Η σύγχρονη Αντιγόνη πάει και... Κοινοβούλιο

Ο κλήρος να ερμηνεύσει αυτές τις μέρες τον σπουδαίο αυτό ρόλο έπεσε στην ταλαντούχα ηθοποιό Ιωάννα Παππά, η οποία ταυτίζεται με την ηρωίδα της επιμένοντας πως «έχει γεννηθεί για να αγαπά και όχι για να μοιράζεται το μίσος.

Η Ιωάννα Παππά είναι από τις φιγούρες που δεν λησμονείς ποτέ: δυναμική και εύθραυστη, χαμηλών τόνων και έντονη, μοντέρνα και μιας άλλης εποχής, δεν είναι από τις ηθοποιούς που χωράνε σε καλούπια. Παρότι έχει ερμηνεύσει εντελώς διαφορετικούς ρόλους, έχει γίνει γνωστή χάρη στον Χριστόφορο Παπακαλιάτη και έχει αγαπηθεί ως το ξεχωριστό παιδί του Θεάτρου Τέχνης, διαθέτει ένα παιδικό πρόσωπο και ένα ορμητικό ταλέντο που αφήνουν τη δική τους σφραγίδα, χρόνια τώρα, στον χώρο.

Βέβαια η ίδια ποτέ δεν θέλησε να τραβήξει πάνω της τους προβολείς προτιμώντας να μιλάει κάπως ντροπαλά για όσα συμβαίνουν γύρω της, ενώ πάντα επέλεγε ρόλους με έντονες εσωτερικές συγκρούσεις. Φέτος η συγκυρία τη βρήκε να ερμηνεύει Αντιγόνη, έναν ρόλο κατευθείαν βγαλμένο από την πιο απτή πραγματικότητα - και δεν είναι τυχαίο πως σε αυτή την ηρωίδα φρόντισαν να αναφερθούν πολλοί με τις ομιλίες τους, με πρώτον από όλους τον ίδιο τον πρωθυπουργό στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.



Λογικό είναι όλα αυτά να μην αφήνουν καθόλου αδιάφορη την Ιωάννα Παππά - το αντίθετο. Ομολογεί πως νιώθει την ένταση των λόγων της Αντιγόνης, κάτι «τρομακτικό, ταυτόχρονα και λυτρωτικό. Είναι αλήθεια ότι ένιωθα να έχουν άλλο αντίκρισμα τα λόγια που έλεγα λίγες ώρες πριν από την κρίσιμη συνεδρίαση της Συνόδου Κορυφής. Είναι τότε που συνειδητοποίησα ότι ο λόγος μου συναντιέται με την πραγματικότητα». Η ίδια ταυτίζεται με πολλούς στίχους από την ομώνυμη τραγωδία και δεν μπορεί να μη συμφωνήσει με την Αντιγόνη όταν λέει πως «καμία συνήθεια ανάμεσα στους ανθρώπους δεν βλάστησε άλλη τόσο κακή όσο το χρήμα».

«Δεν λειτουργώ με ρόλους πρότυπα»

Οταν όμως τη ρωτάω αν ήταν ανάμεσα στους πέντε ρόλους που θα ήθελε να ερμηνεύσει κάθε ηθοποιός στη ζωή του διαφωνεί. «Η αλήθεια είναι ότι δεν λειτουργώ με ρόλους-πρότυπα. Δεν ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία μου. Προτιμώ να προσαρμόζομαι στον ρόλο που προκύπτει ανάλογα με τη συγκυρία, την εποχή και την παρούσα περίσταση και να δουλεύω πάνω σε αυτόν». Και ο προηγούμενος όμως ρόλος της στο «Νησί των Σκλάβων», στο Θέατρο Τέχνης, όπως και η σημερινή της ερμηνεία τώρα στην «Αντιγόνη» έχουν να κάνουν άμεσα με την εξουσία. «Προσωπικά δεν είχα ποτέ καλή σχέση με την εξουσία. Ανέκαθεν πρέσβευα ότι πρέπει να υπάρχει ισονομία και δικαιοσύνη.

