Η δράση της ΕΟΚΑ στην Κύπρο (Β' Μέρος)

ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟ 1957

Στις αρχές του 1957 στη Μεγάλη Βρετανία "έπεσε" η κυβέρνηση Ίντεν, ο οποίος αντικαταστάθηκε από τον Μακμίλαν. Η νέα βρετανική ηγεσία αποφάσισε ότι πλέον δεν χρειαζόταν την κυριαρχία σε όλο το νησί, αλλά μπορούσε να αρκεστεί σε κάποιες βάσεις.
Έτσι, εξέτασε το ενδεχόμενο διχοτόμησης της Μεγαλονήσου. Οι Η.Π.Α. διαφώνησαν, η Τουρκία, φυσικά, έσπευσε να ζητήσει την άμεση διχοτόμηση της Κύπρου, κάτι που τελικά δεν έγινε, χάρη και στην άρνηση των Η.Π.Α. να στηρίξουν κάτι τέτοιο.

Πλέον η Ελλάδα με εντολή του Ευάγγελου Αβέρωφ εφοδίαζε την ΕΟΚΑ με πολεμοφόδια. Παράλληλα, ζητήθηκε από τον Γρίβα να κηρύξει νέα ανακωχή, κάτι που έγινε στις 16 Μαρτίου, και να περιορίσει στο ελάχιστο τη δράση της ως το τέλος του έτους.

Εν τω μεταξύ, μετά και από πιέσεις του Αμερικανού προέδρου Αϊζενχάουερ, απελευθερώθηκε ο Μακάριος, δεν του επιτράπηκε όμως να επιστρέψει στην Κύπρο, έτσι στις 17 Απριλίου 1957 ήρθε στην Αθήνα, όπου τον υποδέχτηκαν χιλιάδες λαού. Η παρουσία του όμως στην Αθήνα προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Τουρκίας, η οποία εκτόξευσε απειλές για πόλεμο ή νέες διώξεις του ελληνισμού της Κων/πολης και του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Στο Λονδίνο στάλθηκε ως πρεσβευτής ο Γ. Σεφεριάδης (ο νομπελίστας ποιητής Γεώργιος Σεφέρης). Στην Αθήνα αποκαλύφθηκε προσπάθεια της βρετανικής πρεσβείας για υποκλοπή συνομιλιών Καραμανλή-Αβέρωφ. Νέος Βρετανός πρεσβευτής ανέλαβε ο μετριοπαθής σερ Ρότζερ Άλεν. Παράλληλα, η Αθήνα άρχισε να εξετάζει, εκτός από την προβολή του αιτήματος της αυτοδιάθεσης και εκείνου της ανεξαρτησίας.

Πρώτος που "συνέλαβε" αυτή την ιδέα θεωρείται ο διπλωμάτης και λογοτέχνης Άγγελος Βλάχος (1915-2003), που είχε διατελέσει γενικός πρόξενος της Ελλάδας στην Κύπρο. Ωστόσο, οι απόψεις του, όπως διατυπώνονταν στο έργο του "Μια Φορά κι Έναν καιρό Ένας Διπλωμάτης", ήταν άκρως υβριστικές για τον κυπριακό ελληνισμό. Χαρακτήριζε την 1η Απριλίου 1955, ημέρα έναρξης του αγώνα της ΕΟΚΑ, "αποφράδα ημέρα", χαρακτήριζε τους Μακάριο και Γρίβα "αδίστακτους, ματαιόδοξους και θλιβερούς τυχοδιώκτες". Επίσης, γράφει ότι ενημέρωσε τους Καραμανλή και Αβέρωφ για τη λύση ανεξαρτησίας. Ο μεν Αβέρωφ φαίνεται ότι την αποδέχτηκε, ενώ ο Καραμανλής, γράφει ο Βλάχος, "Μου είπε ότι προτιμούσε η ιδέα αυτή να φανεί ότι προέρχεται από την Κύπρο και όχι την Ελλάδα".

