Ο «εκτελεστής», ο γραφειοκράτης και ο πυροσβέστης

Τρεις συν ένας. Οι τρεις -ο κ. Πολ Τόμσεν, ο κ. Ματίας Μορς και ο κ. Κλάους Μαζούχ- πηγαινοέρχονται όποτε το καθήκον τούς καλεί στην ελληνική πρωτεύουσα, ενώ ο τέταρτος της παρέας -ο «συν ένας» κ. Μπομπ Τράα- έχει ρίξει για τα καλά άγκυρα στο κέντρο της Αθήνας. Από τη γνώμη των τριών πρώτων, που αποτελούν και τυπικά το κλιμάκιο της τρόικας στην Ελλάδα, αλλά και με την καθοριστική συμβολή του αεικίνητου τέταρτου προσώπου, το οποίο αποτελεί το μάτι και το αφτί για τα συμφέροντα των δανειστών της χώρας, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η επόμενη δόση - το ύψος και ο χρόνος καταβολής της. Ποιοι, όμως, είναι πραγματικά οι τέσσερις άνδρες πέρα από τα τυπικά βιογραφικά τους στοιχεία; Σε ποιον Θεό πιστεύουν και ποια «αφεντικά» (με ή χωρίς εισαγωγικά) υπηρετούν; Ποιες οι εξουσιοδοτήσεις τους και ποια η δύναμή τους; Εκείνοι θα αποφασίσουν για τη δόση; Διαθέτουν ελευθερία κινήσεων και ισχυρές υπογραφές; Μπορούν να επηρεάσουν την πορεία ενός προγράμματος και την τύχη μιας χώρας ή απλώς εκτελούν διαταγές προϊσταμένων; Ποιες είναι οι σχέσεις τους με τους πολιτικούς, τους επιχειρηματίες, τους δημοσιογράφους και τα media; Ερωτήματα πολλά και δύσκολα, που όλα όμως λειτουργούν ως πρόκληση για απαντήσεις που δεν επενδύουν στο άσπρο-μαύρο και αρνούνται να προσχωρήσουν στο γκρίζο. 

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Μια πρώτη γρήγορη απάντηση για το ποιοι είναι οι τρεις συν ένας της τρόικας θα μπορούσε να είναι η εξής: τα πιο πολυσυζητημένα πρόσωπα του δημόσιου βίου στην Ελλάδα της εποχής του μνημονίου. Για ορισμένους «τέρατα της Ιεράς Αποκαλύψεως» και για άλλους «άγγελοι της καθάρσεως», ενώ, μεταξύ των δύο άκρων, συναντά κανείς και ένα κατεβατό με εκφράσεις του συρμού, απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς και κοσμητικά των γηπέδων, με το πλέον αθώο και σχεδόν χαριτωμένο «οι υπάλληλοι». 

Η τυπική αλήθεια είναι ότι οι τρεις συν ένας είναι υψηλόβαθμα στελέχη που έχουν χτίσει τις καριέρες τους μέσα στους διαδρόμους και τις αίθουσες συσκέψεων διεθνών οργανισμών σε Ουάσινγκτον, Βρυξέλλες και Φρανκφούρτη. Οι πιο «ψημένοι» της παρέας, κύριοι Τόμσεν και Τράα, είναι από το ΔΝΤ. Εχουν την πείρα των προηγούμενων αποστολών - ο ένας στη Ρωσία και πρωτύτερα στις χώρες που προέκυψαν από τη διάσπαση της ενιαίας τιτοϊκής Γιουγκοσλαβίας, ο άλλος στον μακρινό Ισημερινό. Οι εντυπώσεις που άφησαν πίσω τους τους συνοδεύουν ακόμη στο διάβα τους. Ο μεν κ. Τόμσεν χαρακτηρίστηκε από μοσχοβίτικα media ως «ο χειρουργός που προσπαθεί να τερματίσει τις ζωές των πολιτών με… φίνο νυστέρι», ο δε κ. Τράα αναγορεύθηκε και παραμένει persona non grata στη χώρα της Λατινικής Αμερικής. Από την άλλη πλευρά, ο κ. Μορς, που έχει τιμής ένεκεν -καθώς εκπροσωπεί την ένωση 27 κυρίαρχων κρατών- τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στις συναντήσεις με την ελληνική κυβέρνηση και τους εκπροσώπους της, φαίνεται αποφασισμένος να παραμείνει με θρησκευτική ευλάβεια στον θεσμικό ρόλο που έχει αναλάβει. Ούτε «μια στο καρφί και μια στο πέταλο», ούτε φιλοφρονήσεις ή «καρφάκια» -συμπεριφορές που χαρακτηρίζουν από καιρού εις καιρόν τον κ. Τόμσεν-, αλλά καθαρά ορθολογικός λόγος, στηριγμένος σε οικονομικά δεδομένα, αναλύσεις και σενάρια υπηρεσιών. Ο κ. Μορς, όπως λένε στα πέριξ του Συντάγματος, είναι ένας χαμηλών τόνων εκπρόσωπος της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών, που αισθάνεται πιο άνετα όταν έχει απέναντί του τα στελέχη του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων παρά όταν είναι εκ της θέσεώς του αναγκασμένος να παρακαθίσει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης με τους υπουργούς και τα επιτελεία τους. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο εκ Φρανκφούρτης ορμώμενος κ. Μαζούχ. 

