Τι κέρδισαν, τι έχασαν Γιώργος και Αντώνης

Όταν άρχιζε η συζήτηση, από τα μέσα της περασμένης εβδομάδας, για τη συγκρότηση ή όχι κυβέρνηση συνεργασίας, τίποτα δεν μπορούσε να βεβαιώσει για την κατάληξη. Γιώργος Παπανδρέου και Αντώνης Σαμαράς ξεκινούσαν από διαφορετική αφετηρία, με διαφορετικά δεδομένα και φυσικά αντίθετες στοχεύσεις. Τώρα βρίσκονται σε μία κυβέρνηση, που δημιουργούν από κοινού προς έκπληξη φίλων και εχθρών.

Τι κερδίζει και τι χάνει άραγε ο καθένας;

Κατ’ αρχήν ο Γιώργος Παπανδρέου το βράδυ της περασμένης Παρασκευής ήταν παραιτημένος, ουσιαστικά, από την πρωθυπουργία. Στις διαβουλεύσεις μπήκε «προσφερόμενος» να θυσιάσει κάτι, που στην πραγματικότητα δεν είχε – την παραμονή του στη θέση του πρωθυπουργού – για να κερδίσει κάτι, που επεδίωκε μήνες τώρα, τη συμμετοχή της ΝΔ σε μία κυβέρνηση συνεργασίας, ώστε να την καταστήσει συνυπεύθυνη για τη μνημονιακή πολιτική, να μοιραστεί το πολιτικό κόστος και στα δύο μεγάλα κόμματα και βεβαίως να ανακόψει τη δυναμική του Αντώνη Σαμαρά προς την αυτοδυναμία.

Από αυτή την άποψη ο κ. Παπανδρέου πέτυχε τον τελευταίο στόχο, που μπορούσε να θέσει: Να συμπαρασύρει τον κ. Σαμαρά στον κύκλο της φθοράς, που προκαλεί έτσι κι αλλιώς η εφαρμοζόμενη πολιτική.

Στη ουσία έχει πλέον εμπλέξει τη ΝΔ σε μία, πιθανόν, θανάσιμη πολιτική παγίδα. Ο ίδιος καταφέρνει να κερδίσει το εξής: Να σταθεροποιηθεί στη θέση του προέδρου του ΠΑΣΟΚ, με ό,τι αυτό σημαίνει για τη συνέχεια, να αποκτήσει κάποια συμπάθεια με την κίνηση της αποχώρησής του και να κερδίσει χρόνο. Η πίεση πλέον δεν θα ασκείται στον ίδιο, αλλά στη νέα κυβέρνηση και στα πρόσωπα, που θα πρωταγωνιστούν.

Τι έχασε από τη διαδικασία αυτή; Σχεδόν τίποτα από εκείνα που είχε ήδη χάσει από το βράδυ της περασμένης Τετάρτης, όταν κατάλαβε στις Κάνες από τη συμπεριφορά των Μέρκελ και Σαρκοζί ότι δεν μπορεί πλέον να είναι πρωθυπουργός της Ελλάδας, γιατί κανείς, μα κανείς, δεν τον εμπιστεύεται στο εξωτερικό, εξαιτίας της επιλογής του να κάνει δημοψήφισμα.

Ο κ. Παπανδρέου δηλαδή ό,τι έχασε, το έχασε από τη Δευτέρα έως την Τετάρτη της προηγούμενης εβδομάδας. Ακόμη κι αν ήταν επιλογή του να διαμορφώσει τις συνθήκες μίας ηρωικής εξόδου από την πρωθυπουργία – όπως κάποιοι πιστεύουν – η απώλεια της θέσης αυτής, είναι ένα πλήγμα, που θα το κουβαλά πάντα.

Από την άλλη ο Α. Σαμαράς έκανε μάλλον την αντίστροφη πορεία. Στις αρχές της περασμένης εβδομάδας φάνταζε ο πλέον κερδισμένος, μετά τη μοιραία κίνηση του κ. Παπανδρέου για το δημοψήφισμα.

