Αγωνία για τις εξελίξεις στις τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις

Μαζικές παραιτήσεις των επικεφαλής της στρατιωτικής ηγεσίας δεν είναι ένα σύνηθες φαινόμενο. Ειδικά για την Τουρκία, οι ομαδικές παραιτήσεις του αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων και των αρχηγών του στρατού, του ναυτικού και της αεροπορίας έχουν προκαλέσει κάτι περισσότερο από έκπληξη.

Από τη δημιουργία του σύγχρονου τουρκικού κράτους από τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ μέχρι σήμερα, οι στρατιωτικοί θεωρούν τους εαυτούς (και αντιμετωπίζονται από τους υπόλοιπους) σαν τους θεματοφύλακες του κοσμικού (που στην περίπτωση της Τουρκίας ταυτίζεται με το κεμαλικό) κράτους.

Στο όνομα αυτής της αποστολής, οι Τούρκοι στρατηγοί συνολικά τέσσερις φορές τις προηγούμενες δεκαετίες ανέτρεψαν εκλεγμένες κυβερνήσεις. Αποκορύφωμα των παρεμβάσεών τους αυτών ήταν το 1960, όταν οι στρατιωτικοί εκτέλεσαν τον τότε πρωθυπουργό της Τουρκίας, Αντνάν Μεντερές.

Σήμερα όμως τα δεδομένα φαίνεται πως έχουν αλλάξει ριζικά. Και πλέον, κυρίαρχος του παιγνιδιού δεν είναι ο στρατός, αλλά ο κ. Ταγίπ Ερντογάν, πρωθυπουργός της Τουρκίας από το 2002.

Τα τελευταία χρόνια, η τουρκική Δικαιοσύνη αποκάλυψε ότι ομάδες στρατιωτικές συνωμοτούσαν μυστικά, με σκοπό να προκαλέσουν αναταραχή και, συνεπακόλουθα, την ανατροπή της κυβέρνησης Ερντογάν. Όπως έχει γίνει γνωστό, κάποια από τα σχέδια των μυστικών επιχειρήσεων «Βαριοπούλα» και «Κλωβός» της οργάνωσης «Εργκενεκόν» προέβλεπαν ακόμη και τη δημιουργία κρίσης με την Ελλάδα, έπειτα από εσωτερικές προβοκάτσιες, όπως οι βομβαρδισμοί στρατηγικών στόχων στην Τουρκία, για τους οποίους θα κατηγορούνταν η ελληνική πολεμική αεροπορία.

Με την ενοχοποίηση της Ελλάδας για συνωμοτικές πράξεις των ιδίων και την πρόκληση στρατιωτικής κρίσης και σύγκρουσης, οι συνωμότες Τούρκοι στρατιωτικοί ήθελαν να ρίξουν την κυβέρνηση Ερντογαν.

Για πολλούς Τούρκους η σύγκρουση κυβερνησης - στρατιωτικών θυμίζει κυνήγι μαγισσών. Αυτή τη στιγμή συνολικά 250 αξιωματικοί  και υπαξιωματικοί των τουρκικών  ενόπλων δυνάμεων, εκ των οποίων οι 173 είναι εν ενεργεία, παραμένουν προφυλακισμένοι σε διάφορες φυλακές της Τουρκίας, κατηγορούμενοι για συμμετοχή στις οργανώσεις που μεθόδευαν την ανατροπή της κυβέρνησης Ερντογάν.

Η αφορμή για την παραίτηση του στρατηγού Ισίκ Κοσάνερ, αρχηγού του πανίσχυρου τουρκικού γενικού επιτελείου και των αρχηγών στρατού, ναυτικού και αεροπορίας, ήταν η διαφωνία του με την κυβέρνηση στο αίτημα αποφυλάκισης και προαγωγής των φυλακισμένων ανωτάτων στρατιωτικών.