Υπάρχει και μία συνέντευξη του Τούρκου πρεσβευτή στη Βόνη Ικσέλ, στην εφημερίδα "Ελευθερία" το 1961, όπου ο Τούρκος διπλωμάτης ισχυριζόταν ότι ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Ευάγγελος Αβέρωφ του είχε προτείνει ήδη από το τέλος του 1956 τη διχοτόμηση της Κύπρου...

Τον Οκτώβριο του 1957 ο Τζον Χάρντιγκ παραιτήθηκε και αντικαταστάθηκε από τον διπλωμάτη Χιου Φουτ. Ο Φουτ δήλωσε στο BBC το Νοέμβριο του 1957: "Επειδή τα 4/5 του κυπριακού πληθυσμού απαιτούν την Ένωση με την Ελλάδα, πρέπει να της παραχωρήσουμε την Κύπρο; Οι Τουρκοκύπριοι δεν είναι μειονότητα αλλά αντιπρόσωποι εκατομμυρίων Τούρκων, με τους οποίους η Αγγλία συνδέεται με συμμαχία"!

Σε ψηφοφορία στον Ο.Η.Ε. για το Κυπριακό στα τέλη του 1957, δεν εγκρίθηκε οριακά ψήφισμα για την ανεξαρτησία της Κύπρου.

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΑΥΞΕΝΤΙΟΥ - ΕΥΑΓΟΡΑΣ ΠΑΛΛΗΚΑΡΙΔΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΗΡΩΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΕΟΚΑ

Το 1957 ξεκίνησε για την ΕΟΚΑ με άσχημους οιωνούς. Στις 18 Ιανουαρίου 1957 σκοτώθηκε ο Μάρκος Δράκος, επίλεκτο στέλεχός της. Είχε προηγηθεί την 30ή Δεκεμβρίου ο θάνατος του Μιχάλη Γεωργάλλα, ο οποίος έπεσε σε ενέδρα μαζί με τον Γρηγόρη Αυξεντίου, που κατόρθωσε να διαφύγει. Στις 17 Φεβρουαρίου 1957 σκοτώθηκαν ο Δημήτρης Χριστοδούλου και ο Σωτήρης Τσαγγάρης, ενώ τραυματίστηκε σοβαρά ο Στυλιανός Λένας, που βασανίστηκε από τους Βρετανούς για να κατονομάσει συναγωνιστές του, αντί να του παρασχεθούν οι πρώτες βοήθειες και πέθανε στο βρετανικό νοσοκομείο Ακρωτηρίου 39 μέρες αργότερα.





Οι Βρετανοί είχαν αναβαθμίσει τη στρατιωτική τους παρουσία στην Κύπρο. Έμπειροι στον ανταρτοπόλεμο αξιωματικοί, με θητεία σε Μαλαισία και Κένυα, ελικόπτερα, τα οποία απογειώνονταν αμέσως με εξαμελείς επίλεκτες ομάδες ανδρών για όποιο σημείο υπήρχαν πληροφορίες ότι κινούνταν μέλη της ΕΟΚΑ και σκύλοι εκπαιδευμένοι στην ιχνηλασία και τον εντοπισμό ναρκών, είχαν φτάσει στο νησί. Ένα από τα επιφανέστερα στελέχη της ΕΟΚΑ ήταν ο Γρηγόρης Αυξεντίου. Γεννήθηκε το 1928 στη Λύση Αμμοχώστου. Μετά το τέλος των γυμνασιακών του σπουδών, ήρθε στην Ελλάδα, όπου υπηρέτησε ως Έφεδρος Ανθυπολοχαγός του Πεζικού. Το 1952 επέστρεψε στην Κύπρο και αργότερα εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ, όπου είχε το ψευδώνυμο Ζήδρος (από τον οπλαρχηγό του 1821). Ίσως η εντυπωσιακότερη στιγμή της δράσης του είναι όταν κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Μονή Μαχαιρά μεταμφιέστηκε σε μοναχό και "πήρε" το όνομα Χρύσανθος. Μια μέρα, 120 Βρετανοί εισέβαλαν στη Μονή, όπου ανέκριναν όλους τους μοναχούς, ανάμεσά τους και τον "Χρύσανθο"-Αυξεντίου! Με αξιοθαύμαστη ψυχραιμία αυτός απάντησε στις ερωτήσεις τους. Οι Βρετανοί έφυγαν χωρίς να τον αναγνωρίσουν και ο Αυξεντίου δεν χρησιμοποίησε το περίστροφο που έκρυβε κάτω από τα ράσα του!

