Η Αλίκη με τα δικά της λόγια

O κόσμος λάτρεψε την Αλίκη. Ήταν σύμβολο αθωότητας, παιδικότητας, νιότης, ήταν το χαμόγελο που έφερνε αισιοδοξία σε μια Ελλάδα που μετρούσε πληγές. Κατάφερε  να βάλει το κοινό στο θέατρο, τον κινηματογράφο, να χαρίσει ελπίδα. Υπήρξε δέσμια του κοινού της, που την ήθελε πάντα δροσερή και λαμπερή. Έτσι την ήθελε ο κόσμος. Με τα ξανθά μαλλιά να ανεμίζουν σαν χρυσός χείμαρρος, με έναν ιβίσκο, σύμβολο αξεπέραστο. Ποια ήταν, όμως, η Αλίκη; Ας δούμε, μέσα από συνεντεύξεις της, πώς περιέγραφε η ίδια τον εαυτό της και τη ζωή της.

Συναισθηματικά στερημένη
«Ποτέ δεν υπήρξα το ξένοιαστο κορίτσι. Ήμουν το κορίτσι που στα 6 του χρόνια τού έβαλαν μαύρες κορδέλες, γιατί του σκότωσαν τον πατέρα. Ύστερα πέρασα μια ζωή μελαγχολική και στερημένη συναισθηματικά. Και οικονομικά ακόμα. Η μοναδική μου χαρά εκείνα τα χρόνια ήταν τα παιχνίδια μου με τα αδέλφια μου, Τάκη και Αντώνη, τα καλοκαίρια που παίζαμε θέατρο με τα σεντόνια του σπιτιού με έργα δικά μου ή από τις ιστορίες του Ταρζάν. Εγώ έκανα την Τσίτα».

Ο ζηλιάρης Χορν
«Ευτυχισμένα ήταν ακόμα τα χρόνια στο σχολείο, όπου οι δάσκαλοί μου με λάτρευαν. Αυτοί μάλιστα με έβαλαν στο θέατρο, γιατί η Κρητικομανιάτισσα μητέρα μου αντιδρούσε. Δώδεκα χρόνων, συνειδητοποίησα ότι δεν έχω μια προσωπικότητα. Μέσα στην Αλίκη Βουγιουκλάκη υπήρχαν πολλά κορίτσια, που το καθένα ήθελε να ζήσει τη δική του ζωή. Ο Stanislavski λέει ότι ο ηθοποιός έχει δύο προσωπικότητες, ο ένας είναι ο καλλιτέχνης, ο άλλος οπαρατηρητής. Εγώ είχα την καθεμία απ’ αυτές τις προσωπικότητες πολλαπλασιασμένη. Μπήκα σαν εξαιρετικό ταλέντο στο Εθνικό Θέατρο. Περνώντας από την επιτροπή για να πάρω το δίπλωμά μου, όλοι μού έβαλαν “άριστα” και μόνο ο Δημήτρης Χορν, αυτός ο αθεράπευτος ζηλιάρης του ελληνικού θεάτρου, μου έβαλε “λίαν καλώς”. Η καριέρα μου, λοιπόν, είχε ένα ξεκίνημα που μπορείτε να το χαρακτηρίσετε σοβαρό. Συνεπώς δεν αρμόζει στην Αλίκη Βουγιουκλάκη μόνο ο χλευασμός, γιατί υποτίθεται ότι κάνει ταινίες που δεν αρέσουν στην κουλτούρα, αλλά αρμόζει ένα ανθρώπινο βλέμμα και μια κριτική με ενδελέχεια, για να δημιουργήσει ένα πλέγμα δικαιοσύνης που  μέσα του θα με τοποθετήσετε».