Αντίθετα με τους άλλους δύο του ευρωπαϊκού στερεώματος, ο κ. Τόμσεν του ΔΝΤ ήταν και εξακολουθεί να το παίζει κοκόρι!  Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι μόλις προχθές έβγαλε από τα ρούχα του ακόμα και τον ήπιο κ. Γιάννη Στουρνάρα, ζητώντας επίμονα πρόσθετες περικοπές σε μισθούς και συντάξεις για να καλυφθεί η διαφορά των 2 δισ. ευρώ από το πακέτο των 11,5 δισ. Και θα βλέπαμε επανάληψη του έργου του Σεπτεμβρίου του 2011 όταν η τρόικα συγκρούστηκε με τον κ. Ευάγγελο Βενιζέλο και διακόπηκαν οι τότε διαπραγματεύσεις, αν δεν παρενέβαινε πυροσβεστικά ο κ. Μορς. Αυτό όμως δεν ήταν το μόνο επεισόδιο  από την τελευταία τους επίσκεψη, καθώς, όπως αφήνουν να διαρρεύσει οι συνομιλητές του, πολλές φορές εμφανίστηκε απότομος και κοφτός, ξεπερνώντας τα όρια της ευγένειας και της καλής συμπεριφοράς. Πρόσφατα επίσης σε συνάντησή του με κλιμάκιο υπουργών της κυβέρνησης Σαμαρά, όταν η συζήτηση ήρθε -λογικά και δίκαια- στις εκτιμήσεις της τρόικας που συστηματικά πέφτουν έξω και δεν υπολογίζουν το κόστος της ύφεσης που συνεχίζει να διευρύνεται με ανυπολόγιστες κοινωνικές συνέπειες για τη μεγάλη πλειονότητα των εργαζομένων και των συνταξιούχων, αντέδρασε κάνοντας λόγο για ευθύνες της αντιπολίτευσης -κυρίως του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας- επί εποχής της πρώτης νιότης του μνημονίου, όταν στα ψηλά της πλατείας Συντάγματος κατοικοέδρευε ο αγαπημένος υπουργός του κ. Γιώργου Παπανδρέου και μαΐστωρ της δημοσιονομικής τέχνης κ. Γιώργος Παπακωνσταντίνου. Το επεισόδιο αυτό δεν είναι το μόνο, καθώς ο κ. Τόμσεν αρέσκεται, σε πείσμα του παρελθόντος, σε άνευ λόγου και ουσίας φθηνή πολιτικολογία που εκθέτει και εκείνον και τους πρώην κολλητούς του! «Ας όψονται εκείνοι που έκαναν μάγκα τον Τόμσεν», επιμένει να υποστηρίζει σε φίλους συνομιλητές του παλιό και αναγνωρίσιμο στέλεχος του ΔΝΤ που μοιράζει μέρος του χρόνου του στην ελληνική πρωτεύουσα. «Μπροστά στον Στρος-Καν καθόταν στρατιωτάκι, αλλά πίσω έχει η αχλάδα την ουρά», λέει με προφητική διάθεση. Ο κ. Τόμσεν μπορεί να μην έχει πολλά πάρε-δώσε με τη σημερινή επικεφαλής του ΔΝΤ κυρία Κριστίν Λαγκάρντ, ωστόσο ο κ. Ρεζά Μογκαντάμ -ο νέος προϊστάμενός του στη Διεύθυνση του Ευρωπαϊκού Τμήματος του Ταμείου- καιροφυλακτεί και δεν συγχωρεί παρεκτροπές.  Ολα αυτά τα γνωρίζει το διευθυντικό στέλεχος του Ταμείου γι’ αυτό και προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στο «μαστίγιο» και το «χάδι». Μάλιστα, είναι χαρακτηριστικό ότι σε μία από τις τελευταίες συναντήσεις του με κυβερνητικά στελέχη έσπευσε μετά την ολοκλήρωση της σύσκεψης να συμμετάσχει σε πηγαδάκι, προσκομίζοντας ως καλός πρόσκοπος τη λύση για να εγκριθεί και να περάσει το πακέτο: δύο χρόνια αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης και περικοπές στη σύνταξη των αγροτών.

