Πάνε μωρέ στις Υπηρεσίες μ’ άδεια χέρια;

«Καλό Βόλι» Είναι μια φράση που αρχικά χρησιμοποιούσαν ως ευχή οι αγωνιστές στην επανάσταση του 1821 για εύστοχη βολή κατά του τυράννου. Μετά το 1864 χρησιμοποιείται μεταφορικά ως ευχή για εύστοχη πολιτική επιλογή μπροστά στις εκλογικές κάλπες.

ΚΑΛΟ ΒΟΛΙ είναι τέλος και ο τίτλος του νέου επίκαιρου βιβλίου του Αθηναιογράφου και συνεργάτου μας Θωμά Σιταρά, που πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ, και ο οποίος βεβαίως θα επιμελείται του υλικού.

«Προ ημερών κάποιος λοχαγός κατήγγειλε τους αποπειραθέντας να τον δωροδοκήσουν εις την εκπλήρωσιν του καθήκοντός του. Επρόκειτο δια μίαν παραλαβήν. Προσεφέρθησαν εις τον μηνυτήν χρήματα και εις την σύζυγόν του διάφορα γυναικεία δώρα. Μετά την μήνυσιν οι δράσται ετιμωρήθησαν παραδειγματικώς...

Είνε αυτά αταβιστικά κρούσματα, ευτυχώς μεμονωμένα, ως θλιβερά ανάμνησις κακού παρελθόντος, όταν αυταί αι αθλιότητες ήσαν συνηθέστεραι και περισσότερον δικαιολογημέναι. Η μόρφωσις τότε ήτο μικροτέρα και αι εγγυήσεις της υπαλληλικής ανεξαρτησίας πολύ ολιγώτεραι.

Ως εκ τούτου δε, το άλειμμα του τροχού προς διευκόλυνσιν ευμενούς λύσεως εις διοικητικήν ή άλλην υπόθεσιν δεν ήτο άγνωστον τι. Υπήρχαν υπάλληλοι που δεν παρεδέχοντο την απονομήν του δικαίου εις τον πολίτην, χωρίς και αυτοί να συμμετάσχουν εις την χαράν της νίκης του δια τον θρίαμβον του δικαίου.

Το πασίγνωστον ρητόν του Ιουβενάλη, κατά το οποίον «δεν φθάνει εις τον κόσμον αυτόν να έχεις δίκαιον, αλλά πρέπει να ξεύρης και να το παίρνης» φαίνεται ότι εφηρμόζετο και κατά την εποχήν εκείνην δια της δωροδοκίας.
Εις την μετά το 1821 Ελλάδα, αιτία και αφορμή του κακού ήσαν αι ευτελείς αποδοχαί των υπαλλήλων προ 50ετίας και πλέον. Επίσης η έλλειψις μονιμότητος των πολιτικών υπαλλήλων, οι οποίοι απελύοντο εις πάσαν κυβερνητικήν μεταβολήν, και οι οποίοι κατά στοιχειώδες μέτρον προνοίας και εκ του ενστίκτου της αυτοσυντηρήσεως ωθούμενοι, έπρεπε να φροντίσουν δια τον επιούσιον της αναγκαστικής αργίας της αύριον. Τέλος δε η διεφθαρμένη πολιτική.

Είχε βέβαια και πραγματικούς ήρωας, διαχειρισθέντας την εξουσίαν των εντιμότατα και αφήσαντας μνήμην και παράδοσιν αλησμόνητον, αλλ’ υπήρξαν και κακοί υπάλληλοι, πασίγνωστοι δια τον ευάλωτον χαρακτήρα των, την ευτελή αντίληψιν του καθήκοντος και τας ανιέρους ορμάς των, οι οποίοι εδημοπρατούσαν την συνείδησίν των.
Κατώτεροι διοικητικοί και δικαστικοί, πτωχοί και πολυπαθείς ειρηνοδίκαι, απροστάτευτοι εντελώς, τιμωρούμενοι όταν δεν ενέδιδον εις την πολιτικήν από ασυνείδητα κέντρα δι’ εξοντωτικών μεταθέσεων, από τα Άγραφα εκσφενδονιζόμενοι εις την Σιγδίτσαν ή την Καλαμπάκαν, παρείχαν εικόνα της εσχάτης αθλιότητος. Ούτε προκαταβολή δια τας δαπάνας μεταθέσεως, ούτε άλλη τις διευκόλυνσις δια τον τόσον παραδαρμένον τούτον τύπον του κρατικού υπαλλήλου υπήρχε.