«Ο κινηματογράφος δεν μου προσέφερε τίποτα»
«Στο θέατρο Μουσούρη και με την επιτυχία του Ωραία Μου Κυρία τα πράγματα αρχίζουν να παίρνουν έναν καλύτερο δρόμο. Λένε πως υπήρχε μια Βουγιουκλάκη που μαγνήτιζε. Δυστυχώς και ενώ έχω βρει ένα δικό μου μονοπάτι εξέλιξης και φανερώνονται σιγά σιγά τα καλλιτεχνικά μου όνειρα, έρχεται ο κινηματογράφος, αυτός ο αγύρτης, και με διαλύει. Κάνει τα καστανά μου μαλλιά ξανθά, σβήνει την καλλιτέχνιδα και με πετάει πάνω σε ένα λευκό πανί, πάντα γελαστή, πάντα έξυπνη, πάντα χαρούμενη. Και μου καθορίζει τον τρόπο που μιλάω, διαμορφώνει το χαρακτήρα μου. Με αποκλείει από τον έρωτα, γιατί μόνο έτσι θα μπω στα σπίτια, στις γειτονιές, στις πόλεις και θα θρονιαστώ μια και καλή στις καρδιές των ανθρώπων. Από εδώ και πέρα, γίνομαι μια Αριάδνη που προσπαθεί να δώσει κλωστή σε κάποιον για να τη βγάλει από το λαβύρινθο. Η σχέση μου με τον κινηματογράφο έγινε σχέση εραστή και ερωμένης. Αυτός όλο ζητούσε κι εγώ όλο έδινα. Μπήκα στο χορό και ήμουν η κορυφαία σ’ αυτό το ατέλειωτο γαϊτανάκι που κράτησε δεκαπέντε χρόνια. Η μάχη για τα πρωτεία είναι τρομακτική. Όταν κρατήσεις τα ηνία στο χέρι, τότε μεθάς κι εσύ από τον καλπασμό. Θέλεις να είσαι μόνο πρώτη. Η ευθύνη από τα λάθη που έχω κάνει πέφτει αποκλειστικά στους δικούς μου ώμους.Η επιτυχία, το χρήμα, η προβολή, η φήμη με ενδιαφέρουν. Αλλά εξίσου με ενδιαφέρει η ηρεμία, η σιγουριά και ο έρωτας πάνω απ’ όλα. Με κατηγορείτε.Λέτε πως αποκοιμίζω τον κόσμο, πως νιαουρίζω ακόμα, πως δεν πέταξα την ποδιά του σχολείου. Εγώ είμαι θεατρίνα. Δείξτε μου λοιπόν τον εμπνευσμένο σκηνοθέτη της γενιάς μου, δώστε μου να κρατήσω στα χέρια το άξιο σενάριο που δεν γύρισα, φανερώστε μου μια παραγωγή τίμια και καθαρή. Ο ελληνικός κινηματογράφος δεν μου πρόσφερε τίποτα απ’ ό,τι ζητώ. Δεν μπόρεσε ίσως».

Για τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ
«Παντρεύτηκα τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ γιατί τον θαύμαζα. Γοητεύτηκα από το ταλέντο του στη σχολή και, όταν μου πρότεινε να παντρευτούμε, δέχτηκα αμέσως. Με χωρίζουν με τον άντρα μου εκατοντάδες πράγματα, από την καθη-
μερινή μας ζωή μέχρι το καλλιτεχνικό μας σμίξιμο. Έχουμε διαπράξει πολλά λάθη και οι δύο. Εγώ νιώθω τύψεις, αλλά ποτέ ενοχή. Η ζωή των ανθρώπων είναι μια παράξενη αλχημεία, όπου τα πολύτιμα μέταλλα, η αγάπη, ο έρωτας,
το πάθος, η ειλικρίνεια, φθείρονται. Μην ψάχνετε να βρείτε ποιος φταίει».



Για το ταλέντο της
«Αυτή την καραμέλα ότι δεν έχω ταλέντο την πιπιλίσαμε αρκετά χρόνια. Έλιωσε  πια. Το σανίδι είναι δύσκολο και άγριο πράγμα.  Δεν μπορεί μια θεατρίνα, αν δεν είναι σπουδαία, να σταθεί τόσα χρόνια. Θα μου πείτε, “μόνη σου λες ότι
είσαι σπουδαία;”. Μα βγαίνει από μόνο του. Βαρέθηκα σε όλη μου τη ζωή να ακούω δύο πράγματα: “Δεν έχει ταλέντο” και “Δεν θα γεράσει πια;”. Αλλά δεν με πειράζει. Θέλετε επειδή συνήθισα, θέλετε επειδή έχω χιούμορ. Αυτό είναι
που με σώζει. Το χιούμορ. Τι σπουδαίο όπλο! Άλλωστε, η ίδια κοροϊδεύω τον εαυτό μου. Πολύ γελάω μαζί μου. Πάρα πολύ. Το ταλέντο είναι η συνισταμένη πολλών πραγμάτων. Εργατικότητα, αγάπη, αφοσίωση στη δουλειά, πίστη, στόχοι,εξωτερική εμφάνιση, ακτινοβολία και το χάρισμα που λέγεται “γκελ”. Ε, όλα αυτά εγώ τα έχω!».