Οι επιβάτες της πτήσης για Νέα Υόρκη -τουλάχιστον οι Ελληνες- εκείνο το χειμωνιάτικο πρωινό του 2011 αντίκρισαν μπροστά τους έναν Τόμσεν όπως δεν τον είχαν ξαναδεί. Ηταν βιαστικός, αναψοκοκκινισμένος, εμφανώς αγχωμένος και πάντως ολοκληρωτικά καταπονημένος - σαν να είχε πετάξει στα σκουπίδια τον πολύτιμο βραδινό του ύπνο και να μην είχε βρει ακόμη τη λύση στο πρόβλημα που τον βάραινε! 

Παρ’ όλα αυτά όταν μπήκε στο αεροπλάνο βρήκε γρήγορα τη θέση του και πριν καν προλάβει να τακτοποιηθεί για την πολύωρη πτήση άρχισε να λέει τον πόνο του σε έναν -προφανώς γνωστό του- συνεπιβάτη. Αυτήκοος μάρτυς της συνομιλίας αυτής βεβαιώνει ότι ο αδέκαστος κατά τα άλλα Δανός με την κομψή αρρενωπή εμφάνιση και το ψυχρό αδιόρατο βλέμμα είχε σχεδόν καταρρεύσει… Είχε περάσει τη νύχτα του -όπως ακούστηκε να λέει- πάνω από ένα τηλέφωνο για συνεννοήσεις με τη διοίκ      ηση του Ταμείου στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού προκειμένου να απαλύνει όσο το δυνατόν περισσότερο το βάρος μιας «γκάφας» με πολιτικές διαστάσεις. Η «γκάφα» (με ή χωρίς εισαγωγικά) είχε να κάνει με την ανακοίνωση του στόχου των 50 δισ. ευρώ, μέχρι το 2015, από την αξιοποίηση της περιουσίας του Δημοσίου, έναν στόχο από κοινού καθορισμένο με την ελληνική κυβέρνηση, όπως έλεγε και ξανάλεγε στον συνομιλητή του. Ο ίδιος αυτήκοος μάρτυς επιμένει ότι ο κ. Τόμσεν δεν μπορούσε επ’ ουδενί να συγχωρήσει στον εαυτό του το γεγονός ότι πείσθηκαν από τον κ. Παπακωνσταντίνου -τον τότε υπουργό Οικονομικών και προνομιακό συνομιλητή της τρόικας- να βγουν μπροστά για τα 50 δισ. ευρώ που ξεσήκωσαν σάλο, με πρωτοστατούσα την κυβέρνηση του κ. Παπανδρέου που παρίστανε την αθώα περιστερά. Για την ακρίβεια του πράγματος, την κύρια ευθύνη δεν είχε ο κ. Τόμσεν αλλά ο Φλαμανδός κ. Σερβάς Ντερούζ - τότε μέλος του κλιμακίου της τρόικας από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Οσο το αεροσκάφος έπαιρνε ύψος και κρυβόταν ανάμεσα στα σύννεφα, τόσο ο πόνος -και μαζί και οι εξομολογήσεις- του επικεφαλής του κλιμακίου της τρόικας στην Αθήνα και αναπληρωτή διευθυντή του Ευρωπαϊκού Τμήματος του ΔΝΤ δεν έλεγε να τελειώσει. Και αυτό γιατί ήταν αυτά που άφηνε πίσω του στην ελληνική πρωτεύουσα -η «προδοσία» και η «απάτη» του υπουργού Οικονομικών της κυβέρνησης Παπανδρέου, όπως ο ίδιος ο κ. Τόμσεν δεν έχανε την ευκαιρία να τονίζει σε συνομιλητές του όταν επέστρεφε στα πέριξ της πλατείας Συντάγματος συχνά πυκνά από τότε-, αλλά και εκείνα που τον περίμεναν τότε με την άφιξή του στην Ουάσινγκτον, την έδρα του Διεθνούς Οργανισμού, με τον κραταιό ακόμη κ. Ντομινίκ Στρος-Καν να ήταν σίγουρο ότι θα ζητούσε εξηγήσεις και δεν θα ήταν καθόλου δύσκολο να επιρρίψει την ευθύνη στο υψηλόβαθμο στέλεχος του Ταμείου που είχε την… αφέλεια να παρασυρθεί από έναν Ελληνα υπουργό. Γι’ αυτόν τον λόγο, λοιπόν, και το άγχος έγινε μόνιμος συνοδός του κατά τη διάρκεια εκείνου του ταξιδιού. 

