Το «χατ τρικ» του Παπανδρέου στο Ερζερούμ

Νίκη του Γιώργου Παπανδρέου επί του Ταγίπ Ερντογάν εκτός έδρας; Δημόσιες σχέσεις και σόου φιλοφρονήσεων; Ή μήπως μυστική διπλωματία και κρυφές συμφωνίες για τη συνεκμετάλλευση πιθανών ενεργειακών αποθεμάτων στο Αιγαίο;

Όποιοι θέλουν να βλέπουν τα πράγματα με έναν τίτλο και να αναλύουν τις εξελίξεις με βάση τα στερεότυπά τους, είναι βέβαιον ότι έχουν ήδη βγάλει τα συμπεράσματά τους για την επίσκεψη του έλληνα πρωθυπουργού στην Τουρκία.

Ο Γ. Παπανδρέου ξεκίνησε το 2011 με μία κίνηση υψηλού βαθμού δυσκολίας. Αποδέχτηκε την πρόσκληση του τούρκου πρωθυπουργού και μετέβη στο Ερζερούμ, όχι απλώς για να κάνει δημόσιες σχέσεις, αλλά για να μιλήσει στη διπλωματική ελίτ της Τουρκίας. Τους κρατικούς αξιωματούχους εκείνους που θεωρούν ότι είναι οι θεματοφύλακες του κεμαλισμού, που αισθάνονται ότι υποχρέωσή τους είναι να δημιουργούν σημεία τριβής στις σχέσεις με τις γειτονικές χώρες για να προωθούν τα τουρκικά συμφέροντα, τα υπηρεσιακά στελέχη που θεωρείται ότι συνεχίζουν τη διπλωματική τέχνη της Υψηλής Πύλης.

 

Υπό αυτή την έννοια ο Γ. Παπανδρέου πέτυχε χατ τρικ, στην πάλαι ποτέ Θεοδοσιούπολη. Έθεσε ανοιχτά το θέμα των παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου και των πτήσεων οπλισμένων τουρκικών μαχητικών πάνω από ελληνικά νησιά. Μίλησε ανοιχτά για το Κυπριακό ως ζήτημα εισβολής και κατοχής, προσθέτοντας –για να «γλυκάνει» το ακροατήριό του- ότι η Ελλάδα και η Κύπρος θέλουν πολιτική λύση του προβλήματος.  Και πήρε το ρίσκο να εξηγήσει στον τούρκο πρωθυπουργό την αναγκαιότητα ενός συρματοπλέγματος στα ελληνοτουρκικά σύνορα στον Έβρο, προκειμένου να σφραγιστούν τα περάσματα από τα οποία οι τούρκοι δουλέμποροι «σπρώχνουν» τους λαθρομετανάστες στην ελληνική επικράτεια και άρα μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

 

Ποια ήταν η στάση του κ. Ερντογάν, σύμφωνα με αυτά που έχουν γίνει γνωστά μέχρι τώρα;  Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας αποδέχθηκε τη σκοπιμότητα τοποθέτησης συρματοπλέγματος στον Έβρο, άρα ο κ. Παπανδρέου πέτυχε τον στόχο του. Τι σημαίνει όμως η δημιουργία του «τείχους»; Ότι η Ελλάδα και πολύ περισσότερο η Ε.Ε. δεν κατάφεραν να πείσουν την Τουρκία να εφαρμόσει τη συμφωνία επανεισδοχής. Μία συμφωνία που προώθησε ο ίδιος ο κ. Παπανδρέου πριν από 8 χρόνια και την οποία επικύρωσαν αλλά αρνούνται να υλοποιήσουν οι Τούρκοι. Σε περίπτωση που το συρματόπλεγμα δεν περιορίσει τα «κύματα» των λαθρομεταναστών που περνούν στην Ελλάδα, το σχέδιο της ελληνικής κυβέρνησης θα έχει αποτύχει και πλέον η Αθήνα δεν θα μπορεί να πιέσει την Τουρκία να εφαρμόσει την τυπικώς ισχύουσα συμφωνία επανεισδοχής διότι στη σχετική συζήτηση που διεξάγεται στις Βρυξέλλες, οι πολυμήχανοι τούρκοι διπλωμάτες συμφωνούν να γυρίζουν πίσω στην Τουρκία όσοι μετανάστες περνούν χωρίς άδεια σε ευρωπαϊκό έδαφος, πετούν όμως στο μπαλάκι στις χώρες προέλευσης των λαθρομεταναστών και διαμηνύουν ότι η επαναπροώθηση είναι στο χέρι των κυβερνήσεων του Πακιστάν, του Αφγανιστάν κ.λ.π.

 

Στο Κυπριακό, η ξεκάθαρη διαβεβαίωση του κ. Παπανδρέου ότι η Ελλάδα στηρίζει ανεπιφύλακτα την πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. δεν μετρίασε τις αντιδράσεις στο εσωτερικό της γειτονικής χώρας. Οι εφημερίδες και η αντιπολίτευση της Τουρκίας κατηγόρησαν τον κ. Ερντογάν ότι σιώπησε μπροστά στα λόγια του κ. Παπανδρέου, αφού ανέμεναν να ακούσουν και δημοσίως όσα οι τούρκοι επίσημοι λένε και ιδιωτικά. Ότι δηλαδή είναι έτοιμοι να προχωρήσουν σε συμβιβασμό και πως εκείνοι που δημιουργούν τα προβλήματα είναι οι Ελληνοκύπριοι.