Οι ετήσιες κρίσεις στην ηγεσία των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων διεξάγονται παραδοσιακά κάθε Αύγουστο, το πρώτο πενθήμερο του μήνα. Ο τεως αρχηγός του τουρκικού γενικού επιτελείου ζήτησε από τον πρωθυπουργό Ερντογάν και τον πρόεδρο της Τουρκίας Αμπντουλάχ Γκιουλ να ασκήσουν την επιρροή τους, προκειμένου να απελευθερωθούν και να προαχθούν 14 εν ενεργεία ανώτατοι στρατιωτικοί και 58 συνταγματάρχες.

Η πολιτική ηγεσία της χώρας αρνήθηκε, επικαλούμενη τους νόμους και, σαν να μην έφτανε αυτό, την προηγούμενη Παρασκευή 29 Ιουλίου συνελήφθησαν ακόμη οκτώ στρατιωτικοί κατηγορούμενοι για συμμετοχή στη συνωμοσία εναντίον της κυβέρνησης.

Έπειτα από αυτήν την εξέλιξη, τρεις ημέρες πριν την έναρξη των κρίσεων, οι στρατηγοί θεώρησαν ότι δεν έχουν περιθώρια αντίδρασης και οδηγήθηκαν σε παραίτηση. Και μπορεί οι αποστρατείες των αρχηγών Στρατού, Ναυτικού και Αεροπορίας να θεωρούνταν περίπου δεδομένες, επειδή ο στρατηγός Ερντάλ Τζεϊλάνογλου, ο ναύαρχος Ουγούρ Γιγίτ και ο πτέραρχος Χασάν Ακσάι είχαν συμπληρώσει το ανώτατο όριο ηλικίας, όμως ο στρατηγός Κοσάνερ επρόκειτο να παραμείνει επικεφαλής των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων μέχρι το 2013.

Ο αρχηγός της στρατοχωροφυλακής, στρατηγός Νετζντέτ Οζέλ, διορίστηκε αρχηγός του τουρκικού γενικού επιτελειου στρατού και αναπληρωτής αρχηγός του γενικού επιτελείου. Σήμερα, ο στρατηγός Οζέλ, που έχει πολεμική εμπειρία από τις μάχες εναντίον των Κούρδων και θεωρείται ένας αξιωματικός με ακραίες απόψεις, αναμένεται να τοποθετηθεί επικεφαλής των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων.

Από σήμερα Δευτέρα, που ξεκινά η διαδικασία αποστρατειών και προαγωγών των ανωτάτων αξιωματικών του τουρκικού στρατού, θα ξεκαθαρίσει σταδιακά αν «όλα συνεχίζονται κανονικά και δεν υπάρχει κενό εξουσίας», όπως εκτίμησε ο πρόεδρος της Τουρκίας ή η κρίση είναι βαθιά και δεν μπορούν να γίνουν προβλέψεις για την έκβασή της.

Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση Ερντογάν ανανέωσε την εντολή διακυβέρνησης της Τουρκίας στις εκλογές της 15ης Ιουνίου όταν συγκέντρωσε ποσοστό περίπου 50%.

Είναι προφανές ότι, σταθμίζοντας όλες τις εναλλακτικές τους και προτού κοινοποιήσουν τις παραιτήσεις τους, οι τέσσερις στρατηγοί συνειδητοποίησαν το γεγονός ότι δεν έχουν την κοινωνική νομιμοποίηση, την οποία επικαλούνταν στο παρελθόν, όποτε είχαν επιχειρήσει να παρέμβουν στα πολιτικά πράγματα της Τουρκίας.

Στην Ελλάδα, το υπουργείο Εθνικής Άμυνας παρακολουθεί με ενδιαφέρον τις εξελίξεις που προκύπτουν από την κόντρα των στρατηγών με την κυβέρνηση της Τουρκίας.

Ουδείς μπορεί να γνωρίζει αν τα σύννεφα έχουν  περάσει, ούτε μπορεί να γίνει πρόβλεψη για πιθανές νέες παραιτήσεις ανωτάτων Τούρκων αξιωματικών, οι οποίοι πιθανόν  να αντιδράσουν, αν θεωρήσουν ότι παρακάμπτονται και δεν προάγονται.