Για το θέατρο
«Έδωσα πολλά στο θέατρο. Τι ακριβώς έδωσα αυτό το ξέρει το κοινό που με ακολουθεί με πίστη κι αγάπη όλα αυτά τα χρόνια και που –ίσως– περιμένει από μένα κάτι περισσότερο. Αναρωτιέμαι όμως τι μπορεί να είναι το περισσότερο; Όταν έχεις την παράτολμη παράσταση της Εβίτας, τι θα πει περισσότερο; Να παίξω ρόλους κλασικούς; Μα αυτό το κάνουν –και καλά– στο Εθνικό διάφοροι συνάδελφοι. Η Έλλη Λαμπέτη, που για μένα είναι η μεγαλύτερη ηθοποιός, σχεδόν πάντα έπαιζε μπουλβάρ! Σημασία,λοιπόν, δεν έχει τι παίζεις, αλλά πώς το παίζεις. Νομίζω ότι στη δουλειά τολμώ και αισθάνομαι ότι προχωρώ σωστά».



Για τη μοναξιά
«Τι με απασχολεί περισσότερο; Η μοναξιά μου. Πού θα πάει; Μια γυναίκα ευαίσθητη όπως εγώ, που χώρισα από τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ, με τον οποίο έζησα τόσα χρόνια, που έχω ένα παιδί μαζί του, δεν μπορεί να προσαρμοστεί
εύκολα. Είμαι επαγγελματικά επιτυχημένη, διευθύνω το σπίτι μου, είμαι μητέρα... Αλλά θα ήθελα να ξεκουραστώ. Να πάω κάπου για ένα διάστημα, μόνο με τον Γιαννάκη...».

Για τη Βουγιουκλάκη
«Δεν είμαι δήθεν σταρ, είμαι η πραγματική σταρ. Δεν είμαι δήθεν ταλαντούχα, είμαι πραγματικά ταλαντούχα. Δεν έχω κάνει δήθεν αποτυχίες, έχω κάνει μεγάλες αποτυχίες. Δεν έχω κάνει δήθεν επιτυχίες, έχω κάνει τα μεγαλύτερα ρεκόρ. Δεν είμαι δήθεν όμορφη, είμαι... ε, είμαι αυτή που είμαι! Δεν διεκδικώ πράγματα που δεν είμαι».