Ο κ. Τόμσεν, ένας διαφορετικής ιδιοσυγκρασίας άνθρωπος από τον πληθωρικό κοσμοπολίτη διευθύνοντα σύμβουλο του ΔΝΤ, είχε επενδύσει στη σχέση εμπιστοσύνης που αναπτύχθηκε με κόπο τα χρόνια της συνεργασίας τους και αυτό δεν ήταν διατεθειμένος για «κανέναν Παπακωνσταντίνου» να το πετάξει από το παράθυρο. Μάλιστα, αυτός ο 55+ στεγνός γραφειοκράτης, που περνούσε τη ζωή του μέσα σε αεροπλάνα και αίθουσες συσκέψεων, είχε αναγκαστεί κάποτε να δηλώσει και το αμίμητο προκειμένου να ενταχθεί στην ομάδα των εμπίστων του κ. Στρος-Καν: «Και εγώ στην πατρίδα μου σοσιαλδημοκράτης είμαι». Τις επόμενες ημέρες η κυβέρνηση Παπανδρέου διαμόρφωσε τη δική της αφήγηση για την τύχη των 50 δισ. ευρώ, μιλώντας για «εθνικό και όχι μνημονιακό στόχο». Στην εξέλιξη αυτή ο κ. Στρος-Καν είχε βάλει το χεράκι του και είχε κάνει σκόντο στον φίλο πρόεδρο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, ενώ είχε καλύψει και το παραστράτημα του υψηλόβαθμου στελέχους του Ταμείου που είχε γίνει… λαγός για τα μικροκομματικά συμφέροντα των ενοίκων του Μαξίμου και της πλατείας Συντάγματος. Δεν έχασε το πόστο του αλλά… ξέχασε τις συνεντεύξεις και τις άλλες δηλώσεις. Με λίγα λόγια, επιβλήθηκε σιωπητήριο και η κυβέρνηση Παπανδρέου μπόρεσε να συνεχίσει το έργο της... 

Την ίδια στιγμή που ο κ. Τόμσεν προσπαθεί να υπερασπίσει τη φήμη και -κατά άλλους- τον μύθο του, ο συνάδελφός του κ. Τράα εμφανίζεται χαλαρός. Σε αντίθεση με τους άλλους, στις τελευταίες συναντήσεις εμφανίστηκε με σπορ ντύσιμο φορώντας τζάκετ και επιδεικνύοντας τάσεις παράκαμψης του πρωτοκόλλου, καθώς θέλει να δείχνει ανθρώπινος στις επαφές του με τους υπηρεσιακούς παράγοντες και αναπάντεχα διαχυτικός. Ο κ. Τράα είναι ο άνθρωπος για τη δύσκολη δουλειά, το μάτι και το αφτί του ΔΝΤ, πριν και μετά τα ταξίδια της τρόικας, στην ελληνική πρωτεύουσα. Εγκατεστημένος στην οδό Αμερικής, σε κτίριο της Τραπέζης της Ελλάδος, εξακολουθεί να βλέπει όλους όσοι είναι διατεθειμένοι «κάτι να καταγγείλουν», «κάτι να υποδείξουν» στην τρόικα, όπως έκαναν άλλοτε βετεράνοι πολιτικοί και δημοσιογράφοι με την… πρεσβεία της υπερατλαντικής δύναμης. Ο εκ πεποιθήσεως ορθόδοξος καλβινιστής από τις Κάτω Χώρες είναι εργασιομανής και πέραν του δέοντος συνεπής με τις ιδέες αλλά και με τον ρόλο του, όπως εκείνος τον αντιλαμβάνεται. Οπως και ο συνάδελφός του κ. Τόμσεν, φοβόταν σαν τον διάβολο το λιβάνι τον αλήστου μνήμης DSK - τον σύντροφο Στρος-Καν… Κάποτε, την πρώτη περίοδο του μνημονίου, ο κ. Τράα σε πηγαδάκια με συναδέλφους του στην καφετέρια του ΔΝΤ στην Ουάσινγκτον υπερηφανευόταν ότι είχε ανακαλύψει τη μία και μοναδική λύση για την εξυπηρέτηση και τη μείωση του ελληνικού δημόσιου χρέους. Ποια ήταν η λύση; Η άνευ άλλης χρονοτριβής πώληση της δημόσιας ακίνητης περιουσίας, την αξία της οποίας ο κ. Τράα ανέβαζε τότε σε 300 δισ. ευρώ. Εμπειρότεροι συνάδελφοί του τον παρακάλεσαν να κατεβάσει τον πήχη των προσδοκιών, καθώς εκείνοι ήταν σε θέση να γνωρίζουν ότι τέτοια αξία μάλλον ήταν εξωπραγματική, συνεκτιμώντας τα καταπατημένα, τα διεκδικούμενα και κάθε άλλη παρανομία… Εκείνος επέμεινε για το δίκιο του μέχρι που κάποιος δεν άντεξε και τον ρώτησε αν ήθελε να… προλάβει στο τότε αφεντικό του, δηλαδή τον κ. Στρος-Καν, ότι ο υπολογισμός για τα 300 δισ. ευρώ βρισκόταν σε μια μελέτη που διακινούσε ο πρώην υπουργός κ. Στέφανος Μάνος. 

