Θάνος Ασκητής: Η ναρκισσιστική φύση της πορνογραφίας

Eίναι απίστευτο το τι μπορεί να σκεφτεί ο άνθρωπος για να κάνει τα πράγματα πολύπλοκα. Η εισβολή της τεχνολογίας στη ζωή μας έχει οδηγήσει σχεδόν στην κατάρρευση των πραγματικών σχέσεων, εκείνων που βασίζονται σε αυτό που συνήθως αποκαλούμε «χημεία».
 Με λίγα λόγια, το Ιντερνετ έχει καταφέρει να ισοπεδώσει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά που μας κάνουν μοναδικούς. Σχέσεις που ξεκινούν δειλά με τα πρώτα ραντεβού και την αμηχανία της πρώτης επαφής έχουν σχεδόν εξαφανιστεί, καθώς οι παραπάνω στιγμές είναι αδύνατον να μεταφραστούν ψηφιακά. Οι άνθρωποι σήμερα, κλεισμένοι στα σπίτια τους, πίσω από μια οθόνη, ψάχνουν σύντροφο ή φλερτ της μιας βραδιάς, ή ακόμα και κάτι να περάσουν την ώρα τους, χωρίς αυτό να εμπεριέχει υποχρεωτικά ένα φυσικό πρόσωπο του ίδιου ή του άλλου φύλου, όπως είναι η πορνογραφία. Η τεχνολογία έχει δημιουργήσει πληθώρα gadgets, όπως κομπιούτερ και tablets, κινητά σε διάφορα μεγέθη και με πολλαπλές «δεξιότητες», καθώς και μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ιστοσελίδες με ελεύθερη πρόσβαση, όπου ο καθένας μπορεί να κάνει γνωριμίες, να επικοινωνήσει με φίλους, να προβάλει μία αληθινή ή φανταστική πλευρά του εγώ του, ή απλώς να ασχοληθεί λίγο παραπάνω με τον εαυτό του. 

Το κείμενο αυτό είχε ως αφορμή μια κλήση που έκανε κάποια κυρία στη συμβουλευτική γραμμή του ινστιτούτου μας προκειμένου να παραπονεθεί για τον σύντροφό της: «Η κατάσταση έχει γίνει ανεξέλεγκτη! Τόσα χρόνια είμαστε μαζί, αυτό που κάνει τώρα δεν το καταλαβαίνω. Με παραμελεί! Ούτε σεξ δεν κάνουμε πια. Είναι συνέχεια στο Ιντερνετ και είτε επισκέπτεται αυτά τα sites με τις γυμνές, είτε ανεβάζει φωτογραφίες του στο Facebook. Φυσικά εμένα δεν με υπολογίζει πουθενά. Δεν καταλαβαίνω τι συμβαίνει. Η σχέση μας, το σεξ, όλα πάνε από το κακό στο χειρότερο!». 

Ενα φαινόμενο που αυξάνεται στη σύγχρονη εποχή είναι οι ναρκισσιστικές συμπεριφορές, οι οποίες είναι ιδιαίτερα συνδεμένες με το σεξ, καθώς και με όσα αναφέρονται παραπάνω. Οι ναρκισσιστές είναι συνήθως απορροφημένοι από σεξουαλικά συναισθήματα και χαμένοι στον αυτοθαυμασμό τους. Ο Φρόιντ σύνδεσε, μάλιστα, τον ναρκισσισμό με τη σεξουαλική διαστροφή.

 Πιο συγκεκριμένα, ένα φαινόμενο που έχει κάνει την εμφάνισή του ορίζεται ως «σεξουαλικός ναρκισσισμός» και σχετίζεται με την αναζήτηση της σεξουαλικής αίσθησης,  τη συνεχή απασχόληση με το σεξ, τα περιο­δικά και βιβλία ερωτικού περιεχομένου, καθώς και τη σεξουαλική επίθεση.

 Τα άτομα που έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά φαίνεται να κάνουν ιδιαίτερη χρήση της διαδικτυακής πορνογραφίας. Επιπλέον, ο ναρκισσισμός έχει έντονα συνδεθεί με τον αυξανόμενο αριθμό των διαδικτυακών προφίλ και επαφών. Τα άτομα που διατηρούν αυτά τα προφίλ συνήθως παρουσιάζουν μια θετική εικόνα του εαυτού τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι ναρκισσιστές, εξάλλου, εκτός των άλλων, έχουν συνεχώς ανάγκη να αντλούν επιβεβαίωση από τους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρέφονται.

 Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι κάθε άνθρωπος που ανεβάζει στο προφίλ του προσωπικές εικόνες έχει περισσότερα από ένα προφίλ, κάνει συχνές δημοσιεύσεις και έχει πολλούς φίλους «πάσχει» από σεξουαλικό ναρκισσισμό. Επομένως, ας μη συγχέουμε ένα φαινόμενο της εποχής μας με μία διαταραχή.