Ως το μεσημέρι της Πέμπτης όλοι πόνταραν στη δική του παρουσία και δεν αμφισβητούσαν τη δυναμική του. Μπορούσε να ασκήσει και την πιο σκληρή κριτική στον κ. Παπανδρέου και να νιώθει την αποθέωση της κοινής γνώμης ή έτσι φαινόταν. Φευ! Τα πράγματα άλλαξαν δραματικά από το μεσημέρι της Πέμπτης. Γιατί η πραγματικότητα δεν ήταν έτσι κι αλλιώς τόσο ειδυλλιακή. Το διαφαινόμενο κενό εξουσίας στη χώρα, εξαιτίας της πίεσης, που δεχόταν ο κ. Παπανδρέου να παραιτηθεί, έφερε στην επιφάνεια το διχασμό της ΝΔ και τις ευθύνες του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης για την ομαλή διακυβέρνηση και την αποφυγή της χρεοκοπίας.

Η κίνηση των «συναινετικών» βουλευτών της ΝΔ να ζητήσουν «κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας», με τον συνεπαγόμενο κίνδυνο να αποχωρήσει από το κόμμα ένα μέρος της κοινοβουλευτικής ομάδας, οδήγησε τον κ. Σαμαρά στην πρώτη, καθοριστική, στροφή: Ανακοίνωσε ότι θα ψηφίσει τη δανειακή σύμβαση, την οποία απέρριπτε μετά βδελυγμίας όλο το προηγούμενο διάστημα. Η αντιμνημονιακή στρατηγική του παρουσίασε τα πρώτα ρήγματα.

Ήταν θέμα χρόνου να γκρεμιστεί ολοσχερώς. Οι δύο όροι, που έθεσε προς τούτο, δεν είχαν καμία αξία: Η απαίτηση να φύγει ο Παπανδρέου, είχε ήδη εκπληρωθεί στο παρασκήνιο. Η αξίωση να συγκροτηθεί μεταβατική κυβέρνηση τριών εβδομάδων και να γίνουν αμέσως μετά εκλογές δεν μπορούσε να ικανοποιηθεί κατ’ ουδένα τρόπο, λόγω των χρονοδιαγραμμάτων της συμφωνίας, την άρνηση της Τρόικας για κάλπες και τη σθεναρή αντίσταση του ΠΑΣΟΚ, που είχε την θεσμική πρωτοβουλία των κινήσεων.

Ο Παπανδρέου προσήλθε στις συνομιλίες του Σαββατοκύριακου, έχοντας αποφασίσει ότι θα φύγει από την πρωθυπουργία. Αναγορεύοντας ο Σαμαράς κάτι τόσο δεδομένο ως κεντρική του απαίτηση, ήταν προδιαγεγραμμένο ότι θα αναγκαζόταν να υποχωρήσει. Σε αυτό, πέραν της στροφής του, που είχε ήδη κάνει με την αποδοχή της αξίας, που είχε η νέα δανειακή σύμβαση για τη χώρα, συνετέλεσαν δύο παράγοντες:

Το εφιαλτικό, για την Ελλάδα, διεθνές περιβάλλον και η απειλή από τα μέσα ότι η ΝΔ θα οδηγούνταν σε διάσπαση εάν ο πρόεδρός της δεν συναινούσε σε κυβέρνηση συνεργασίας. Έτσι, θυσίασε πολύ μεγάλος μέρος από την αντιπολιτευτική προσπάθεια που κατέβαλε επί ένα και πλέον χρόνο κατά του μνημονίου, για να παραιτηθεί ο ήδη παραιτημένος πρωθυπουργός και για να διατηρήσει ενωμένο το κόμμα του.

Κέρδισε επίσης την «προφορική» δέσμευση για διενέργεια πρόωρων εκλογών, αν και στην πραγματικότητα ο χρόνος είναι απροσδιόριστος, όσες ημερομηνίες και χρονοδιαγράμματα κι αν πέσουν στο χαρτί. Και πάντως σε πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες άγνωστες και επικίνδυνες πλέον, αφού το κόμμα του θα εφαρμόσει μέρος της μνημονιακής πολιτικής.

Επιγραμματικά: Ο Παπανδρέου στην τελευταία στροφή κέρδισε πολλά, έχοντας χάσει νωρίτερα σχεδόν τα πάντα, ενώ ο Σαμαράς διακινδυνεύει τα πάντα για να μην χάσει αυτά, που θεωρούσε δεδομένα…