Ο μόνιμος κάτοικος Αθηνών της παρέας, κ. Τράα, κατοικεί στο προάστιο της Φιλοθέης, αλλά, παρ’ όλα αυτά, δεν φαίνεται να απολαμβάνει τη ζωή και τις χαρές της - λίγο το καλβινιστικό υπόστρωμα της καταγωγής του, λίγο οι έμμεσες και άμεσες απειλές, ο Ολλανδός αντιπρόσωπος περνά μοναχική ζωή αλλά με ασφάλεια επί 24ώρου βάσεως και σε ένα σπίτι που έχει μετατραπεί σε απόρθητο φρούριο. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, πριν από κάποιους μήνες -στις αρχές του χειμώνα βεβαιώνουν αξιόπιστες πηγές- ο κ. Τράα είχε ένα μικρό πρόβλημα υγείας και οδηγήθηκε σε νοσοκομείο της Αθήνας. Οπως μάλιστα συνηθίζουν να λένε κλητήρες της Τραπέζης της Ελλάδος, ο κ. Τράα πέραν των υψηλών και σχεδόν μόνιμων προσκαλεσμένων του συνομιλητών στο κτίριο της οδού Αμερικής -στελέχη του ΣΕΒ, παράγοντες της οικονομικής ζωής, μάνατζερ πολυεθνικών με παρουσία στην ελληνική αγορά κ.ά.- δεν διστάζει να δεχθεί στο γραφείο του τον «κάθε πικραμένο» - μέχρι και εκπροσώπους τοπικών ή κλαδικών συνδέσμων που θεωρούν ότι ο Ολλανδός του ΔΝΤ μπορεί να προωθήσει επιμέρους αιτήματα που σκοντάφτουν κατά καιρούς στη δημόσια διοίκηση και τα κυβερνητικά επιτελεία. Στην Ελλάδα ο κ. Τράα δεν έχει πολλούς φίλους, πέραν ορισμένων στελεχών της ιδιωτικής αγοράς με θητεία στο εξωτερικό, όπως για παράδειγμα τον γενικό διευθυντή Στρατηγικής της Εθνικής κ. Παύλο Μυλωνά. Μάλιστα η σχέση των δύο ανδρών δημιουργήθηκε σε ανύποπτο χρόνο, καθώς χρονολογείται από την περίοδο που ο κ. Μυλωνάς δούλευε στην Ουάσινγκτον για λογαριασμό του ΟΟΣΑ. Ο κ. Τράα φυσικά έχει δει επιχειρηματίες, όπως ο πρόεδρος του ΣΕΒ κ. Δημήτρης Δασκαλόπουλος και ο ιδρυτής της Chipita κ. Σπύρος Θεοδωρόπουλος, όχι όμως σε κοινωνικό επίπεδο. Κι αυτό διότι όταν βρίσκεται στην Αθήνα περιορίζεται στη συντροφιά της Λατινοαμερικάνας συζύγου του - την οποία γνώρισε κατά τη θητεία του στη χώρα του Ισημερινού και την ερωτεύθηκε κεραυνοβόλα. 

Ωστόσο και στην Ελλάδα οι εντυπώσεις για τον κ. Τράα δεν είναι οι καλύτερες. Συχνά έχει τόνο ανακριτικό προς τους συνομιλητές του, ενώ είναι συνεχώς απαξιωτικός σε ό,τι αφορά τους Ελληνες. Στην εντύπωσή του αυτή καίριο ρόλο έπαιξε το ακόλουθο περιστατικό: Σε μία από τις πρώτες του επισκέψεις στο υπουργείο Οικονομικών, οι γενικοί γραμματείς του υπουργείου αλλά και τα υψηλόβαθμα στελέχη μιλούσαν μπροστά του διαρκώς στα ελληνικά και μάλιστα σε κάποια στιγμή ο κ. Τράα αισθάνθηκε βαριά προσβεβλημένος επειδή σηκώθηκαν και δίχως να μιλάνε αγγλικά τον εγκατέλειψαν μόνο του στην αίθουσα συσκέψεων κλείνοντας τις πόρτες. Ομως και η «χημεία» του με τον κ. Βενιζέλο δεν υπήρξε καλή. Οταν ο νυν πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ήταν υπουργός Οικονομικών, ο κ. Τράα θεωρούσε πως συνομιλούσε με έναν «διπλής ατζέντας άνθρωπο», όπως έλεγε σε συνεργάτες του. Μάλιστα σε μια κρίσιμη φάση της διαπραγμάτευσής του, όταν ο κ. Βενιζέλος διαφώνησε με το μίγμα μέτρων, ο κ. Τράα έσπευσε να τον χαρακτηρίσει σε συνομιλητές του «υπερφίαλο θεατρίνο»! 