 Αλλαξαν οι εποχές που οι άνθρωποι επισκέπτονταν χαμαιτυπεία και έρχονταν σε επαφή με κοινές γυναίκες. Αντιθέτως, σήμερα και αυτά τα μέρη περνάνε κρίση, αφού υπάρχουν αμέτρητες ιστοσελίδες που υπόσχονται ότι θα χαρίσουν την απόλυτη ηδονή στους επισκέπτες. Τώρα πια με ένα απλό «κλικ» οι άντρες μπορούν να έχουν στον υπολογιστή τους, στην άνεση του καναπέ τους, δωρεάν, γυναίκες που δεν έχουν πονοκέφαλο και είναι πάντα έτοιμες για κάθε φετίχ. Αντίστοιχα οι γυναίκες, που δεν είχαν πού να απευθυνθούν, μπορούν απλά και γρήγορα να αναζητήσουν εκείνον τον άνδρα με τις ιδανικές αναλογίες και το τέλειο μέγεθος, που θα είναι «αποκλειστικά» για εκείνες και δεν θα τις αφήσει μόνες για να παίξει ποδόσφαιρο με τους φίλους του. Στο μυαλό του ο καθένας είναι ελεύθερος να φαντασιω­θεί το δικό του σκηνικό ανάλογα με την προτίμηση που έχει εκείνη την ημέρα. Ωστόσο, η διαδικτυακή πορνογραφία εμπεριέχει ερωτικές σκηνές που έχουν ως στόχο να διεγείρουν τον επισκέπτη και συχνά αντικατοπτρίζουν μη ρεαλιστικές εικόνες και σεξουαλικές δραστηριότητες, που φυσικά οι άνθρωποι δεν κάνουν πράξη στην καθημερινή τους ζωή.
 
Οι ναρκισσιστές πιθανότατα αναζητούν εξιδανικευμένες μορφές σεξουαλικών εικόνων και συμπεριφορών και προσκολλώνται έντονα στη χρήση της διαδικτυακής πορνογραφίας, καθώς απεικονίζει αυτές τις εικόνες και τα σενάρια. Αυτή η προσκόλληση προέρχεται από την ανάγκη αναζήτησης ευχαρίστησης και έντονης σεξουαλικής επιβεβαίωσης που λαμβάνει χώρα όταν ένας ναρκισσιστής χρησιμοποιεί πορνογραφικές ιστοσελίδες. Για παράδειγμα, το άτομο επικεντρώνεται στην επιλογή του σεξουαλικού αντικειμένου (εικόνες, σκέψεις, παρουσιαστικό ενός ατόμου). Οσο περισσότερο έλεγχο έχουν πάνω στο σεξουαλικό αντικείμενο τόσο μεγαλύτερη ικανοποίηση τους προσφέρει. Ετσι, το Ιντερνετ μετατρέπεται σε ένα ναρκισσιστικό μέσον που επιτρέπει την εκτόνωση των ερωτικών τους φαντασιωσικών ορμών και την αίσθηση μεγαλοπρέπειας. 

Τίποτα από τα παραπάνω δεν αποτελεί από μόνο του κόκκινο φωτεινό σηματοδότη ότι ένας άνθρωπος που επισκέπτεται ιστοσελίδες σεξουαλικού περιεχομένου ή ασχολείται ιδιαίτερα με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πάσχει από σεξουαλικό ναρκισσισμό. Η χρήση πορνογραφίας και μέσων μαζικής δικτύωσης είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στις ημέρες μας, είτε σε μια προσπάθεια αναζήτησης της ηδονής που δεν μας προσφέρει πια ο/η σύντροφός μας, είτε ως ανάγκη για επιβεβαίωση της ματαιοδοξίας μας να αρέσουμε στους άλλους. Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με έρευνες, όταν η χρήση της πορνογραφίας δεν είναι εθιστική και έχει συμφωνηθεί από κοινού η παρακολούθησή της, πολλές φορές λειτουργεί θετικά στη ζωή κάποιων ζευγαριών.

Το ίδιο ισχύει και για τα άτομα που δεν βρίσκονται σε σχέση. Βέβαια, δεν χρειάζεται να αναγάγουμε και να χαρακτηρίζουμε ως διαταραχή καθετί που συμβαίνει στην εποχή μας. Κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις. Οταν δεν είναι εθιστική η χρήση, όταν δεν μας εμποδίζει στις καθημερινές μας δραστηριότητες και σχέσεις και δεν μας απομονώνει, μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης στη σχέση μας και στη ζωή μας, που όχι απλώς δεν τη ζημιώνει, αλλά την κάνει και πιο πικάντικη.

Από τον δρα Θάνο Ε. Ασκητή
νευρολόγο-ψυχίατρο, πρόεδρο του Ινστιτούτου
Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας

Ινστιτούτο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, τηλ.: 210 7789890, δωρεάν Συμβουλευτική Γραμμή Σεξουαλικής Υγείας 210 7797979 - Δευτέρα - Παρασκευή 10.00-14.00 και
16.00-20.00. Για θέματα άρθρων
που θα θέλατε να γραφτούν, παρακαλώ ενημερώστε μας
(e-mail: thanosaskitis@askitis.gr)

Διαβάστε περισσότερα άρθρα του Θάνου Ασκητή εδώ