1979: Τα αρχεία του Φόρειν Όφις για την Ελλάδα

Άνοιξαν για το κοινό και για τους ιστορικούς οι εμπιστευτικοί φάκελοι του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών (Foreign Office) για έτος 1979, όπως συνηθίζεται με τη συμπλήρωση 30 χρόνων. Μέσα σ αυτούς υπάρχουν φάκελοι που αναφέρονται στην Ελλάδα και την πολιτική της, κυρίως, κατάσταση, εκείνη τη χρονική περίοδο.

Μία 14-σέλιδη εμπιστευτική έκθεση του «Φόρεϊν Όφις» αναφέρεται στην επίσημη επίσκεψη, στο Λονδίνο, του Έλληνα πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή, για συνομιλίες με την ομόλογό του Μάργκαρετ Θάτσερ.

Η επίσκεψη αυτή πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 1979. Σύμφωνα με την εμπιστευτική αναφορά, ο Κ. Καραμανλής ανέλυσε στην πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου τις ελληνικές απόψεις για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, το Κυπριακό και για την επιστροφή της Ελλάδας στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, και ζήτησε τη βρετανική υποστήριξη στο θέμα της ένταξης της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή κοινότητα, εκφράζοντας μάλιστα την ευχή το Ηνωμένο Βασίλειο να είναι η πρώτη χώρα που θα επικυρώσει την ένταξη της Ελλάδας.

Η Μάργκαρετ Θάτσερ διαβεβαίωσε ότι η χώρα της θα υποστηρίξει ανεπιφύλακτα την ελληνική ένταξη. Στις συνομιλίες τους για τις διμερείς σχέσεις, η Μάργκαρετ Θάτσερ, όπως αποκαλύπτεται στη σχετική εμπιστευτική έκθεση του «Φόρεϊν Όφις», εξέφρασε στον Έλληνα πρωθυπουργό τη μεγάλη της επιθυμία, όπως βρετανικές εταιρίες να έχουν συμμετοχή στην κατασκευή μεγάλων έργων στην Ελλάδα, και αναφέρθηκε συγκεκριμένα στην κατασκευή σταθμών ενέργειας με άνθρακα και στον εκσυγχρονισμό των ελληνικών ηλεκτρικών σιδηροδρόμων. Η βρετανική πλευρά εξέφρασε επίσης το ενδιαφέρον να πουλήσει στην Ελλάδα στρατιωτικά άρματα τύπου Τσόμπαμ.

Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής απέφυγε να δεσμευθεί για την αγορά πολεμικού υλικού, λέγοντας ότι η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε δύσκολο στάδιο, ενώ για τα δύο έργα στα οποία αναφέρθηκε η Μάργκαρετ Θάτσερ είπε ότι αυτά θα τα συζητήσει στην προσεχή επίσκεψή του στο Λονδίνο ο υπουργός Συντονισμού Κωνσταντίνος Μητσοτάκης.

Οι δύο πρωθυπουργοί συζήτησαν και την κατάσταση στα Βαλκάνια. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής φέρεται να είπε ότι η πρωτοβουλία του για την ανάπτυξη ευρύτερης συνεργασίας στα Βαλκάνια, συναντά την αντίδραση της Σοβιετικής Ένωσης. Η Σοβιετική Ένωσης φοβάται ότι η πρωτοβουλία μου αυτή μπορεί να δώσει μεγαλύτερη ανεξαρτησία στις βαλκανικές χώρες, ήταν η εκτίμηση του Κ. Καραμανλή, σύμφωνα με την εμπιστευτική έκθεση του «Φόρεϊν Όφις».

Στη συζήτηση για το Κυπριακό, ο Έλληνας πρωθυπουργός είπε στη Μάργκαρετ Θάτσερ ότι για να λυθεί αυτό το θέμα χρειάζονται γενναίες αποφάσεις και καλή διάθεση από την πλευρά της Τουρκίας. Οι ελληνοκύπριοι δεν εξαρτώνται από μένα, αλλά οι τουρκοκύπριοι εξαρτώνται από την Άγκυρα, είπε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στη Βρετανή πρωθυπουργό.

Μία εμπιστευτική έκθεση της βρετανικής πρεσβείας στην Αθήνα προς το «Φόρεϊν Όφις» έχει θέμα την παραίτηση του Κώστα Σημίτη από το επταμελές εκτελεστικό γραφείο του ΠΑΣΟΚ. Η επίσημη εξήγηση, γράφουν οι Βρετανοί διπλωμάτες, είναι ότι ο Κώστας Σημίτης ενέκρινε και επέτρεψε να κυκλοφορήσει μια αφίσα για την ευρωπαϊκή κοινότητα, με σλόγκαν το οποίο απείχε από την επίσημη θέση του ΠΑΣΟΚ στο θέμα της Ευρώπης. Ωστόσο, σχολιάζει ο συντάκτης της εμπιστευτικής αναφοράς, οι πραγματικοί λόγοι της παραίτησης του Κ. Σημίτη, δεν είναι ξεκάθαροι.

Άλλα θέματα που αναφέρονται στα εμπιστευτικά έγγραφου του Φόρεϊν Όφις

- Οι χώρες μέλη του ΝΑΤΟ και ιδιαίτερα το Ηωνμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ, καθώς και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γιόζεφ Λουνς, είχαν ασκήσει μεγάλες πιέσεις στην ελληνική κυβέρνηση να ανακαλέσει μια συμφωνία η οποία επέτρεπε στο σοβιετικό στόλο να χρησιμοποιεί τις ευκολίες στα ναυπηγεία της Σύρου. Η απάντηση της ελληνικής κυβέρνησης ήταν ότι η σχετική συμφωνία με τη Μόσχα είχε γίνει με ιδιωτική ελληνική εταιρία και αφορούσε μόνο στον εμπορικό στόλο της Σοβιετικής Ένωσης.

- Οι Βρετανοί αστυνομικοί, οι οποίοι συνόδευαν τον πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή στη διάρκεια της επίσκεψής του στο Λονδίνο ενημέρωναν το «Φόρεϊν Όφις» για όλες τις κινήσεις του, ακόμα και για τα ψώνια που έκανε στα καταστήματα Σίμπσονς για υποδήματα και στο Μπέρμπερις για ενδύματα.

- Εκπρόσωπος της βρετανικής πρεσβείας στην Αθήνα παρακολούθησε το συνέδριο της ΝΔ στη Χαλκιδική, το πρώτο της συνέδριο μετά τη μεταπολίτευση. Στην αναφορά του προς το «Φόρεϊν Όφις», ο Βρετανός διπλωμάτης γράφει ότι ο Κ. Καραμανλής χωρίς να είναι ιδεολόγος ή πολιτικός φιλόσοφος, στην καλά συγκροτημένη ομιλία του έδωσε έμφαση στο ριζοσπαστικό φιλελευθερισμό στην κοινωνική πολιτική και γενικά η ομιλία του ερμηνεύεται ως διαθήκη για το κόμμα του, το οποίο δημιούργησε.