Σε μία από τις μετα-καλοκαιρινές επισκέψεις του σε υπουργεία, ο κ. Τράα περιχαρής έλεγε και ξανάλεγε ότι έμαθε μια καινούρια λέξη, τη λέξη «παράθυρα». Οπως έσπευσε να διευκρινίσει ο ίδιος, η καινούρια αυτή λέξη δεν αφορούσε στα παράθυρα των σπιτιών στο κυκλαδίτικο νησί της Τήνου όταν έκανε ένα ολιγοήμερο πέρασμα -όπου διατηρεί σπίτι εκεί ο κ. Μάνος και είναι αγαπημένος προορισμός διακοπών και της κυρίας Μιράντας Ξαφά- ή τα Windows της Microsoft, αλλά τις… οπές και τα κάθε λογής ανοίγματα των νόμων προς τη συγκάλυψη, την παρανομία και τη διαφθορά. 

Επιχειρηματίες που έτυχε να συναντήσουν τον κ. Τόμσεν και να μιλήσουν μαζί του, τον περιγράφουν ως έναν στεγνό άνθρωπο, χωρίς αίσθηση του χιούμορ, πάντα σοβαρό και με την πρώτη σκέψη στην καριέρα του. Οι συναντήσεις αυτές, που άρχισαν με τον ερχομό της τρόικας στην Αθήνα και συνεχίστηκαν αυτά τα δύο χρόνια με αμείωτη ένταση, πραγματοποιήθηκαν με πολύ διακριτικότητα και σε ασφαλή περιβάλλοντα, σε χώρους γνωστών πολυτελών ξενοδοχείων, στα γραφεία της αντιπροσωπίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης και στον φιλόξενο χώρο της Τραπέζης της Ελλάδος. Από τις συναντήσεις αυτές λέγεται ότι ο κ. Τόμσεν έχει μάλλον απογοητευτεί ή, εν πάση περιπτώσει, έχει ένα αρνητικό ισοζύγιο εμπειριών και γι’ αυτό τις αντιμετωπίζει πλέον με μεγάλη επιφύλαξη. Επειτα από περισσότερα από δύο χρόνια αντιλαμβάνεται και εκείνος, όπως και οι άλλοι εκπρόσωποι της τρόικας, ότι στις ανεπίσημες συναντήσεις που είχαν με Ελληνες επιχειρηματίες και μάνατζερ ο στόχος ήταν περισσότερο ή λιγότερο ιδιοτελής και η ελληνική πλευρά απέβλεπε κυρίως στο να προωθηθούν συγκεκριμένες θέσεις, απόψεις και πρόσωπα ή να κρατήσουν επαφές που θα ήταν δίαυλοι επικοινωνίας για πολιτικά ή επιχειρηματικά συμφέροντα. Με τον καιρό μάλιστα εδραιώθηκε η πεποίθηση μέσα τους ότι το μεγαλύτερο μέρος των επιχειρηματιών τούς προσέγγιζε για να τους χρησιμοποιήσει ώστε να βλάψει τα συμφέροντα αντιπάλων του. Αυτό τους έκανε ακόμη πιο επιφυλακτικούς και καχύποπτους. Πάντως, κατά καιρούς συνομιλητές της τρόικας που δεν προέρχονται από τον επιχειρηματικό κόσμο υποστηρίζουν ότι τα μέλη της, μηδενός εξαιρουμένου, είναι και παραμένουν «κολλημένοι», επαναφέροντας κάθε λίγο και λιγάκι μονότονα το ίδιο και απαράλλακτο μοντέλο της δημοσιονομικής προσαρμογής, που στο μεταξύ έχει αποτύχει, όπως εύστοχα επισημαίνουν πέραν όλων των άλλων και οι αναλυτές της Alpha Bank με προεξάρχοντα τον κ. Μιχάλη Μουσουράκη. 

Στο ίδιο κλίμα και στην ίδια κατεύθυνση, παράγοντας που τους συναντά συχνά πυκνά επισημαίνει: «Δεν είναι ανοικτοί σε άλλες προτάσεις. Επαναλαμβάνουν τα ίδια και τα ίδια και δεν δέχονται επιχειρήματα που μπορεί να ανατρέπουν τις θέσεις τους. Είναι σαν να επιβάλλεις με το έτσι θέλω σε έναν 65άρη που δεν έχει κάνει ποτέ του γυμναστική, να αρχίσει το τζόκιν. Θεωρητικά θα του κάνει καλό στην υγεία, αλλά μπορεί και να πεθάνει από την καρδιά του. Αρνούνται να αποδεχτούν οποιοδήποτε επιχείρημα περί Ιστορίας, ιδιαιτερότητας, διαφορετικής παράδοσης. Επιμένουν στο ίδιο αποτυχημένο μοντέλο δημοσιονομικής προσαρμογής».