Οι πρωτιές της
Στο πρώτο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 1960, το βραβείο Α’ Γυναικείου Ρόλου για την ερμηνεία της στην ταινία Μανταλένα η κριτική επιτροπή το δίνει στην Αλίκη Βουγιουκλάκη. Ανάμεσα στα μέλη της επιτροπής ήταν η Κατίνα Παξινού και ο Στρατής Μυριβήλης. Ο πρώτος χρυσός δίσκος είχε τη σφραγίδα του Μάνου Χατζιδάκι με τα τραγούδια από Το Ξύλο Βγήκε Απ’ Τον Παράδεισο με την Αλίκη. Χωρίς να είναι τραγουδίστρια, όποτε το σενάριο το επιτρέπει, ερμηνεύει τραγούδια με το δικό της τρόπο και νάζι. Το επόμενο βήμα είναι να φέρει τα μεγάλα μιούζικαλ που παίζονται στο εξωτερικό προσαρμοσμένα στα ελληνικά, με σημαντικούς συντελεστές δίπλα της. Από την Καμπίρια το 1975 μέχρι τη Μελωδία της Ευτυχίας το 1996, η Αλίκη για είκοσι χρόνια παρουσίασε μιούζικαλ που ακόμα και στις
μέρες μας αποτελούν πόλο έλξης για ηθοποιούς, σκηνοθέτες και τραγουδιστές: Ωραία μου Κυρία, Καμπαρέ, Εβίτα, Εύθυμη Χήρα, Βίκτορ - Βικτόρια. Με την είσοδό της στη Φίνος Φιλμ, η καριέρα της απογειώνεται. Η Αστέρω τη φέρνει στην πρώτη θέση στα εισιτήρια. Τα υπόλοιπα είναι κινηματογραφική ιστορία. Το Ξύλο Βγήκε από τον Παράδεισο, Η Αλίκη στο Ναυτικό, Η Αρχόντισσα και ο Αλήτης, Η Δασκάλα με τα Ξανθά Μαλλιά, Υπολοχαγός Νατάσα, Η Μαρία της Σιωπής. Όλες ήταν στην πρώτη θέση. Ακόμα και όταν δεν είναι στη Φίνος Φιλμ, κάνει πρωτιές με την Κόρη μου τη Σοσιαλίστρια (Δαμασκηνός - Μιχαηλίδης) και Το Πιο Λαμπρό Αστέρι (Καραγιάννης - Καρατζόπουλος). Πρώτη εκείνη μίλησε για καλύτερες συνθήκες στον κινηματογράφο και στο θέατρο και ήταν επίσης η πρώτη που ζήτησε ποσοστά από κάθε ταινία που γύριζε.



Οι αποτυχίες της
Σαράντα τρία χρόνια θεατρίνα, η Αλίκη Βουγιουκλάκη είχε και αποτυχίες, κυρίως στο θέατρο. Ιδίως όταν ήθελε να κάνει διαφορετικά πράγματα. Η πρώτη θιασαρχική της εμφάνιση στην Αθήνα,το 1962, με το έργο Καίσαρ και Κλεοπάτρα, μαζί με τον Μάνο Χατζιδάκι, με ένα θίασο εξαιρετικό και σκηνοθέτη τον Αλέξη Σολωμό, αντέχει μόνο δύο μήνες. Όταν έκανε τη Σίρλεϊ Βαλεντάιν, το 1988, αν και μόνη της στη σκηνή, δεν είχε την επιτυχία που περίμενε. Στον κινηματογράφο, αποτυχίες θεωρούνται η διεθνής ταινία Αλίκη και το δραματικό Ταξίδι. Το φιλμ Αλίκη (μαζί με τα τουρκικά Χτυποκάρδια στο Θρανίο είναι οι μόνες ταινίες της που δεν έχουν παιχτεί στην ελληνική τηλεόραση) έκανε 235.890 εισιτήρια στην πρώτη προβολή και μπήκε στη 14η θέση στον πίνακα εισιτηρίων, όταν την ίδια σεζόν, τα Χτυποκάρδια στο Θρανίο κάνουν 591.675 εισιτήρια και κατακτούν τη δεύτερη θέση. Το Ταξίδι μπορεί να έρχεται στην έβδομη θέση τη σεζόν 1962-63, αλλά τα εισιτήρια είναι μόνο 76.395 στην πρώτη προβολή. Η ταινία έχει καταγράψει μία από τις καλύτερες ερμηνείες της Αλίκης, ο κόσμος όμως που έβγαινε από τα σινεμά έλεγε: «Μην το δείτε, η Αλίκη σκοτώνεται στο τέλος!».