Το τέλος του Αυξεντίου ήταν αυτό που "αρμόζει" σε μεγάλους ήρωες. Εντοπίστηκε στο κρησφύγετό του, ένα σπήλαιο κοντά στη Μονή Μαχαιρά και περικυκλώθηκε από 60 Βρετανούς. Ήταν 3 Μαρτίου 1957. Ο Αυξεντίου και 4 άνδρες του έπεσαν θύματα προδοσίας. Αφού έδιωξε τους άνδρες του, φώναξε στους Βρετανούς: "Μολών Λαβέ! Αν έχετε καρδιά, ελάτε". Τελικά οι Βρετανοί, αφού πότισαν το χώμα γύρω από τη σπηλιά με 30 γαλόνια βενζίνης, έριξαν τρεις εμπρηστικές βόμβες μέσα σ' αυτή. Ο Αυξεντίου βγήκε από τη σπηλιά έχοντας αρπάξει φωτιά και τελικά σωριάστηκε στο χώμα νεκρός. Μια άλλη θρυλική μορφή της ΕΟΚΑ ήταν ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης. Γεννήθηκε το 1938 και ενώ ήταν ακόμα μαθητής Γυμνασίου, πρωτοστάτησε σε διαδηλώσεις εναντίον των Βρετανών στην Πάφο. Τελικά εγκατέλειψε την οικογένειά του, την Πάφο και το σχολείο και έγινε αντάρτης, μέλος της ΕΟΚΑ. Τον Δεκέμβριο του 1956 πιάστηκε να μεταφέρει ένα όπλο Bren. Βασανίστηκε σκληρά, δικάστηκε και απαγχονίστηκε στις 13 Μαρτίου 1957, 19χρονο παλικάρι, παρά τις εκκλήσεις της ελληνικής κυβέρνησης αλλά και ξένων κυβερνήσεων και προσωπικοτήτων. Στις 26 Νοεμβρίου 1957 η ΕΟΚΑ χτύπησε την αεροπορική βάση Ακρωτηρίου. Με ένα άριστα οργανωμένο σχέδιο, κατέστρεψε 5 βομβαρδιστικά βρετανικά αεροσκάφη και μηχανολογικό εξοπλισμό, συνολικής αξίας 4.500.000 λιρών!


ΤΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ 1958

Στις αρχές του 1958, η βρετανική κυβέρνηση εκδήλωσε νέα προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού, με χωριστές διμερείς συνομιλίες με τις κυβερνήσεις Αθήνας και Άγκυρας, χωρίς αποτέλεσμα.

Αργότερα, οι Βρετανοί εξήγγειλαν νέο σχέδιο για επίλυση του Κυπριακού, που θα παρουσιαζόταν τον Ιούνιο. Τον μήνα αυτό, θορυβημένοι οι Τουρκοκύπριοι, άρχισαν επιθέσεις εναντίον των Ελληνοκυπρίων. Σ' αυτές σκοτώθηκαν 15 και τραυματίστηκαν 150 Ελληνοκύπριοι, ενώ και στην Κωνσταντινούπολη υπήρξαν βιαιοπραγίες σε βάρος της ελληνικής μειονότητας. 