«Είναι αλήθεια ότι ένιωθα να έχουν άλλο αντίκρισμα τα λόγια που έλεγα λίγες ώρες πριν από την κρίσιμη συνεδρίαση της Συνόδου Κορυφής. Είναι τότε που συνειδητοποίησα ότι ο λόγος μου συναντιέται με την πραγματικότητα»

Ημουν κατά των κοινωνικών αποκλίσεων και δεν αντιλαμβανόμουν γιατί δεν πρέπει να υπάρχει ισότητα για όλους. Με αυτή την έννοια πάντα ήμουν καχύποπτη με τον τρόπο που λειτουργεί η ελεύθερη οικονομία και με το πώς μπορεί αυτή να εξανδραποδίσει τους ανθρώπους». Βέβαια επιμένει ότι η Αντιγόνη υπακούει σε ένα δικό της πλαίσιο εσωτερικών αναφορών και σε έναν δικό της ηθικό κανόνα. Είναι πολλά τα λόγια που κρατάει από τον ρόλο, αλλά αυτό που δεν μπορεί να φύγει από το μυαλό της είναι ο στίχος «"Εχω γεννηθεί για να αγαπώ και όχι για να μοιράζομαι το μίσος", που είναι μια αγάπη που σχετίζεται με μια ζωή γεμάτη ελευθερία όπου κανείς μπορεί να αναπνέει, μπορεί να ζει με τον τρόπο με τον οποίο θέλει, να διεκδικεί το πώς μπορεί να υπάρχει στο σύμπαν. Πρέπει ο κόσμος να μπορεί να ζει με αξιοπρέπεια».

Αυτόματα, λοιπόν, έρχονται στο μυαλό οι στίχοι που παρέθεσε ο Ελληνας πρωθυπουργός μέσα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από την «Αντιγόνη» «Είναι στιγμές που πάνω από τους νόμους είναι το δίκιο των ανθρώπων», ξεσηκώνοντας πολλές αντιδράσεις. Αλλοι επαίνεσαν το κλείσιμο του λόγου του με τα παραπάνω λόγια, άλλοι δυσφόρησαν έντονα - και ειδικά οι εταίροι μας.
Δεν μπορώ να μη ρωτήσω ποια είναι η γνώμη της Ιωάννας Παππά και πώς ένιωσε όταν  άκουσε τον λόγο: «Θαρρώ πως η πρόθεσή του είναι εξαίρετη, αλλά δυστυχώς δεν μπορεί κανείς να υπολογίσει αυτά τα λόγια χωρίς τον αποδέκτη. Και δεν ξέρω πραγματικά πόσο συγκινούν τα λόγια αυτά όλους τους ανθρώπους κρίνοντας από τις κινήσεις εις βάρος άλλων συνανθρώπων τους. Το πόσο επίδραση είχαν τα λόγια του πρωθυπουργού φάνηκε στις αποφάσεις που πήραν λίγο αργότερα οι Ευρωπαίοι κόντρα σε έναν ολόκληρο λαό. Εκεί φάνηκε η ανικανότητα να γίνουν κατανοητά αυτά τα λόγια σε βάθος». Και η ίδια δηλώνει συγκλονισμένη από όσα συνέβησαν στην Ευρώπη, από όσα συμβαίνουν σήμερα στην Ελλάδα, αν και προσπαθεί να τα βλέπει με ψυχραιμία και να αποφεύγει την πόλωση. «Είναι μεγάλη η ένταση αυτών των ημερών και χρειάζεται στοχαστικότητα και ηρεμία για να εξαγάγει κανείς τα σωστά συμπεράσματα». Τη ρωτάω αν η άτεγκτη στάση του Κρέοντα της θύμισε αυτή των Ευρωπαίων και αν η επιμονή της Ελλάδας να αρνηθεί το πλαίσιο που της προτάθηκε -στο οποίο τελικά υποτάχθηκε- αυτή της Αντιγόνης, όπως έγραψαν πολλοί: «Δεν ξέρω αν η Αντιγόνη λειτούργησε επαναστατικά, με την έννοια ότι κανείς δεν ξέρει όταν αποφασίζει κάτι τι ακριβώς θα ακολουθήσει και ποιες θα είναι οι συνέπειες. Η Αντιγόνη πήρε τη συγκεκριμένη απόφαση επειδή ακριβώς αυτή της φάνηκε η ορθότερη τη στιγμή εκείνη. Και στη δική μου ερμηνεία τελικά αυτό που προέχει είναι να δοθεί έμφαση στην κρίσιμη εκείνη στιγμή όπου λαμβάνεται η συγκεκριμένη απόφαση, καθώς αυτή είναι που κρίνει και τον χαρακτήρα. Απαξ όμως και η απόφαση λαμβάνεται, δεν υπάρχει μεταστροφή, και αυτό είναι κάτι που η Αντιγόνη το ξέρει καλά εξαρχής. Με αυτή την έννοια υπάρχει κάτι αυτοκαταστροφικό στην κίνησή της, αφού λαμβάνει μια απόφαση που δεν δίνει κανένα περιθώριο πισωγυρίσματος. Και η κατάληξη είναι να πεθάνει ζωντανή-νεκρή μέσα σε έναν τάφο».