Φυτώριο νέων καλλιτεχνών
Δίπλα στην Αλίκη πολλοί ηθοποιοί έγιναν πρωταγωνιστές. Είχε το χάρισμα να ξεχωρίζει ταλαντούχους νέους ανθρώπους και τους ήθελε μαζί της στη σκηνή. Ο Δάνης Κατρανίδης και ο Βλάσσης Μπονάτσος είναι τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Ο πρώτος στο Καμπαρέ, με το ρόλο του Κομπέρ, έκλεβε την παράσταση, όπως και ο Βλάσης στην Εβίτα, στο ρόλο του Τσε Γκεβάρα. Και δεν είναι μόνο αυτοί. Το 1971 στη Βασίλισσα Αμαλία έχει μαζί της τη Νόνικα Γαληνέα. Στη συνέχεια, στη Θεατρίνα, το 1972, ο Νίκος Γαλανός και η Ελένη Ερήμου είναι δίπλα της. Το 1975, στην Καμπίρια, ο Βασίλης Τσιβιλίκας, ο Τάκης Χρυσικάκος στην Καμπίρια του 1978, η Πέγκυ Σταθακοπούλου στην Εύθυμη Χήρα το 1980, η Μιμή Ντενίση στην Τζούλια το 1980-81, ο Γιάννης Μπέζος στην Εβίτα, η Άριελ Κωνσταντινίδη και η Τάνια Τρύπη στην Άννυ, σε δική της παραγωγή και φυσικά ο Κώστας Σπυρόπουλος, που κατακτά και την καρδιά της. Ακόμα και στα τελευταία έργα, λειτουργεί σαν φυτώριο νέων καλλιτεχνών. Εβελίνα Παπούλια,Γιάννης Χριστοδουλόπουλος και Θανάσης Τσαλταμπάσης πήραν το βάπτισμα του πυρός στο πλάι της Αλίκης.

Όσοι πίστεψαν στο ταλέντο της
Οι πιο σημαντικοί άνθρωποι της γενιάς της –και όχι μόνο– πίστεψαν στο ταλέντο της. Δεν είναι γνωστό στον πολύ κόσμο, ίσως γιατί η εικόνα της Αλίκης είναι τόσο δυνατή που ξεπερνάει τις πληροφορίες. Η Αλίκη στο θέατρο είχε την τύχη να σκηνοθετηθεί από τους καλύτερους. Πόσοι γνωρίζουν ότι η Ωραία μου Κυρία και το Καμπαρέ ανέβηκαν σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ποταμίτη; Αλλά και πιο πίσω: Αλέξης Σολωμός, Δημήτρης Μυράτ, Μάριος Πλωρίτης, Κώστας Μουσούρης, Αλέκος Σακελλάριος, Κωστής Μιχαηλίδης. Ο Νίκος Χαραλάμπους σκηνοθετεί την Εβίτα, ο Ανδρέας Βουτσινάς το Εκπαιδεύοντας τη Ρίτα και ο Σπύρος Ευαγγελάτος τη Φιλουμένα. Ο Μίνως Βολανάκης την εμπιστεύεται για την Αντιγόνη και τη Σίρλεϊ Βαλεντάιν, ο Διαγόρας Χρονόπουλος στο Λίγο πιο Νωρίς, Λίγο πιο Αργά, ενώ η Ρούλα Πατεράκη θα υπογράψει τις τελευταίες της παραστάσεις. Αλλά μήπως και οι μουσικοί δεν ήταν οι καλύτεροι που δούλεψαν μαζί της; Μάνος Χατζιδάκις, Σταύρος Ξαρχάκος, Μίμης Πλέσσας, Γιώργος Χατζηνάσιος, Αλέξης Παπαδημητρίου, Σταμάτης Κραουνάκης.

Επίλογος
Το φαινόμενο Αλίκη Βουγουκλάκη, ο μύθος της, οι φήμες, τα ψέματα και οι αλήθειες για την ηλικία της, οι ταινίες της, τα τραγούδια που είπε, τα αμέτρητα εξώφυλλα, οι συνεντεύξεις, οι φωτογραφίες της. Πόσα από αυτά είναι αλήθεια και πόσα μύθος; Την απάντηση την έδωσε και πάλι η ίδια η Αλίκη: «Ποτέ
δεν λέω την αλήθεια σε μια συνέντευξη για την ιδιωτική μου ζωή. Αφού ορισμένοι είναι αδιάκριτοι, γίνομαι κι εγώ ψεύτρα. Το κοινό μάς εξιδανικεύει. Δεν μπορώ, λοιπόν, με μια απάντηση που δεν θα μου τη συγχωρούσε να το στενοχωρήσω. Γιατί; Είναι κι η συνέντευξη μέσα στο ρόλο».

Διαβάστε περισσότερα με το PEOPLE που κυκλοφορεί μαζί με το ΘΕΜΑ