O καλός ύπνος την… ημέρα φαίνεται

Της Αναστασίας Αμφιλοχίου, πνευμονολόγου και διευθύντριας της Μονάδας Μελέτης Υπνου του Σισμανογλείου και μέλους της Ελληνικής Εταιρείας Διαταραχών Υπνου

Ο ύπνος είναι απαραίτητος για τη ζωή του ανθρώπου, ακριβώς όπως το φαγητό και το νερό, η δε έλλειψή του ή η διαταραχή του προκαλούν προβλήματα.

Παρότι έχει καθοριστικό ρόλο στη ζωή μας, μόνο τις τελευταίες 3-4 δεκαετίες τράβηξε την προσοχή της ιατρικής κοινότητας, κυρίως διότι η ανάπτυξη της τεχνολογίας έκανε εφικτή τη διευρεύνησή του. Ευτυχώς η τεχνολογία δεν προχώρησε τόσο ώστε να… καταγράφει τα όνειρά μας, αλλά καταγράφει όλες τις φυσιολογικές λειτουργίες, όπως αναπνοή, εγκεφαλική δραστηριότητα, καρδιακή λειτουργία και μετρά παραμέτρους όπως αρτηριακή πίεση, σφυγμό, οξυγόνωση, κινήσεις ποδιών, τρόπους αναπνοής, ροχαλητό και ό,τι άλλο χρειάζεται για να αναδείξει τις διαταραχές του ύπνου. Αναγνωρίζοντας τη σημασία του ύπνου για την ανθρώπινη υγεία, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει θεσπίσει την 21η Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Υπνου.

Οι διαταραχές του ύπνου
Ο ύπνος μας περισσότερο από ποτέ δεν είναι σήμερα ήρεμος. Εχουν καταγραφεί παθήσεις, οι οποίες προκαλούνται από δυσλειτουργία μηχανισμών που συμβαίνουν μόνο στη διάρκεια του ύπνου, αλλά προκαλούν συμπτώματα που ενοχλούν τον ασθενή και όταν είναι ξύπνιος. Οι συνηθέστερες είναι:

- Αϋπνία.

Το 14% του πληθυσμού υποφέρει από χρόνια αϋπνία, ενώ 1 στους 2 ή 3 ενήλικες θα παρουσιάσει αϋπνία σε κάποια φάση της ζωής του. Συνδέεται με αρτηριακή υπέρταση, έμφραγμα, εγκεφαλικό, αρρυθμία, αλλά και κατάθλιψη, διαταραχές μνήμης, κρίσης, συγκέντρωσης, καθώς και με σεξουαλικές διαταραχές κυρίως στους άνδρες.

- Σύνδρομο ανεπαρκούς ύπνου. Ταλαιπωρεί το 4% των ανδρών και το 2% των γυναικών και αποτελεί την πιο συχνή οργανική αιτία υπνηλίας. Ο ασθενής παρουσιάζει έντονο ροχαλητό στη διάρκεια του ύπνου και κόπωση την ημέρα, που δεν δικαιολογείται από την εργασία ή τις άλλες δραστηριότητες, καθώς και υπνηλία παρότι ό ασθενής έχει κοιμηθεί αρκετές ώρες.

- Σύνδρομο άπνοιας. Η άπνοια -που συνοδεύεται από έντονο ροχαλητό- είναι συχνές παύσεις της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου εξαιτίας του κλεισίματος των αεραγωγών στον φάρυγγα. Παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωσή της είναι η παχυσαρκία και η χρήση οινοπνευματωδών ποτών και ηρεμιστικών. Ταλαιπωρεί έως και το 10% του πληθυσμού. Η πιο σημαντική, όμως, επίπτωση του συνδρόμου, λόγω της υπνηλίας που προκαλεί, είναι ο αυξημένος κίνδυνος τροχαίων ατυχημάτων. Σε έρευνα που διεξήχθη από τη Μονάδα Υπνου του Σισμανογλείου σε ασθενείς με σοβαρή άπνοια, το 60% παραδέχτηκαν υπνηλία στην οδήγηση, ενώ το 15% είχε τροχαίο ατύχημα.

- Διαταραχή ύπνου λόγω εργασίας σε βάρδιες. Αφορά το 10% των εργαζομένων σε βάρδιες που περιλαμβάνουν και νυχτερινές ώρες. Πρόκειται για τη διαταραχή με την πιο δύσκολη θεραπευτική αντιμετώπιση, διότι ο ασθενής δεν είναι εύκολο να αλλάξει την αιτία της πάθησής του, δηλαδή την εργασία του.

Η αντιμετώπιση των διαταραχών του ύπνου γίνεται με εξειδικευμένες φαρμακευτικές αγωγές, υπάρχουν όμως και μη φαρμακευτικές μέθοδοι. Σε κάθε περίπτωση, η φαρμακευτική αγωγή θα πρέπει να εξατομικεύεται και να χορηγείται από ειδικευμένους ιατρούς.

Τα Εργαστήρια Μελέτης και Αντιμετώπισης των Διαταραχών του Υπνου που υπάρχουν σε αρκετά δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία της Ελλάδας μπορούν να παρέχουν εξειδικευμένη βοήθεια στους πάσχοντες από διαταραχές ύπνου και να τους εξασφαλίσουν καλό, ποιοτικώς και ποσοτικώς, ύπνο.