Καριέρα και μητρότητα

Μια στις δύο μητέρες καταφεύγουν σε βρεφικούς και παιδικούς σταθμούς προκειμένου να διατηρήσουν την επαγγελματική τους ενασχόληση, ενώ το 46,1% των ελληνίδων εργάζονται. Εκεί που κάποτε η ύψιστη αρετή της γυναίκας δεν ήταν άλλη από τον ρόλο της καλής συντρόφου και της πιστής συζύγου, με το πέρασμα του χρόνου προστέθηκε και ο ρόλος του επαγγελματία που της επέτρεψε την οικονομική ανεξαρτησία. Ο παράγοντας αυτός την οδήγησε στο να γίνει μεν περισσότερο σεβαστή και υπολογίσιμη, κάνοντας την όμως στην πορεία να θέσει άλλες προτεραιότητες στη ζωή της, βάζοντας κατ’ επέκταση την οικογένεια σε δεύτερη μοίρα. Η πολυπόθητη επαγγελματική καταξίωση για την οποία το γυναικείο φύλο πάλεψε σκληρά έφτασε, μπερδεύοντας, ωστόσο, τους ρόλους.

Δυο καρπούζια σε μια μασχάλη…
Σύμφωνα με τα στερεότυπα, η γυναίκα είναι ο κύριος διακομιστής φροντίδας του σπιτιού και των παιδιών, και η πρώτη στο ζευγάρι που θα θυσιάσει επαγγελματικό χρόνο για τις οικογενειακές υποχρεώσεις. Η γυναίκα δίνεται «δανεική» στην αγορά εργασίας και επιστρέφει στην οικογένεια όταν αυτή τη χρειάζεται. Επωμίζεται, λοιπόν, την ευθύνη να συνδυάζει την εργασία με τους παραδοσιακούς ρόλους και τις υποχρεώσεις. Κακά τα ψέματα, ακόμη και σήμερα σε πολλές περιπτώσεις το εργασιακό κλίμα «απαιτεί» από τον άνδρα απόλυτη αφοσίωση στις απαιτήσεις της δουλειάς για να τον πριμοδοτήσει με επαγγελματική εξέλιξη, υλικές και ηθικές απολαβές. Ακόμη κι αν κάτι τέτοιο ισχύει σε κάποιο βαθμό και για τις νέες εργαζόμενες γυναίκες χωρίς οικογενειακές υποχρεώσεις, δεν συμβαίνει το ίδιο για τις γυναίκες με οικογένεια!

Ερευνα του Δικτύου για την Αρση του Κοινωνικού Αποκλεισμού των Γυναικών, που υλοποιεί το καινοτομικό έργο «ΑΛΚΗΣΤΙΣ» (http://www.artistsinaction.gr/), δείχνει ότι μία στις δύο γυναίκες, προκειμένου να διατηρήσουν την απασχόλησή τους, καταφεύγουν στους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς και στα κέντρα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών. Ομως παρά τη συνεχή βελτίωση της υποδομής της παιδικής φροντίδας, εκτιμάται ότι περισσότερα από 170.000 παιδιά -ιδιαίτερα κάτω των 3 ετών- εργαζομένων γυναικών δεν καλύπτονται από τις δομές αυτές. Οι εργαζόμενες μητέρες εξακολουθούν να στηρίζονται στη βοήθεια των οικογενειακών δικτύων (κυρίως γιαγιάδες και παππούδες).

Τα ποσοστά απασχόλησης των γυναικών, σύμφωνα με τη μελέτη του προγράμματος «ΑΛΚΗΣΤΙΣ» του Κέντρου Στήριξης Οικογένειας, παρουσιάζουν αυξητική τάση τα τελευταία χρόνια και από 41,7% το 2000 διαμορφώνονται στο 46,1% το 2005. Στην κύρια παραγωγική ηλικιακή ομάδα των 25-49 ετών ο κύριος λόγος αδράνειας των γυναικών είναι οι οικογενειακές υποχρεώσεις. Τα σχετικά χαμηλά επίπεδα συμμετοχής και απασχόλησης, ιδιαίτερα για γυναίκες με παιδιά, φαίνεται να συνδέονται: α) με τις ελλείψεις σε υποδομές για τη φροντίδα παιδιών προσχολικής ηλικίας και β) με ορισμένες ρυθμίσεις του πρωτοβάθμιου εκπαιδευτικού συστήματος (π.χ. ωράρια κ.λπ.). Από τα στοιχεία φαίνεται ότι ο γάμος και οι οικογενειακές υποχρεώσεις αποτελούν εμπόδια στη χώρα μας για τη συμμετοχή των γυναικών της κύριας παραγωγικής ηλικίας στην αγορά εργασίας και την απασχόληση.