Οι συμπτώσεις είναι παραπάνω από ανατριχιαστικές, αν σκεφτείς ότι τελικά η επαναστατική πράξη της Αντιγόνης την οδήγησε στον αργό θάνατο - πολλοί έχουν παρομοιάσει την κατάσταση της Ελλάδας με τους όρους που της υποβλήθηκαν από τη συμφωνία σε κατάσταση ζωντανών-νεκρών. Οι «Financial Times» μάλιστα δημοσίευσαν και μια σχετική ανάλυση που μιλούσε για τους Ελληνες που καλούνται να ζήσουν από δω και στο εξής σαν ζόμπι.



Αντιγόνη σημαίνει «αυτή που αντιτίθεται»

Ωστόσο η Ιωάννα Παππά επιμένει: «Οσον αφορά στην Αντιγόνη, δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς γιατί θα πήγαινε κόντρα στη φύση της. Αντιστάθηκε γιατί αυτός ήταν ο μόνος τρόπος για να ζήσει. Το δείχνει και το όνομά της: Αντιγόνη σημαίνει ‘‘αυτή που αντιτίθεται’’.  Γι’ αυτό και ως χαρακτήρας δείχνει να κινείται ανάμεσα στον κόσμο των ιδεών και στον κόσμο των νεκρών - δεν αντιλαμβάνεται το ενδιάμεσο. Δεν μπορεί να μην επιχειρήσει τα μεγάλα τολμήματα».
 Ετσι όμως είναι η ζωή, παραδέχεται και η ίδια: «Η απόφαση να συγκρουστείς εμπεριέχει ένα μεγάλο ρίσκο. Ολα κρίνονται ακριβώς τη στιγμή που τα πράγματα φτάνουν στο μη περαιτέρω. Προσωπικά, δεν θέλω να παρασυρθώ από την έντονη κριτική που ασκείται και προσπαθώ να μην προτρέχω. Ειδικά τώρα που συμβαίνουν τόσο πολυδιάστατα και ετερόκλητα γεγονότα. Χρειάζεται προσοχή, ψυχραιμία και νηφαλιότητα». Δηλώνει έτοιμη να αγωνιστεί μαζί με όλους τους υπόλοιπους ανθρώπους που ζουν σε αυτή χώρα -«αν και νιώθω πολίτης του κόσμου»- και δεν τη φοβίζει η κρίση, τουλάχιστον επαγγελματικά, «αφού οι ηθοποιοί εξ επαγγέλματος είμαστε συνηθισμένοι στην αστάθεια. Δεν γνωρίζουμε ποτέ τι πρόκειται να ακολουθήσει - αυτός είναι ο κίνδυνος της δουλειάς μας αλλά και η γοητεία της. Δεν μπορώ επομένως να εστιάσω μόνο στο δικό μου επαγγελματικό πρόβλημα, αλλά προτιμώ να βλέπω τη μεγάλη εικόνα»

Πάντως όσον αφορά στη συνεργασία της με τον σκηνοθέτη της παράστασης Θέμη Μουμουλίδη όσο και με τον συμπρωταγωνιστή της Νικήτα Τσακίρογλου, δηλώνει πως είναι εξαιρετική. «Είναι πολύ σημαντικό να συνεργάζεσαι με έναν έμπειρο ηθοποιό όπως ο Τσακίρογλου, ο οποίος είναι τόσο ενισχυτικός και διόλου ανταγωνιστικός. Είχε πολλά να μου δώσει η συνάντηση μαζί του». Το ίδιο αναμένεται να δώσει και η περιοδεία της παράστασης σε πολλά μέρη της Ελλάδας, μετά τις πετυχημένες εμφανίσεις της στην Αθήνα.