 

Στο πεδίο των υπερπτήσεων και των παραβιάσεων, ο έλληνας πρωθυπουργός έκανε αυτό που έπρεπε να κάνει  με τον τρόπο που ξέρει να το κάνει καλύτερα από τον οποιονδήποτε. Επέκρινε την Άγκυρα για τις πτήσεις τουρκικών μαχητικών πάνω από ελληνικά νησιά, υποστήριξε ότι η πρακτική αυτή δεν θα αλλάξει το καθεστώς στο Αιγαίο και ζήτησε να σταματήσουν αυτές οι επιθετικές ενέργειες που δημιουργούν κίνδυνο θερμού επεισοδίου, όσο εξελίσσεται ο διάλογος για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών. Αποδέχθηκε δηλαδή την ελληνική αδυναμία να τερματίσει τις παραβιάσεις, επέμεινε στην ανάγκη επίλυσης των διαφορών μέσω διαλόγου και εμμέσως «διολίσθησε» στην τουρκική πρόταση για υιοθέτηση ενός κώδικα συμπεριφοράς στο Αιγαίο. Το πρωτόκολλο αυτό που έχει εμπνευστεί η Άγκυρα προβλέπει τη συνέχιση των παραβιάσεων, χωρίς όμως ακραίες, επιθετικές ενέργειες για να αποτραπεί το ενδεχόμενο κρίσης, τύπου Καρπάθου. Να πετούν δηλαδή τα τουρκικά μαχητικά στο Αιγαίο, χωρίς να καταθέτουν σχέδια πτήσης και τα ελληνικά μαχητικά να τα αναχαιτίζουν εξ αποστάσεως, κάτι που ήδη συμβαίνει, όπως έχει αποκαλύψει το «Πρώτο Θέμα». Όσοι βιαστούν αν επικρίνουν τον κ. Παπανδρέου για αυτή την επιλογή του θα πρέπει να έχουν έτοιμη απάντηση στο ερώτημα «Σύγκρουση ή ειρήνη», δίλημμα στο οποίο ο πρωθυπουργός απάντησε ότι επιλέγει την ειρήνη, προσπαθώντας να αιτιολογήσει τους χειρισμούς του.

 

Οι Τούρκοι έδειξαν ότι επί της ουσίας αδιαφορούν για τις ελληνικές απόψεις πως με τις υπερπτήσεις δεν αλλάζει το καθεστώς στο Αιγαίο και προσπαθούν de facto να αποσπάσουν αρμοδιότητες που τυπικώς ανήκουν αποκλειστικά στην ελληνική πλευρά.  Για παράδειγμα η έρευνα και διάσωση στο Αιγαίο εντός του FIR Αθηνών, η οποία κατά τους Τούρκους πρέπει να ασκείται και από τις δύο χώρες , κάτι που έκαναν στις Οινούσσες, την ώρα που οι κ.κ. Παπανδρέου και Ερντογάν διαπραγματεύονταν στο Ερζερούμ. Η τουρκική απάντηση στις απόψεις του κ. Παπανδρέου αναμένεται… Και αν ο κ. Ερντογάν απέφυγε να απαντήσει στα παράπονα του έλληνα πρωθυπουργού για τις υπερπτήσεις απομένει να δούμε ποια θα είναι η εικόνα στο Αιγαίο τις επόμενες ημέρες…

 

Η αντιπολίτευση στην Ελλάδα στη «φούρια» της να κατηγορήσει τον πρωθυπουργό ότι εκχωρεί εθνική κυριαρχία, αρκετές ημέρες πριν τη συνάντηση στο Ερζερούμ κατηγορούσε τον κ. Παπανδρέου ότι ετοιμάζεται να εκχωρήσει κυριαρχικά δικαιώματα και ότι έχει προσυμφωνήσει στη συνεκμετάλλευση του Αιγαίου. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης για ακόμη μία φορά υποτίμησαν τον κ. Παπανδρέου, παραβλέποντας την εμπειρία του στον χειρισμό των εξωτερικών θεμάτων και σχεδόν λησμονώντας ότι ο πρωθυπουργός έχει τη δυνατότητα να θέτει «γλυκά» ακόμη και τα πιο δύσκολα θέματα. Μετά το σκληρό δημόσιο λόγο με τον οποίο ο πρωθυπουργός κατήγγειλε την τουρκική προκλητικότητα, η αντιπολίτευση στο σύνολό της είναι εκτεθειμένη, διότι θα μπορούσε απλώς να λειτουργήσει όπως η κ. Μπακογιάννη, η οποία κατήγγειλε  τον κ. Παπανδρέου ότι διαπραγματευόταν μυστικά με τον κ. Ερντογάν, χωρίς καν να τηρούνται πρακτικά. Και όταν το λέει η κ. Μπακογιάννη, κάτι παραπάνω ξέρει… Αυτή τη μέθοδο συνομιλιών με τους Τούρκους ακολουθούσε όσο ήταν υπουργός Εξωτερικών. Κατ ιδίαν συναντήσεις, χωρίς πρακτικά, τα οποία στη συνέχεια φυλάσσονται στο αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών.

 

Τα δύσκολα είναι μπροστά μας. Όχι μόνο επειδή η χρεοκοπημένη Ελλάδα είναι διεθνώς αποδυναμωμένη και επειδή η Τουρκία κατατάσσεται μεταξύ των 20 μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου, αλλά και διότι αυτά που θέλει η Αγκυρα καμία ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να τα δώσει, όπως επίσης και όσα μπορεί να παραχωρήσει η Ελλάδα, δεν είναι αρκετά για την Τουρκία…