Και ήρχετο εκ παραλλήλου η τοπική πολιτική, ο κομματάρχης, ο ισχυρός της ημέρας, αυτός ο βουλευτής, όταν ήτο μικρά και περιωρισμένη η εκλογική περιφέρεια, που ήθελε όλους να είνε εις το νεύμα του και οι υπάλληλοι όργανά του.

Αυτός, σύμφωνα με το πολιτικόν του συμφέρον θα εδίκαζε και ο υπάλληλος θα περιέβαλλε με το κύρος της Πολιτείας τας γνώμας περί διοικήσεως και κράτους του κομματάρχου, του βουλευτού ή του άλλου ισχυρού της ημέρας.
Ήσαν τότε διεφθαρμένα και τα δημόσια έργα. Αι παραλαβαί των υλικών και των έργων έδιδαν μεγάλο στάδιον διαφθοράς συνειδήσεων. Περιελαμβάνοντο ως καλώς έχοντα έργα κακότεχνα ή και μη γενόμενα, δια να βεβαιωθή εντός ολίγου ότι παρεσύρθησαν και κατεστράφησαν από θεομηνίαν τάχα.

Η καθ’ αυτό Διοίκησις ήτο το ιδεώδες της διαφθοράς. Ακόμη και τώρα διηγούνται τας αθλιότητας και φαυλότητας υπαλλήλων ευτελεστάτων, οι οποίοι όχι μόνον ήσαν τυφλά όργανα της κρατούσης μερίδος, αλλά και φοβεροί δωρολήπται.

Και όχι μόνον κατώτεροι υπάλληλοι αλλά και αυτοί οι νομάρχαι είχον αποσείσει πάντα χαλινόν τιμής και αρετής. Και βουλεύματα παραπεμπτικά σχετικώς εξεδόθησαν και επροφυλακίσθησαν πολλοί. Αι συχναί όμως πολιτικαί μεταβολαί σχεδόν ημνήστευον τα αδικήματα αυτά, διότι τας μηνύσεις απέδιδον εις την πολιτικήν εμπάθειαν.

Και ο τροχός της Πολιτείας εγύριζε λαδωμένος κατά τους ανωτέρω τρόπους.
Υπήρξαν παλαιότερον υπάλληλοι δια τους οποίους η φήμη προέτρεχεν αυτών. Οι φοβεροί τραχανολόγοι, οι ικανοποιούμενοι εις είδος, οι δεχόμενοι βούτυρο, τραχανά, άλλα προϊόντα του τόπου, της γεωργίας ή κτηνοτροφίας, πουλερικά διάφορα, κυνήγια, ό, τι τέλος παρήγεν η περιφέρεια, η οποία ούτως ανελάμβανε να τους τρέφη και να τους παχαίνη.

Αυτοί δεν ελάμβαναν χρήματα, τουναντίον μάλιστα, τα περιεφρόνουν και ήλεγχον τους επί χρήμασι ενεργούντας. Ηρκούντο εις προϊόντα μόνον.

Ο τύπος του τραχανολόγου όμως, δεν ενεφανίζετο μόνον μεταξύ των πολιτικών υπαλλήλων. Ακόμη και οι στρατώνες δεν είχαν μείνει τότε αλώβητοι. Το θέαμα των επιστρεφόντων εκ της αδείας των οπλιτών παλαιότερον ήτο οικτρόν. Καθείς εκράτει και ένα κοφίνι με αυγά και μίαν δέσμην με πουλιά, κοκόρια, κόττες, γαλόπουλα, ό, τι είχε το κοτέτσι της μάννας.

Μόνον με αυτά και χάρις εις το πεσκέσι τούτο θα ελάμβανε την νέαν άδειαν και θα εσυγχωρείτο η παραβίασίς της, αν ήτο μικρά.

Από αυτήν την αθλιότητα επροφύλαξε την κοινωνίαν και την Πολιτείαν η μονιμότης των υπαλλήλων. Τουλάχιστον δεν είνε διάχυτος η κακή φήμη όπως προ 50 ετών».

(«Εστία», 1938, «Ο περαστικός»)
Διαβάστε περισσότερα για την Παλιά Αθήνα στο www.paliaathina.com