Στο έλεος συμφερόντων η λίμνη Παμβώτιδα

Στο έλεος καταπατητών, ξενοδόχων και επιχειρηματικών συμφερόντων κάθε λογής βρίσκεται η λίμνη Παμβώτιδα, ένας από τους σπουδαιότερους υδροβιότοπους των Ιωαννίνων, που ανήκει στο δίκτυο Natura και προστατεύεται από τη διεθνή συνθήκη Ramsar.

Ενα συγκρότημα πολυκινηματογράφων σε απόσταση μικρότερη από τα 100 μέτρα από τον αιγιαλό, ένα ξενοδοχείο παραδίπλα και ένα καινούριο που βρίσκεται στα σκαριά, διάσπαρτες αθλητικές εγκαταστάσεις των δήμων Ιωαννίνων και Ανατολής, εκκολαπτόμενα ποδηλατοδρόμια και κέντρα ψυχαγωγίας συνθέτουν το σκηνικό της «ήπιας» οικοανάπτυξης, που προέβλεπε η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) του 2003, η οποία θεσμοθετούσε την προστασία της λίμνης και τις επιτρεπόμενες χρήσεις πέριξ αυτής.

Ηδη, για την υπόθεση του πολυκινηματογράφου υπάρχουν καταγγελίες από επιστημονικούς φορείς και περιβαλλοντικές οργανώσεις, για καταπάτηση παραλίμνιας έκτασης, και η υπόθεση εκκρεμεί στο Εφετείο Ιωαννίνων. Ωστόσο, η περίπτωση αυτή δεν είναι η μόνη. Υπολογίζεται ότι οι καταπατήσεις στη λίμνη ξεπερνούν τα 600 στρέμματα, σύμφωνα τουλάχιστον με τους δασικούς χάρτες και τα στοιχεία που συνέλεξαν υπηρεσιακοί παράγοντες κατά το στάδιο κτηματογράφησης της περιοχής, τα οποία αποκαλύπτουν το αρνητικό ισοζύγιο γης υπέρ των ιδιωτών που πέτυχαν μαζικούς αποχαρακτηρισμούς.

Η ακύρωση της ΚΥΑ
Πριν από λίγες μέρες το Συμβούλιο της Επικρατείας, στο οποίο είχαν προσφύγει περιβαλλοντικές οργανώσεις των Ιωαννίνων, με την απόφαση 3595/2007 απέρριψε την «αμαρτωλή» ΚΥΑ, η οποία άνοιγε την όρεξη σε δεκάδες ιδιοκτησίες για μεγάλα project τουριστικής και επιχειρηματικής εκμετάλλευσης. Σύμφωνα με πληροφορίες΄, η απόφαση του ΣτΕ δεν στάθηκε στην ουσία της Κοινής Υπουργικής Απόφασης όσο στο γεγονός ότι η προστασία μιας περιοχής γίνεται με την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος, κατόπιν εκπόνησης ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης.

Στην περίπτωση της λίμνης Παμβώτιδας, οι υπογράφοντες την απόφαση του 2003 κυβερνητικοί αξιωματούχοι (κύριοι Ακης Τσοχατζόπουλος, Γιάννης Αργύρης, Ροδούλα Ζήση) απέφυγαν την έκδοση Π.Δ., το οποίο, σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, κινδύνευε να καταπέσει στο ΣτΕ, καθώς ήταν περισσότερο ένα «εγχειρίδιο» άσκησης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, παρά προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής. Η ακύρωση της ΚΥΑ ανοίγει ένα νέο παράθυρο αναρχίας στη συνολική έκταση των 23.000 στρεμμάτων που καλύπτει η λίμνη και εκφράζονται φόβοι ότι μέχρι να ψηφιστεί το Προεδρικό Διάταγμα κάποιοι θα βρουν ευκαιρία να εκμεταλλευτούν το κενό.