Στις 19/6/1958, ο πρωθυπουργός Χάρολντ Μακμίλαν εξήγγειλε το νέο βρετανικό σχέδιο για την Κύπρο, που επέβαλλε στο νησί τριπλή συγκυριαρχία (ελληνική, βρετανική και τουρκική), ουσιαστικά δηλαδή προέβλεπε διχοτόμηση (ή τριχοτόμηση) της Κύπρου. Το σχέδιο αυτό απορρίφθηκε από Ελλάδα και Κύπρο. Τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 1958, το Κυπριακό αποτέλεσε αντικείμενο συζητήσεων στους κόλπους του ΝΑΤΟ, όπου όμως η θέση της Τουρκίας ήταν ιδιαίτερα ισχυρή.

Ευτυχής συγκυρία για το Κυπριακό είναι ότι από το 1957 ως το 1961 Γ.Γ. του ΝΑΤΟ ήταν ο μεγάλος Βέλγος πολιτικός Πολ-Ανρί Σπάακ (1899-1972), τέως πρωθυπουργός της χώρας του, οραματιστής μιας ενωμένης Ευρώπης και ο οποίος με το κύρος του πέτυχε να αποφευχθούν πολύ δυσάρεστα γεγονότα στο "τρίγωνο" Ελλάδα-Κύπρος-Τουρκία. Το Κυπριακό ήρθε πάλι στον ΟΗΕ, η Γενική Συνέλευση του οποίου στις 5/12/1958 ενέκρινε το εξής ψήφισμα: "Η Γενική Συνέλευση, επιβεβαιώνοντας την απόφαση 1013 της 26ης Φεβρουαρίου 1957, εκφράζει την πεποίθηση ότι θα καταβληθούν από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη συνεχείς προσπάθειες για την επίτευξη μιας ειρηνικής, δημοκρατικής και δίκαιης λύσης, σύμφωνα με τον καταστατικό χάρτη των Ηνωμένων Εθνών”.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΑΤΣΗΣ - ΕΝΑΣ ΚΥΠΡΙΟΣ ΗΡΩΑΣ 
ΛΙΟΠΕΤΡΙ - ΤΟ "ΧΑΝΙ ΤΗΣ ΓΡΑΒΙΑΣ" ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Αναφερθήκαμε, περιληπτικά είναι η αλήθεια, στις διακοινοτικές ταραχές που συγκλόνισαν την Κύπρο το 1958. Οι Βρετανοί πήραν απροκάλυπτα το μέρος των Τουρκοκυπρίων, ενώ η τουρκοκυπριακή οργάνωση ΤΜΤ που αναφέραμε στο Α' μέρος, μετά από υπόδειξη της Άγκυρας, άρχισε τις επιθέσεις και εναντίον μετριοπαθών Τουρκοκυπρίων που κρατούσαν συναινετική στάση στη διένεξη με τους Ελληνοκύπριους. Μεταξύ άλλων, στις 22 Μαΐου 1958 δολοφονήθηκε ο εκδότης της εφημερίδας "Incilapci" Φαζίλ Οντέρ, μία εβδομάδα αργότερα, δολοφονήθηκε ο Αχμέτ Γιαχά, μέλος της διοίκησης του "Τουρκοκυπριακού Αθλητικού και Πολιτιστικού Κέντρου" και στις 30 Ιουνίου 1958 στη Λεμεσό ο Αχμέτ Ιμπραΐμ.



Η ΕΟΚΑ από την πλευρά της συνέχισε τη δράση της. Ιδιαίτερα έντονη ήταν η δράση της τον Οκτώβριο του 1958, που έμεινε στην ιστορία ως "ο μαύρος Οκτώβριος των Άγγλων" λόγω των πολλών απωλειών τους.