Οι εκπρόσωποι της τρόικας, αφού έκλεισαν τον κύκλο των επιχειρηματικών επαφών τους και άφησαν να δοκιμαστούν στον χρόνο οι επαφές τους, διατήρησαν θετική άποψη μόνο για πολύ περιορισμένο αριθμό επιχειρηματιών. Τελευταίως δηλώνουν απογοητευμένοι για τους εκπροσώπους της ελληνικής εκδοχής του καπιταλισμού. 

 

Γενικότερα, η προσέγγιση στην ελληνική πραγματικότητα της τρόικας ξεκίνησε στραβά από την πρώτη στιγμή. Ο,τι ήξεραν για την Ελλάδα ήταν θεωρητικό και προέκυπτε από αποστειρωμένα και ψυχρά νούμερα, στοιχεία, παρουσιάσεις. Η δυσκολία της ελληνικής γλώσσας «προστάτευε» την πραγματική εικόνα της χώρας. Οταν η τρόικα έφτασε στην Αθήνα, προσέγγισε την κυβέρνηση έχοντας την ψευδαίσθηση ότι θα συνεργάζονταν με τους υπουργούς για να βρουν τα μέτρα, να προωθήσουν τις μεταρρυθμίσεις κ.λπ. 

Αρχικά οι εκπρόσωποί της, όταν έρχονταν στην Ελλάδα, έμεναν στη «Μεγάλη Βρεταννία». Ομως οι φωτογράφοι και οι αποκλεισμοί τους από τις κάθε είδους διαδηλώσεις που έπαιρναν μέρος στο Σύνταγμα τους ανάγκασαν να αλλάξουν στέγη και να μεταφέρουν τη διαμονή τους κάτω από τη στέγη του «Χίλτον». Αλλωστε στο ίδιο ξενοδοχείο μένουν οι περισσότεροι αξιωματούχοι των διαφόρων Task Force: καμιά δεκαριά Ολλανδοί που ήρθαν να βοηθήσουν για τις εξαγωγές, κάτι Βέλγοι που ήρθαν για το υπουργείο Εξωτερικών κ.ά. Με άλλα λόγια, έχει δημιουργηθεί μια παροικία τροϊκανών που ζουν και συναναστρέφονται μεταξύ τους. Ενα κλειστό κλαμπ που υπό προϋποθέσεις θυμίζει τα χαρακτηριστικά και τους δεσμούς που αναπτύσσουν οι ανταποκριτές των δυτικών χωρών όταν συμβιώνουν αναγκαστικά λόγω επαγγέλματος σε ξενοδοχεία αφιλόξενων τρίτων χωρών. Ωστόσο, χρήσιμο είναι να καταγραφούν και δύο τρία άλλα στοιχεία που συνεισφέρουν στη διαμόρφωση του προφίλ του κ. Τόμσεν. Ο Δανός του ΔΝΤ δεν επεδίωξε να αξιοποιήσει κοινωνικές επαφές και προσωπικές σχέσεις ακόμη και όταν οι συνθήκες το επέτρεπαν σε φιλικό και ασφαλές περιβάλλον και πλαίσιο. Κράτησε με θρησκευτική ευλάβεια αποστάσεις από την ελληνική κοινωνία και μόλις η προγραμματισμένη επίσκεψη στη χώρα μας ολοκληρωνόταν, μετέβαινε άμεσα στο «Ελευθέριος Βενιζέλος» για να πάρει την πρώτη πτήση, συνήθως για κάποιο αεροδρόμιο-κόμβο προς άλλους προορισμούς. Οι προσπάθειες προσέγγισής του δεν είχαν αποτελέσματα, ενώ μία ακόμη βρίσκεται σε εξέλιξη: εκείνη με τον κ. Στουρνάρα, με τον οποίο παρακάθισαν σε δείπνο στη «Μεγάλη Βρεταννία». Μάλιστα, όπως έγινε γνωστό, στο δείπνο συμμετείχε και η σύζυγος του κ. Τόμσεν που έλκει την καταγωγή της από τη Σερβία. Το δίχως άλλο, ο κ. Τόμσεν δείχνει να μην είναι τσιγκούνης μόνο στα φιλοδωρήματα των σερβιτόρων αλλά και στις σχέσεις του. Ο Δανός του ΔΝΤ -αντί του «Κεντρικού» που προτιμά ο συνάδελφος του κ. Τράα για το μεσημεριανό του- επιλέγει την ασφάλεια και τη ζεστασιά του «Χίλτον». Από την ακριβή του σουίτα «πετάγεται» για πρωινό, μεταξύ 08.00-08.20, και διαβάζοντας το τελευταίο φύλλο των «Financial Times» τρώει αβγά με μπέικον με τη συνοδεία καφέ και πορτοκαλάδας. 

