη ρύθμιση της διάθεσης ή την αντιλαμβανόμενη αδυναμία ελέγχου και απελπισίας. Για παράδειγμα, πολλοί άνδρες φτάνουν σε σημείο να ανυπομονούν να γυρίσουν σπίτι μετά τη δουλειά για να επιδοθούν για μία ακόμα φορά στην αγαπημένη τους πρακτική. Εμπλέκονται δηλαδή σε μια καταναγκαστική συμπεριφορά χρήσης πορνογραφικού υλικού με βάση όχι την επιθυμία, αλλά τη συνήθεια και την επανάληψη. Μάλιστα φαίνεται ότι η συχνή χρήση πορνογραφικού υλικού σχετίζεται αρνητικά με την απόλαυση των σεξουαλικών συμπεριφορών οικειότητας με τη σύντροφο, ενώ είναι θετικά συνδεόμενη με τον συχνό περισπασμό από σεξουαλικές σκέψεις, τη συχνότητα του αυνανισμού και τη σεξουαλική πλήξη μέσα στη σχέση.

Επομένως, η πλήξη αυτή μπορεί να αποζημιωθεί είτε με συχνότερο αυνανισμό, είτε με αύξηση διαφορετικών σεξουαλικών συμπεριφορών, όπως έχουν δείξει κάποιες μελέτες, το περιεχόμενο των οποίων είναι στενά συνδεδεμένο με τα σενάρια που έχουν παρακολουθήσει στα πορνογραφικά βίντεο. Η θρησκεία φαίνεται να επηρεάζει τα άτομα που θεωρούν προβληματική αυτή τους τη συμπεριφορά, αφού πιστεύουν ότι η χρήση πορνογραφίας θα έχει περισσότερες ηθικά ανησυχητικές συνέπειες. Από την άλλη, η ηλικία φαίνεται να μη διαδραματίζει σημαντικό ρόλο για την παρακολούθηση ταινιών ερωτικού περιεχομένου, αντίθετα με την οικογενειακή κατάσταση. Τα περισσότερα άτομα που αναζητούν θεραπεία για εκτεταμένη και προβληματική χρήση πορνογραφίας είναι λιγότερο πιθανό να βρίσκονται σε σχέση, δηλώνουν ότι έχει περάσει αρκετός καιρός από την τελευταία φορά που ήρθαν σε σεξουαλική επαφή και παρακολουθούν πολύ συχνά ταινίες ερωτικού περιεχομένου. Γενικότερα, αυτή η πρακτική φαίνεται να επιβαρύνει την κατάσταση, αφού μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική απομόνωση, μοναξιά, δυσκολίες στο να βρεθεί σύντροφος και να διατηρηθεί σχέση, αφού τα άτομα αυτά παγιδεύονται μέσα σε μία εξιδανικευμένη και πλασματική σεξουαλική έκφραση.

Από την άλλη, προβλήματα σε μια υπάρχουσα σχέση-γάμο μπορούν να οδηγήσουν σε λιγότερες σεξουαλικές επαφές, κάτι που πιθανόν να αυξήσει τη χρήση πορνογραφίας και τις μοναχικές σεξουαλικές δραστηριότητες, οδηγώντας σε αρνητικές για τη σχέση συνέπειες. Μια σύντροφος ή μία σύζυγος που ανακαλύπτει ότι το έτερόν της ήμισυ παρακολουθεί στα κρυφά πορνογραφικά βίντεο εξοργίζεται, θυμώνει, ανησυχεί ότι δεν είναι πλέον επιθυμητή και ξεσπά σε έναν άνδρα που είτε αρνείται ότι κάνει κάτι κακό -«εξάλλου όλοι οι άνδρες το κάνουμε αυτό»-, είτε αρχίζει να αναρωτιέται εάν αυτή του η συμπεριφορά είναι όντως προβληματική. Μάλιστα συχνά οι απογοητευμένες γυναίκες είναι εκείνες που καταφεύγουν σε ειδικούς και στην αναζήτηση απαντήσεων για το κατά πόσο ο σύντροφός τους είναι «φυσιολογικός» και για το αν η συγκεκριμένη πρακτική αποδεικνύει μειωμένη επιθυμία και έλξη προς εκείνες. Ενδέχεται βέβαια η πρακτική αυτή να αποτελεί στην πραγματικότητα απάντηση σε κάποιο σεξουαλικό πρόβλημα.

Η χρήση δηλαδή πορνογραφικού υλικού μετατρέπεται σε «εύκολη λύση» που υποκαθιστά τη σεξουαλική ζωή και ουσιαστικά καλύπτει, χωρίς να λύνει, το πρόβλημα. Μάλιστα είναι σύνηθες φαινόμενο οι άνδρες που αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα στύσης ή εκσπερμάτισης να εγκλωβίζονται πιο εύκολα στην παρακολούθηση πορνογραφικού υλικού, λαμβάνοντας μια πρόσκαιρη ευχαρίστηση. Αυτό που τελικά φαίνεται να είναι το βασικό κριτήριο για να χαρακτηριστεί η παρακολούθηση πορνογραφικού υλικού ως προβληματική είναι η επίδραση που έχει αυτή η συνήθεια στη ζωή του ατόμου παρά η συχνότητα. Αυτό αποτελεί μια πραγματικότητα, αφού οι περισσότεροι που αναζητούν θεραπεία δηλώνουν ότι αυτή η πρακτική κατακλύζει τη σκέψη και την καθημερινότητά τους. Ωστόσο, ας μη μένουμε μόνο στα αρνητικά της υπόθεσης, αφού η περιστασιακή και συναινετική χρήση από το ζευγάρι μπορεί να ανανεώσει, να ενισχύσει και να εμπλουτίσει το σεξουαλικό ενδιαφέρον των δύο συντρόφων. Εξάλλου η σεξουαλική επικοινωνία είναι εξίσου σημαντική με την επικοινωνία που έχουμε στους υπόλοιπους τομείς στη σχέση μας. Είναι λοιπόν σημαντικό να μη φοβόμαστε και να αφεθούμε, να ανοιχτούμε και να μιλήσουμε ο ένας στον άλλον για τα «θέλω μου» και τα «θέλω σου». Εν κατακλείδι, για όλα εκείνα που μπορούμε, αν θέλουμε και οι δύο, να δοκιμάσουμε μαζί.

Από τον δρα Θάνο Ε. Ασκητή
νευρολόγο-ψυχίατρο, πρόεδρο του Ινστιτούτου
Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας

Ινστιτούτο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, τηλ.: 210 7789890, δωρεάν Συμβουλευτική Γραμμή Σεξουαλικής Υγείας 210 7797979 - Δευτέρα - Παρασκευή 10.00-14.00 και
16.00-20.00. Για θέματα άρθρων
που θα θέλατε να γραφτούν, παρακαλώ ενημερώστε μας
(e-mail: thanosaskitis@askitis.gr)

Διαβάστε περισσότερα άρθρα του Θάνου Ασκητή εδώ