Kώστας Σηµίτης: Ο Γιώργος ήταν άσχετος από Οικονοµία

Ο πρώην πρωθυπουργός, αν και επανειληµµένως στο βιβλίο του επισηµαίνει ότι βασικός υπαίτιος -εκτός από τη στενόµυαλη οικονοµική πολιτική των εταίρων- είναι η κυβέρνηση Κώστα Καραµανλή που, ενώ τα ελλείµµατα είχαν εκτροχιαστεί, συνέχιζε την παροχολογία, ωστόσο κύριο υπεύθυνο για τον εκτροχιασµό θεωρεί τον κ. Γιώργο Παπανδρέου. 

«Πέρα από τη σωρεία λαθών εκ µέρους της κυβέρνησής του -λάθος εκτιµήσεις, παλινωδίες και κυρίως άγνοια των δεδοµένων- το βασικό πρόβληµα ήταν, για τον συγγραφέα, η έλλειψη πολιτικής. […] Το σύνθηµα "Λεφτά υπάρχουν" είναι ενδεικτικό για το πώς λειτουργούσαν οι ιθύνοντες. Το µόνο που έδειχνε να ενδιαφέρει την κυβέρνηση δεν ήταν η χάραξη πολιτικής και η έξοδος από την κρίση, αλλά τα επικοινωνιακά παιχνίδια: Επικράτησε η νοοτροπία ότι η προσοχή της κυβέρνησης θα πρέπει να εστιάζεται στην επικοινωνιακή επιτυχία, στον προσεταιρισµό ψηφοφόρων µε αρεστά συνθήµατα. [...] Η κυβέρνηση διαβεβαίωνε ότι πραγµατοποιούσε αλλαγές που δεν είχαν γίνει επί τριάντα χρόνια.

 Ο Γ. Παπανδρέου ισχυριζόταν ότι η κυβέρνηση, µε το έργο της, άλλαξε τη νοοτροπία του Ελληνα. […] Η ακραία υπερβολή την έβλαψε. Ο εµίρης του Κατάρ αναδείχτηκε σε σωτήρα, λόγω των δισεκατοµµυρίων που επρόκειτο να επενδύσει, αλλά εξαφανίστηκε. [...] Οι θριαµβολογίες προκάλεσαν κορεσµό, δυσπιστία και αντιπάθεια. Η κυβέρνηση δεν είχε οργανώσει ένα σύστηµα διαπραγµάτευσης µε την Ε.Ε. Πρόσωπα που εργάζονταν τόσο στην Ε.Ε. όσο και στο ΔΝΤ και προσπαθούσαν να βοηθήσουν την Ελλάδα, µετέφεραν µια αρνητική εικόνα για τον τρόπο εργασίας των αρµοδίων και των διαπραγµατευτών της ελληνικής πλευράς.

Ευθύνες Παπακωνσταντίνου

Η βασική, ωστόσο, υπαιτιότητα των λάθος χειρισµών βαραίνει, κατά κύριο λόγο, το επιτελείο του τότε υπουργού Οικονοµικών, ο οποίος, κατά τον κ. Σηµίτη, δεν διέθετε ούτε τον απαραίτητο σχεδιασµό ούτε την απαραίτητη τεχνογνωσία. «Κύριοι διαπραγµατευτές εκ µέρους της Ελλάδας ήταν ο Πρωθυπουργός και ο Υπουργός Οικονοµικών. Δεν υπήρχε ένα επιτελείο πρώτης γραµµής στελεχών για να προετοιµάζει το έδαφος, µαζί µε τα επιτελεία του Νικολά Σαρκοζί ή της Ανγκελα Μέρκελ, µε συζητήσεις, σχέδια, προτάσεις, έρευνα των στοιχείων. 

Τα προβλήµατα όµως παρουσίαζαν τόσες διαφορετικές πτυχές ώστε να µην είναι δυνατή µια ουσιαστική συζήτηση χωρίς εκτενή προετοιµασία σε διµερείς ή πολυµερείς συναντήσεις. Επικράτησε έτσι ένα πνεύµα ασυνήθιστων συχνά συνοµιλιών σε ανώτατο επίπεδο, αλλά γρήγορης διεκπεραίωσης, “γιατί δεν µπορούµε να κάνουµε αλλιώς”. Σε σηµαντικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η παρουσία της Ελλάδας ήταν υποτονική. 

Οι εκπρόσωποί της είχαν “πολιτικές οδηγίες”. Δεν µπορούσαν να αντιµετωπίσουν τους Ευρωπαίους συνάδελφους τους που επί χρόνια συµµετείχαν σε διαπραγµατεύσεις. Οι “τεχνοκράτες” των άλλων κρατών καθόριζαν τις αποφάσεις».

Μπορεί εποµένως οι τεχνοκράτες να έπαιζαν κυρίαρχο ρόλο στις διαπραγµατεύσεις, αλλά το βασικότερο πρόβληµα ήταν ότι απευθύνονταν σε ανθρώπους «κατώτερους των περιστάσεων», όπως αποδείχτηκαν τελικά ο πρώην υπουργός Οικονοµικών κ. Παπακωνσταντίνου και ο πρώην πρωθυπουργός. «Οι Ελληνες αρµόδιοι, ως νεοφώτιστοι, δεν είχαν ούτε το πνευµατικό εύρος ούτε το κύρος που προσδίδει η πείρα για να χειρισθούν πειστικά τα θέµατα. Η Μόνιµη Ελληνική Αντιπροσωπεία στις Βρυξέλλες, ο ρόλος της οποίας είναι συµβουλευτικός, δεν κατόρθωσε παρά τις προσπάθειές της να αλλάξει την κατάσταση. 