Από τα πουλιά και τα βατράχια στα κτιριακά μεγαθήρια
«Κάποτε στη λίμνη υπήρχαν βατράχια που μας ξεκούφαναν με τις φωνές τους. Υπήρχαν πελαργοί, σπάνια είδη πουλιών, τα ψάρια γένναγαν τα αβγά τους και μέσα στο νερό υπήρχαν από νερόφιδα μέχρι καραβίδες και χέλια. Από το ’70 και μετά, που μπήκαν τα αναχώματα στη λίμνη για να ανέβει η στάθμη των νερών και να λυθεί το πρόβλημα της άρδευσης στην περιοχή, όλα αυτά έχουν εξαφανιστεί», αναφέρει ο κ. Αριστείδης Σωτηριάδης του Περιβαλλοντικού Συλλόγου Ιωαννίνων. Ομως να ήταν μόνο αυτά.

Ακόμα και το δίκτυ προστασίας της λίμνης που θα έβαζε η ΚΥΑ, μόνο κατ’ ευφημισμόν προστασία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, αφού επέτρεπε τις γεωτρήσεις και τα πολυώροφα κτίρια που, για τις μεν επαγγελματικές στέγες, η επιφάνεια οριζόταν στα 400 τ.μ. για τις δε κατοικίες έως και τα 300 τ.μ. Πρόκειται για ρυθμίσεις που, σύμφωνα με κατοίκους της περιοχής, είναι πολύ δυσμενέστερες από το παλαιό καθεστώς που έβαζε μεγαλύτερους φραγμούς στη δόμηση.

Τους φόβους για ανεξέλεγκτη επιχειρηματική ανάπτυξη συμμερίζεται και ο κ. Ιωάννης Σαΐνης, αντιπρόεδρος του φορέα διαχείρισης της λίμνης που συστάθηκε στην περιοχή το 2004 και εποπτεύεται από το ΥΠΕΧΩΔΕ. Οπως λέει, για το μεγαθήριο του ψυχαγωγικού συγκροτήματος, που κατασκευάστηκε πριν από 4-5 χρόνια, ο φορέας δεν ερωτήθηκε όπως και για πολλές άλλες δραστηριότητες μεσαίας και μεγάλης κλίμακας. Το παράδοξο, όπως αναφέρει, είναι ότι η ΚΥΑ κόβει στα δύο τη λίμνη Παμβώτιδα, αφού θέτει σε προστασία την πλευρά που βρίσκεται κοντά στο βουνό και δεν μπορεί ούτως ή άλλως να αξιοποιηθεί.

Από την άλλη όμως, όπου υπάρχει γεωργική γη και ιδιοκτησίες, η προστασία σταματά μέσα στο νερό. Σύμφωνα με τον κ. Σαΐνη, υπάρχει πρόταση του Φορέα Διαχείρισης για τη δημιουργία θεματικού πάρκου και έχουν ζητηθεί σχετικές μελέτες από την Ορνιθολογική Εταιρεία και το ΕΚΒΥ, αλλά η απόφαση του ΣτΕ περιπλέκει τα πράγματα.

Το υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ και ο αρμόδιος υφυπουργός Περιβάλλοντος κ. Σταύρος Καλογιάννης μελετούν και αξιολογούν τις τελευταίες εξελίξεις, με σκοπό την επιτάχυνση των διαδικασιών για την έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος, το οποίο, όπως μεταδίδουν οι πληροφορίες, θα βασιστεί στην ήδη εγκεκριμένη περιβαλλοντική μελέτη. Η μελέτη αυτή όμως εμφανίζει πολλά κενά και υπήρξαν εισηγήσεις στο παρελθόν να τροποποιηθεί προκειμένου να καθορίζει ένα αυστηρότερο πλαίσιο προστασίας των χερσαίων και λιμναίων περιοχών. Στο ΥΠΕΧΩΔΕ όμως βιάζονται και αυτή η βιασύνη μόνο για το καλό του οικοσυστήματος της Παμβώτιδας δεν είναι.