Στο πάνθεον των Κυπρίων ηρώων γράφτηκε στις 19 Νοεμβρίου 1958 ο Κυριάκος Μάτσης. Κλεισμένος σε μια υπόγεια κρύπτη ενός σπιτιού στο Κάτω Δίκωμο με δυο συντρόφους του, τους Κώστα Χριστοδούλου και Ανδρέα Σοφιόπουλο, μετά από προδοσία, εντοπίστηκε από τους Βρετανούς και αφού άφησε τους άλλους δύο να φύγουν, έμεινε στην κρύπτη λέγοντας: "Αν θα βγω, θα βγω πυροβολώντας. Ζωντανό από εδώ μέσα δεν θα με βγάλετε. Αν τολμάτε, ελάτε!". Οι Βρετανοί έριξαν στην κρύπτη χειροβομβίδες και ο Μάτσης βρήκε ακαριαίο θάνατο, θυμίζοντας πολύ έντονα το τέλος του Αυξεντίου στη σπηλιά στο όρος Τρόοδος.

Νωρίτερα, στις 2 Σεπτεμβρίου 1958, τέσσερα μέλη της ΕΟΚΑ εγκλωβίστηκαν στο χωριό Λιοπέτρι της Αμμοχώστου και βρήκαν καταφύγιο, κρυψώνα καλύτερα, στον αχυρώνα ενός σπιτιού. Οι τέσσερις αγωνιστές ήταν οι: Ανδρέας Κάρυος, Ηλίας Παπακυριακού, Φώτης Πίττας και Χρήστος Σαμάρας.



Εντοπίστηκαν από ισχυρές δυνάμεις (220 άνδρες) μετά από προδοσία και ο αχυρώνας πολιορκήθηκε. Δύο από αυτούς επιχείρησαν έξοδο αυτοκτονίας θα λέγαμε, και έπεσαν νεκροί. Οι άλλοι δύο αμύνονταν γενναία επί πέντε ώρες. Μια ομάδα Βρετανών ανέβηκε στη στέγη του αχυρώνα, άνοιξε μια τρύπα και έριξε βενζίνη στο υγρό άχυρο. Οι υπόλοιποι έριξαν χειροβομβίδες στον αχυρώνα, ενώ βρετανικό ελικόπτερο έριξε εμπρηστικές βόμβες!
Από την πύρινη κόλαση βγήκαν πυροβολώντας οι δύο ήρωες, που έπεσαν νεκροί από τα βρετανικά πυρά. Οι Βρετανοί είχαν επτά νεκρούς και πολλούς τραυματίες. Το μένος τους εναντίον των 4 ηρώων καταδεικνύεται από το ότι ο (Βρετανός) αστυνομικός διευθυντής Αμμοχώστου, μόλις έφτασε στον αχυρώνα, πυροβολούσε με λύσσα τα άψυχα σώματά τους.
Τραγική όμως ήταν και η συνέχεια.

Προδότης των τεσσάρων ήταν ο Ηλίας Σαμάρας, αδελφός του Χρήστου! Οι Βρετανοί τον μετέφεραν οικογενειακώς στο Λονδίνο. Ζωσμένος όμως από τύψεις, επέστρεψε στην Κύπρο και παραδόθηκε στις δυνάμεις της ΕΟΚΑ. Μετά από διαταγή του Γρίβα, ο Ηλίας Σαμάρας εκτελέστηκε: "Δεν βλέπω ελαφρυντικά εις την προδοσίαν του Ηλία Σαμάρα. Ούτος να εκτελεσθεί".

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της απάνθρωπης και απαράδεκτης συμπεριφοράς των Βρετανών είναι το ακόλουθο περιστατικό:

Μια ομάδα αγωνιστών της ΕΟΚΑ, τον Ιούλιο του 1958, τοποθέτησε βόμβες στο Διδασκαλικό Κολέγιο Λευκωσίας, το οποίο τελούσε υπό βρετανικό έλεγχο, ως αντίποινα για δολοφονίες Ελληνοκυπρίων από Τουρκοκύπριους και την ανατίναξη του οικήματος της (γνωστής μας ομάδας) Ανόρθωσης στην Αμμόχωστο από Βρετανούς. Μια ελαττωματική βόμβα έσκασε πρόωρα στα χέρια του αγωνιστή της ΕΟΚΑ Θ    άσου Ηλία, που τραυματίστηκε βαρύτατα, καθώς αποκόπηκαν και τα δυο του χέρια. Οι Βρετανοί στρατιώτες, που έφτασαν εκεί, τοποθέτησαν τα κομμένα δάχτυλα από τα χέρια του σε άδειο πακέτο τσιγάρων και, γλεντώντας, τα πρόσφεραν ο ένας στον άλλον…

Μια άλλη ηρωική μορφή του κυπριακού αγώνα ήταν ο αριστούχος μαθητής Γυμνασίου Πετράκης Γιάλλουρος από το Ριζοκάρπασο, ο οποίος δολοφονήθηκε κατά τη διάρκεια διαδήλωσης στην Αμμόχωστο στις 7 Φεβρουαρίου 1956.



Η συμπαράσταση του ελληνικού λαού στον κυπριακό αγώνα ήταν εντυπωσιακή. Μεγάλη ήταν και η συνεισφορά της Εκκλησίας της Ελλάδος. Πρόεδρος της «Πανελλήνιας Επιτροπής Αυτοδιάθεσης Κύπρου» ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Θεόκλητος Β’. Σε πανελλαδικό έρανο για την Κύπρο, που έγινε το 1958, η συμμετοχή ήταν εντυπωσιακή. Οι κάτοικοι της Αριδαίας (του νομού Πέλλας) πρόσφεραν το σημαντικότατο για εκείνη την εποχή ποσό των 35.000 δραχμών. Ακόμα και οι Έλληνες μουσουλμάνοι της Θράκης είχαν συμμετοχή. Οι κάτοικοι της Αμβροσίας Ροδόπης πρόσφεραν υπέρ των οικογενειών όσων Κυπρίων είχαν απαγχονιστεί 3.000 δρχ. Σε έρανο που έγινε για τα ορφανά του αγωνιστή Ανδρέα Παναγίδη, που απαγχονίστηκε, τα παιδιά του Παπάφειου Ορφανοτροφείου Θεσσαλονίκης πρόσφεραν 235 δραχμές.




ΠΡΟΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ - ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΖΥΡΙΧΗΣ-ΛΟΝΔΙΝΟΥ

Για τις σχέσεις μεταξύ ΕΟΚΑ και ΑΚΕΛ έχουν γραφτεί πολλά. Θα αναφέρουμε μόνο ότι η ΕΟΚΑ υποστήριζε ότι ο αγώνας υπονομευόταν από μερίδα της κυπριακής Αριστεράς και κατέκρινε την παθητική στάση του ΑΚΕΛ, το οποίο κατά το πρώτο, τουλάχιστον, διάστημα του αγώνα, ήταν εχθρικά διακείμενο προς τη χρήση ένοπλης βίας κατά των Βρετανών.
Από την πλευρά του το ΑΚΕΛ κατηγορούσε την ΕΟΚΑ για δολοφονίες μελών του ΑΚΕΛ, απλώς επειδή ήταν κομμουνιστές. Η ΕΟΚΑ απέκρουσε έντονα αυτές τις κατηγορίες, λέγοντας ότι όσοι Ελληνοκύπριοι εκτελέστηκαν ήταν πράκτορες των Βρετανών.

Εν τω μεταξύ, φαίνεται ότι μετά τα μέσα του 1958, ωρίμαζε η ιδέα για διπλωματική λύση του Κυπριακού. Μεσολαβητικές πρωτοβουλίες ανέλαβε ο Γ.Γ. του ΝΑΤΟ Σπάακ, για τον οποίο γράψαμε παραπάνω. Το μεγάλο βήμα έγινε όμως από τον Μακάριο, ο οποίος να σημειώσουμε ότι μετά την επιστροφή του από την εξορία, είχε εγκατασταθεί μόνιμα στην Αθήνα. Σε συνομιλία του με τη Βρετανίδα βουλευτή του Εργατικού Κόμματος Μπάρμπαρα Κασλ, δήλωσε ότι θα δεχόταν μια τελική λύση «εγγυημένης ανεξαρτησίας». Η Αθήνα αιφνιδιάστηκε και δυσφόρησε. Ο Γρίβας αντέδρασε αρνητικά. Ωστόσο, το διπλωματικό περιβάλλον δεν ευνοούσε καθόλου τις ελληνικές θέσεις.