Ενας άλλου τύπου χωρισμός, κατά βάση επαγγελματικός, έχει αναστατώσει τη ζωή του εκπροσώπου του ΔΝΤ στην Ελλάδα και μέλους της τρόικας κ. Πολ Τόμσεν. Αγνωστο το κατά πόσο οφείλονται σ’ αυτό και τα νεύρα του το τελευταίο διάστημα, που οδήγησαν ακόμη και τον πρωθυπουργό να παρέμβει στην επικεφαλής του ΔΝΤ κυρία Κριστίν Λαγκάρντ προκειμένου να διαμαρτυρηθεί για τη συμπεριφορά και την εριστικότητά του. 

Αιτία για τα νεύρα του κ. Τόμσεν είναι το τέλος της φιλικής του σχέσης με μία εντυπωσιακή Eλληνίδα. Πρόκειται για τη γυναίκα που εδώ και δύο χρόνια ήταν ο φύλακας άγγελος του κ. Τόμσεν κάθε φορά που επισκεπτόταν τη χώρα μας. Ηταν η εξ απορρήτων συνεργάτιδά του και το πρόσωπο που φρόντιζε τα πάντα γύρω από τη διαμονή και τις κινήσεις του επί ελληνικού εδάφους. Μάλιστα ήταν τέτοια η εξάρτηση του «σκληρού» του ΔΝΤ από τη συνεργάτιδά του ώστε ήθελε να την έχει δίπλα του ακόμη και στο ξενοδοχείο όπου διέμενε. Για χάρη της έβαζε βαθιά το χέρι στην τσέπη και φρόντιζε για τη διαμονή της πάντα στο διπλανό δωμάτιο από το δικό του. 

Είναι από την Αθήνα και ονομάζεται Σουζάνα. Ο λόγος για μια πληθωρική και εντυπωσιακή γυναίκα, η οποία εργάζεται σε τράπεζα και ήταν για δύο χρόνια η σκιά του Δανού εκπροσώπου του ΔΝΤ. 

Η Σουζάνα βρισκόταν διακριτικά στο πλευρό του κ. Τόμσεν διαμένοντας σχεδόν πάντα στο ίδιο ξενοδοχείο όπου καταλύει ο Mr Blues Eyes. Και επειδή πρόσληψη Ελληνίδας βοηθού δεν προβλεπόταν από τη συμφωνία του ΔΝΤ με την ελληνική κυβέρνηση, ο κ. Τόμσεν κάλυπτε τα έξοδά της από την τσέπη του, πληρώνοντας τη δική της διαμονή με την προσωπική πιστωτική του κάρτα. 

Ο εκπρόσωπος της τρόικας γνωρίστηκε με τη Σουζάνα σε μία από τις πρώτες επισκέψεις του στην Αθήνα. Μάλιστα κατά τη διάρκεια μιας παλαιότερης επίσκεψής του στην Ελλάδα, την εποχή όπου δήλωνε ότι η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να φορολογεί περισσότερο τα υψηλότερα εισοδήματα παρά μισθωτούς και συνταξιούχους, είχε προσκαλέσει την εξ απορρήτων συνεργάτιδά του σε κεντρικό ξενοδοχείο καλύπτοντας όλα τα έξοδά της. 

Ο κ. Τόμσεν σε κάθε του ταξίδι στην Αθήνα φροντίζει και την παραμικρή λεπτομέρεια και είναι γνωστή στους υπαλλήλους της ρεσεψιόν του εν λόγω ξενοδοχείου η επιμονή του να διαμένει στην ίδια πάντα σουίτα, την «900». Για τη συνεργάτιδά του ζητούσε δωμάτιο δίπλα στο δικό του, ώστε σε περίπτωση που τη χρειαστεί για κάποια σύσκεψη να μπορεί να τον επισκεφτεί άμεσα. 

Οι δυο τους γευμάτιζαν τα βράδια στα εστιατόρια του ξενοδοχείου προκειμένου να συνεχίσουν απερίσπαστοι τη συνεργασία τους. Η Σουζάνα ήταν η σκιά του εκπρόσωπου της τρόικας και στην επίσκεψη όπου μετά τις διαβουλεύσεις είχε ακολουθήσει η συνέντευξη Τύπου που έδωσε ο ίδιος και τα υπόλοιπα στελέχη της τρόικας, τότε που είχαν ζητήσει από την κυβέρνηση Παπανδρέου την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας.

Η στενή επαγγελματική τους σχέση και το γεγονός ότι η Σουζάνα τον ακολουθούσε σχεδόν παντού είχε κάνει ορισμένους να αναρωτιούνται αν ανάμεσά τους υπήρχε κάποια ερωτική χημεία. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε κάλλιστα να το σκεφτεί κάποιος, όχι όμως στην περίπτωση του κ. Τόμσεν, ο οποίος είναι παντρεμένος και με δύο παιδιά, ενώ ο ίδιος δηλώνει πιστός οικογενειάρχης!