Η γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση και οι αιτίες που την προκαλούν

*Ο Σπήλιος Μανωλακόπουλος είναι Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών

Η νόσος της γαστρο-οισοφαγικής παλινδρόμησης ή οισοφαγίτιδα από παλινδρόμηση είναι μια σχετικά συχνή πάθηση που αφορά βλάβη του βλεννογόνου του οισοφάγου από την παλινδρόμηση περιεχομένου του στομάχου προς τον οισοφάγο (ο βλεννογόνος αποτελεί το εσωτερικό κάλυμμα του οισοφάγου που έρχεται σε επαφή με τις τροφές).

Μετά τη μάσηση και την κατάποση της τροφής αυτή κατεβαίνει στον οισοφάγο και στη συνέχεια μέσω του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα στον στόμαχο. Ο σφιγκτήρας αυτός παραμένει κλειστός μεταξύ των γευμάτων.

Η μείωση της πίεσης στον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα οδηγεί στη διαφυγή προς τον οισοφάγο του περιεχομένου του στομάχου, συμπεριλαμβανομένου του υδροχλωρικού οξέος.

Η συχνή παλινδρόμηση του υδροχλωρικού οξέος στον οισοφάγο μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή του βλεννογόνου του. Τα άτομα που πάσχουν από την κατάσταση αυτή παρουσιάζουν συνήθως αίσθημα καύσου (καψίματος) στο στήθος.

Ουσίες που μειώνουν την πίεση του οισοφαγικού σφιγκτήρα και προδιαθέτουν σε γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση έχουν βρεθεί αρκετές. Τέτοιες είναι η σοκολάτα, το αλκοόλ, το κάπνισμα (νικοτίνη), γεύματα πλούσια σε λίπος, αφεψήματα με μέντα και δυόσμο. Άλλοι παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν ενοχλήσεις είναι ουσίες που αυξάνουν την παραγωγή υδροχλωρικού οξέος από τον στόμαχο, όπως ο καφές, το αλκοόλ και το τσάι. Η κατανάλωση των ουσιών αυτών μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση ενός ήδη ερεθισμένου βλεννογόνου στον οισοφάγο.

>
Τα άτομα που παρουσιάζουν γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση θα πρέπει να γνωρίζουν ότι ένα επεισόδιο παλινδρόμησης είναι πιο πιθανό να συμβεί σε περιπτώσεις αυξημένου γαστρικού όγκου (δηλαδή μετά από την κατανάλωση ενός μεγάλου γεύματος), αυξημένης γαστρικής πίεσης (όπως συμβαίνει για παράδειγμα στην παχυσαρκία ή στην εγκυμοσύνη) και στις περιπτώσεις που το περιεχόμενο του στομάχου βρίσκεται κοντά στον οισοφαγικό σφιγκτήρα (όπως για παράδειγμα κατά τη διάρκεια μιας κάμψης του σώματος ή όταν το άτομο είναι ξαπλωμένο).

Η σοβαρότητα της φλεγμονής του οισοφάγου ως συνέπεια της παλινδρόμησης εξαρτάται από τη συχνότητα των επεισοδίων της παλινδρόμησης. Όσο πιο συχνά τα επεισόδια τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος για διάφορες επιπλοκές, όπως στένωση του οισοφάγου, έλκος οισοφάγου, πνευμονία από εισρόφηση και μία πάθηση που ονομάζεται οισοφάγος Barret, η οποία θεωρείται προκαρκινωματώδης κατάσταση.

Σκοπός της θεραπείας είναι η ελάττωση των επεισοδίων της παλινδρόμησης και η προστασία του βλεννογόνου του οισοφάγου. Επομένως, οι συστάσεις προς τα άτομα με ΝΓΟΠ περιλαμβάνουν την αποφυγή των ουσιών που μειώνουν την πίεση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα ή αυξάνουν την παραγωγή οξέος στον στόμαχο, την κατανάλωση μικρότερων γευμάτων, την απώλεια βάρους στην περίπτωση που το άτομο είναι υπέρβαρο, την αποφυγή στενών ρούχων και την αποφυγή της κατάκλισης ή της κάμψης του κορμού για τουλάχιστον 2 ώρες μετά το γεύμα.

Η φαρμακευτική θεραπεία αποσκοπεί κυρίως στη μείωση της παραγωγής οξέως στον στόμαχο. Μικρό ποσοστό ασθενών ίσως χρειαστεί χειρουργική επέμβαση (είτε “ανοικτή” επέμβαση με μεγάλη τομή στην κοιλιά είτε λαπαροσκοπική). Νεότερα δεδομένα υποστηρίζουν ότι ειδική ομάδα ασθενών με ΝΓΟΠ μπορεί να αντιμετωπιστεί και ενδοσκοπικά, δηλαδή μέσω επέμβασης που γίνεται με ενδοσκόπιο υπό γενική αναισθησία. Η ενδοσκοπική θεραπεία, όταν γίνεται από έμπειρο γαστρεντερολόγο, μειώνει το χρόνο νοσηλείας και τις επιπλοκές.