Και οι Τούρκοι όμως, «στριμωγμένοι» ανάμεσα σε μη φιλικά κράτη (ΕΣΣΔ, Συρία, Ιράν και Βουλγαρία) έπρεπε να υποχωρήσουν από τη λύση της διχοτόμησης, στην οποία παρέμεναν αταλάντευτοι ως τότε.

Άρχισαν έτσι συνομιλίες (Νέα Υόρκη και Παρίσι), μεταξύ των Υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας, Αβέρωφ και Ζορλού. Μετά από πολλές διεργασίες, σε συνάντηση κορυφής στο ξενοδοχείο «Ντόλντερ» της Ζυρίχης, από τις 5 ως τις 11 Φεβρουαρίου 1959, Ελλάδα και Τουρκία κατέληξαν σε συμφωνία για τη δημιουργία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στις 17 Φεβρουαρίου, στο Λονδίνο, με τη συμμετοχή Βρετανίας, Ελλάδας, Τουρκίας, Ελληνοκύπριων και Τουρκοκύπριων άρχισαν νέες συνομιλίες. Τελικά, στο Λονδίνο η Βρετανία δέχτηκε να παραχωρήσει την κυριαρχία της επί της Κύπρου στις 19 Φεβρουαρίου 1960, εκτός από δύο περιοχές, στη Δεκέλεια και το Ακρωτήρι, που θα διατηρούσε ως κυρίαρχες βάσεις.

Ο Μακάριος επέστρεψε στην Κύπρο την 1η Μαρτίου 1959 έπειτα από 3 χρόνια, όπου έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τους Ελληνοκύπριους, τους οποίους προσφώνησε με το περίφημο «νενικήκαμεν». Ο Γρίβας αποδέχτηκε τις συμφωνίες και στα μέσα Μαρτίου επέστρεψε στην Ελλάδα. Πήρε προαγωγή στον βαθμό του Στρατηγού, παρασημοφορήθηκε και ανακηρύχθηκε από τη Βουλή «άξιος της πατρίδας». Η ΕΟΚΑ, όπως είναι φυσικό, τερμάτισε τη δράση της και χιλιάδες Ελληνοκύπριοι που κρατούνταν από τους Βρετανούς απελευθερώθηκαν. Κλείνοντας, να παραθέσουμε τον αριθμό των θυμάτων της ΕΟΚΑ στην Κύπρο (Francois Crouzet, Le Conflit de Chypre, τόμος 2, σελ. 565).

Νεκροί: 218 Ελληνοκύπριοι, 142 Βρετανοί και μόλις 29 Τουρκοκύπριοι, από τους οποίους οι 22 ήταν αστυνομικοί. 

Τραυματίες: 197 Ελληνοκύπριοι, 684 Βρετανοί και 172 Τουρκοκύπριοι, από τους οποίους οι 108 ήταν αστυνομικοί.

Περισσότερα στοιχεία για τη δράση της ΕΟΚΑ στην Κύπρο, μπορούν να βρουν οι αναγνώστες στη Μονογραφία του περιοδικού «Στρατιωτική Ιστορία», «ΕΟΚΑ: 1955-1959,
ΟΙ ΜΑΧΗΤΕΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΒΡΕΤΑΝΙΚΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ», του ιστορικού Σταύρου Γ. Καρκαλέτση, απ’ όπου αντλήσαμε κι εμείς πολύτιμα στοιχεία.