Απόφαση ζωής…
Είναι αυτονόητο πως χιλιάδες γυναίκες σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν βρεθεί μπροστά στο δίλημμα να επιλέξουν ανάμεσα στη μητρότητα και την επαγγελματική καριέρα. Δεν είναι λίγες, όμως, οι γυναίκες που ψηφίζουν φανατικά «καριέρα» και προτιμούν να περνούν περισσότερες ώρες στη δουλειά και λιγότερες στο σπίτι, θεωρώντας την οικογένεια και την απόκτηση ενός παιδιού τροχοπέδη στην επαγγελματική τους πορεία. Κάπου εδώ αρχίζουν να αντιστρέφονται οι ρόλοι. Επίσης, δεν είναι λίγες εκείνες οι οποίες θεωρούν πως θα δημιουργήσουν οικογένεια μόλις χτυπήσει το καμπανάκι της μητρότητας, σε όποια ηλικία και αν βρίσκονται. Και όλα αυτά γιατί ένας είναι ο στόχος: το… αδύναμο φύλο που εξελίχθηκε σε… ισχυρό, άρχισε να δίνει έμφαση στην προσωπική επαγγελματική επιτυχία και μόνο, καθορίζοντας έτσι και τη σχέση με το άλλο φύλλο. Δεν είναι τυχαίο ότι όσον αφορά στην οικογένεια και τη μητρότητα οι περισσότερες εργαζόμενες σήμερα συμμερίζονται την άποψη «αργότερα είναι καλύτερα», με αποτέλεσμα ο χρόνος να τρέχει και ξαφνικά να συνειδητοποιούν πως έχουν ήδη πατήσει τα 35 χωρίς ακόμη να έχουν νοικοκυρευτεί.

Τι γίνεται όμως όταν αποφασίσουν να αράξουν με τον άνδρα της ζωής τους και να δημιουργήσουν μαζί του οικογένεια; Εδώ τίθεται το μεγάλο ερώτημα: Καριέρα και οικογένεια, συμβαδίζουν; Η ψυχολόγος κυρία Κική Φιλιππίδου, αναφέρει πως αν και εφόσον υπάρχει καλή συνεννόηση ανάμεσα στο ζευγάρι, όλα μπορούν να γίνουν. «Χρειάζεται καλή συνεργασία. Δυστυχώς έχουμε μάθει να λύνουμε τα περισσότερα θέμα που μας αφορούν εμπόλεμα. Υπάρχει, ωστόσο, ο μαγικός δρόμος της διαπραγμάτευσης και της συνεργασίας. Η δημιουργία της οικογένειας και το μεγάλωμα των παιδιών σε περιπτώσεις όπου και οι δύο εργάζονται μπορεί να είναι τελικά μια εύκολη διαδικασία, εάν και εφόσον υπάρχει πνεύμα συνεργασίας στο ζευγάρι. Αυτός είναι ο λεγόμενος συναισθηματικός συνεταιρισμός. Αυτό είναι: αγάπη, συμβίωση, οικογένεια».

Είναι προφανές πως το ζητούμενο για μια γυναίκα καριέρας είναι να βρει τον άνθρωπο που θα υποστηρίξει τις επιλογές της. Να βρει τον άνθρωπο που θα αποτελέσει καλό «συνεργάτη» στο κρεβάτι, στην καρδιά και στη ζωή. Κοινώς, να κερδίσει το λαχείο. «Είναι μικρή η κατηγορία των ανδρών που έλκονται από μια γυναίκα η οποία έχει μια δημιουργική δουλειά, την απορροφά νοητικά, ενεργειακά αλλά και σε χρόνο. Ο άνδρας όμως που είναι αποφασισμένος να συμβιώσει με μια τόσο δυναμική γυναίκα, δεν νοιάζεται από το αν θα απειλείται από την ισοτιμία της, αλλά εν τέλει την επιζητά κιόλας», λέει η κυρία Φιλιππίδου. Στην περίπτωση αυτή η καριέρα σε συνδυασμό με τη μητρότητα είναι εφικτή με τη βοήθεια συγκεκριμένων ανθρώπων: 1) του συζύγου, 2) των συγγενών, 3) μιας μπέιμπι σίτερ, 4) του νηπιακού σταθμού, 5) μιας γυναίκας στο σπίτι.

Η κυρία Φιλιππίδου τονίζει πως υπάρχουν δύο κατηγορίες ανδρών: «Οταν πρόκειται για συντροφικότητα, οικογένεια και παιδιά, οι άνδρες περνούν στην κατηγορία εκείνη που προτιμούν μια περισσότερο ισορροπημένη γυναίκα, η οποία να έχει ως προτεραιότητα στη ζωή της τη μητρότητα και την οικογένεια». Οπερ σημαίνει πως αν η πίστη του άνδρα είναι η γυναίκα που του γυάλισε να είναι από τη φύση της μάνα και σύζυγος, θα την προτιμά έτσι και μάλιστα δεν πρόκειται να κάνει εκπτώσεις. Η άλλη κατηγορία ανδρών είναι αυτή που ναι μεν «τσιμπάει» με τις καριερίστες, αλλά… «υπάρχουν οι άνδρες που γοητεύονται από τα κορίτσια καριέρας, με έναν τρόπο όμως που τους καλύπτει μια ανάγκη λιγότερο συντροφική και περισσότερο ερωτική. Τους έλκει ο δυναμισμός και η ανεξαρτησία τους και μια τέτοια γυναίκα θεωρείται ερωτική πρόκληση. Αλλά μέχρι εκεί…».