Στο Υπουργείο Οικονοµικών θεωρούσαν, κατά κανόνα, τη γνώµη της περιττή». Μεταξύ των τραγικών λαθών που αποδίδει στην κυβέρνηση Παπανδρέου ο πρώην πρωθυπουργός είναι η υπερβολική αισιοδοξία: «Ο κύριος Παπακωνσταντίνου δήλωνε ότι όλα πάνε καλά, ακόµη και όταν βρισκόµασταν στα πρόθυρα χρεοκοπίας». Επισηµαίνει ότι η Ελλάδα φρόντισε να µην τηρήσει εγκαίρως τους όρους του µνηµονίου και κατέφυγε σε τακτικισµούς και αναποτελεσµατικές ευκαιριακές προσαρµογές. 

Δεν είναι τυχαίο ότι, όπως υπογραµµίζει ο συγγραφέας, οι πραγµατικοί σύµβουλοι του κ. Παπανδρέου προέρχονταν από την Αµερική και είχαν απόλυτη άγνοια των ευρωπαϊκών δεδοµένων. Τονίζει πως τόσο ο κ. Παπανδρέου όσο και ο κ. Παπακωνσταντίνου αδιαφόρησαν για το ΕΣΠΑ και την απορροφητικότητα των κονδυλίων, δεν έκαναν σοβαρές προσπάθειες για την καταπολέµηση της φοροδιαφυγής, δεν προώθησαν το πρόγραµµα των ιδιωτικοποιήσεων και δεν προχώρησαν σε καµία σηµαντική αλλαγή στη δηµόσια διοίκηση. 

Φυσικά ο πρώην πρωθυπουργός δεν ξεχνάει να καταγράψει µια σειρά από τραγικά πολιτικά ατοπήµατα, µε κορυφαίο αυτό της πρότασης για δηµοψήφισµα που αποτέλεσε «ανεπίτρεπτη επιπολαιότητα». Και καταλήγει: «Θα µπορούσε να οδηγήσει τη χώρα στην πτώχευση και στην έξοδο από την ΟΝΕ και την Ευρωπαϊκή Ενωση, εξαιτίας της γενικής απόρριψης του µνηµονίου».

Στουρνάρας, ο µόνος γνώστης: ο µοναδικός υπουργός Οικονοµικών που, κατά τον κ. Σηµίτη, διέθετε πραγµατικά την ικανότητα και τη γνώση ήταν ο κ. Γιάννης Στουρνάρας. «Ο κ. Γ. Στουρνάρας ήταν ο πρώτος Υπουργός Οικονοµικών, από την έναρξη της κρίσης το 2007, ο οποίος είχε συµµετάσχει ενεργά και επί χρόνια σε κοινοτικές διαπραγµατεύσεις, και διέθετε τις ικανότητες να εκπροσωπήσει αποτελεσµατικά τη χώρα», επισηµαίνει ο πρώην πρωθυπουργός, µε ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους δύο άλλους υπουργούς, τους κυρίους Παπακωνσταντίνου - Βενιζέλο. 

Λ. Παπαδήµος - Ε. Βενιζέλος: ο συγγραφέας δεν παραλείπει να εκφράσει τη βαθιά του εκτίµηση για το πρόσωπο του κ. Λουκά Παπαδήµου, αν και πρεσβεύει ότι όταν ανέλαβε τα λάθη ήταν ήδη τόσο τραγικά που δεν υπήρχαν περιθώρια µεγάλης βελτίωσης - ούτε είχε στη διάθεσή του τον απαραίτητο χρόνο. Τα βέλη, για µια ακόµη φορά, στρέφονται κατά των φορέων του «παλαιοκοµµατικού ΠΑΣΟΚ» και προφανώς κατά του κ. Ευάγγελου Βενιζέλου, ο οποίος µπορεί να µην κατονοµάζεται από τον κ. Σηµίτη, αλλά σχεδόν «φωτογραφίζεται» ως φορέας αυτής της νοοτροπίας. 

«Η ηγετική οµάδα την οποία έχρισε ο κ. Παπανδρέου ανήκε στην παλιά φρουρά του κόµµατος, που είχε αντιταχθεί σθεναρά στο εκσυγχρονιστικό επιχείρηµα. Αδιαφόρησε, αποστασιοποιήθηκε και ανέστειλε τις δραστηριότητες του κόµµατος. Προσέφερε στον πρόεδρο του κόµµατος τη στήριξη που ζητούσε, ως αντάλλαγµα για την εξουσία που τους παραχώρησε. Δεν ήταν όµως σε θέση, ούτε ήθελε, να συµβάλει στη διαµόρφωση και εφαρµογή της κυβερνητικής πολιτικής. 

Η κατάπτωση του κόµµατος είχε ως αναπόφευκτη συνέπεια και την αποχώρηση του κ. Παπανδρέου από την προεδρία του, όταν παραιτήθηκε από Πρωθυπουργός. Η πτώση της κυβέρνησης και η κατάρρευση του κόµµατος ήταν πλευρές του ίδιου φαινοµένου: της αποτυχίας της ηγεσίας».